SGK Sinh Học 11 - Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
CÁC NHÂN TÔ ÀNH HUỒNG ĐẾN SINH TRITỞNG VÀ PHÁT TRIỂN ở ĐỐNG VẬT Sinh trưởng và phát triển của mỗi loài, mỗi cá thể động vật trước tiên do nhân •tố di truyền quyết định. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có thể chia thành các nhân tố bên trong và các nhân tố bên ngoài. I - NHÂN TỐ BÊN TRONG Hoocmôn là nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sông ▼ Quan sát hình 38.1 và cho biết: Tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống. Các hoocmôn đó do các tuyến nội tiết nào tiết ra. Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin. Kích thích phát triển xương (xương dài ra và to lên). Kích thích chuyển hoá ở tế bào và kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể. Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ : + Tăng phát triển xương. + Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp. Riêng testostêrôn còn làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển mạnh cơ bắp. Hình 38.1. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển Riêng đối với lưỡng cư, tirôxin gây biến thái từ nòng nọc thành ếch. Thiếu tirôxin, nòng nọc không biến thành ếch được. Iôt là thành phần cấu tạo nên tirôxin, do đó thiếu iôt trong thức ăn và nước dẫn đến thiếu tirôxin. -Hình 38.2 minh hoạ 3 loại người : người bình thường, người bé nhỏ và người khổng lổ. + Hãy chỉ ra trường hợp nào là do tuyến yên sản xuất ra quá Hình 38.2. Hậu quả tác động của hoocmôn sinh trưởng ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng vào giai đoạn trẻ em. + Tại sao tuyến yên sản xuất ra quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng lại gây ra hậu quả như vậy ? Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iôt thì trẻ em sẽ chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém, não ít nếp nhăn, trí tuệ thấp ? Tại sao gà trống con sau khi bị cắt bỏ tinh hoàn thì phát triển không bình thường: mào nhỏr không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục,... ? Các hoocmôn ảnh hưỏng đến sinh trưỏng và phát triển của động vật không xương sống Hai hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecđixơn và juvenin. Tác dụng sinh lí của ecđixơn : gây lột xác ở sâu bướm, kích thích sâu biến thành nhộng và bướm. Tác dụng sinh lí của juvenin : phối hợp với ecđixơn gây lột xác ở sâu bướm, ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm. Nghiên cửu hình 38.3 về tác dụng sinh li của ecđixơn và juvenin, giải thích nguyên nhân lột xác ở sâu bưôm và nguyên nhân sâu bướm biến thành nhộng và bướm. Thể allata sản xuất ra juvenin Tuyến trước ngực sản xuất ra ecđixơn Juvenin Juvenin ức chế biến đổi sâu thành nhộng và bướm (Vạch đỏ mảnh dần thể hiện nồng độ juvenin giảm dần) Ecđixơn gây lột xác và biến sau thành nhộng và bướm Sầu bướm Ị Lột xác Lột xác Lột xác i Khi juvenin ngừng tiết, ecđixơn biến sâu thành nhộng và sau đó thành bướm I Lột xác Sâu bướm Nhộng } Bướm trưởng thành Hình 38.3. Sơ đồ ảnh hưởng của hoocmôn đến biến thái ỏ bướm Các nhân tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật. Nhân tố bên trong là hoocmôn. Các hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đé'n sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống, là hoocmôn sinh trưởng, tirôxin, testostêrôn và ơstrôgen. Các hoocmôn chủ yêỉi ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecđixơn và juvenin. Câu hỏi và bài tập Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống. Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng. Vào thời kì dậy thì của nam và nữ, hoocmôn nào được tiết ra nhiều làm cơ thể thay đổi mạnh về thể chất và tâm sinh lí ?