SGK Tin Học 8 - Bài 12. QUAN SÁT HÌNH KHÔNG GIAN VỚI PHẦN MỀM YENKA

QUAN SÁT HÌNH KHÔNG GIAN
VỚI PHẨN MỀM YENKA
1. Giới thiệu phần mềm Yenka
Yenka là một phần mềm nhỏ, đơn giản nhưng rất hữu ích khi mới làm quen với các hình không gian như hình chóp, hình nón, hình trụ. Ngoài việc tạo ra các hình này, em còn có thể thay đổi kích thước, màu, di chuyển và sắp xếp chúng. Từ những hình không gian cơ bản em còn có thể sáng tạo ra các mô hình hoàn chỉnh như công trình xây dựng, kiến trúc theo ý mình.
2. Giới thiệu màn hình làm việc chính của phần mềm
để khởi động phần mềm, khi đó sẽ xuất
Khởi động phần mềm
Nháy đúp vào biểu tượng hiện hộp thoại sau đây:
Nháy nút Try Basic Version để vào màn hình chính của phần mềm.
Màn hình chính
Hộp công cụ
Khu vực tạo các đối tượng
Thanh công cụ
Hộp công cụ dùng để tạo ra các hình không gian. Các hình sẽ được tạo ra tại khung chính giữa màn hình.
Thanh công cụ chứa các nút lệnh dùng để điều khiển và làm việc với các đối tượng.
Thoát khỏi phần mềm
Muốn thoát khỏi phần mềm, nháy nút Close trên thanh công cụ.
Tạo hình không gian
a) Tạo mô hình
Đê’ thiết lập đối tượng hình, em phải làm việc với hộp công cụ:
Các công cụ dùng để tạo hình không gian thường gặp gồm: hình trụ (	),
hình nón (	), hình chóp (	) và hình lăng trụ (	). Khi kéo thả các đối
tượng này vào giữa màn hình, em sẽ nhận được mô hình có dạng sau:
Mô hình gồm các hỉnh không gian nhìn từ trên xuống.
• Xoay mô hình trong không gian 3D
Nháy vào biểu tượng trên thanh công cụ. Khi đó con trỏ sẽ trở thành dạng s .
Đưa con trỏ chuột lên mô hình, nhấn giữ và di chuyển chuột, em sẽ thấy mô hình quay trong không gian 3D. Lệnh hết tác dụng khi em thả chuột.
Một cách nhìn khác vào mô hình của các hình không gian
Phóng to, thu nhỏ
Nháy chuột vào biểu tượng trên thanh công cụ. Khi đó con trỏ sẽ trở thành dạng
Nhấn giữ và di chuyển chuột em sẽ thấy mô hình được phóng to, thu nhỏ tuỳ thuộc vào sự di chuyển của chuột. Lệnh hết tác dụng khi em thả chuột.
Dịch chuyển khung mô hình
Nháy chuột vào biểu tượng trên thanh công cụ. Khi đó con trỏ sẽ trở thành dạng *ĩ*.
Nhấn giữ và di chuyển chuột em sẽ thấy mô hình chuyển động theo hướng di chuyển của chuột. Lệnh hết tác dụng khi em thả chuột.
b) Các lệnh tạo mới, lưu, mở tệp mô hình
Các tệp lưu mô hình có phần mở rộng ngầm định là yka. Các thao tác với tệp đều thông qua biểu tượng . Khi nháy chuột vào biểu tượng này một
bảng chọn xuất hiện có dạng như hình bên:
c) Xoá các đối tượng
Đê’ xoá một hình, em hãy nháy chuột lên hình đó để chọn (đánh dấu) rồi nhấn phím Delete. Có thể chọn đổng thời nhiều đối tượng bằng cách nhấn giữ phím Ctrl trong khi chọn hoặc nhấn tổ hợp phím Ctrl+A để chọn tất cả các đối tượng hiện có trên màn hình.
New 	
1» Open Content o Online Models
05- Open... 0 Reload
w Save
Save As...
ẸỌ Export... Print...
Print Setup..
E2 Copy Screen
Tạo tệp mới
Mở tệp
Lưu
Lưu với tên khác
Khám phá, điều khiển các hình không gian
a) Thay đổi, di chuyển
Muốn di chuyển một hình không gian, hãy kéo thả đối tượng đó. Chú ý khi di chuyển một hình lên đúng đỉnh của một hình khác ta sẽ được hai hình không gian chổng nhau. Với cách này, ta có thể tạo ra những hình với nhiểu kiểu kiến trúc khác nhau.
Có thể di chuyển hay xếp chống các hình lên nhau.
Hình bên phải là kết quả của các khối đã xếp chồng lên nhau.
b) Thay đổi kích thước
Đê’ thay đổi kích thước của một đối tượng trước tiên cần chọn hình. Khi đó sẽ xuất hiện các đường viền và các nút nhỏ trên đối tượng, cho phép tương tác đê’ thay đổi kích thước. Tuỳ vào từng đối tượng mà các nút, đường viền có dạng khác nhau.
• Hình trụ
• Hình lảng trụ tam giác
Các nút điều khiển cho phép xoay tròn khối hình trụ.
đường viền khung trên có chức năng điều khiển co dãn của khối trụ theo chiều ngang và theo chiều thẳng đứng của mặt trên hình trụ.
Các đường viền khung dưới có chức năng điều khiển co dãn của khối trụ theo chiều ngang và theo chiều thẳng đứng của mặt dưới hình trụ.
• Hĩnh chóp tam giác
Các nút điểu khiển này cho phép xoay khối lăng trụ.
Các đường viền khung trên, dưới có chức năng điều khiển co dãn hình lăng trụ theo chiều ngang và chiều thẳng đứng.
Các đường viền khung đứng có chức năng điều khiển co dãn của khối lãng trụ theo chiều ngang.
Các đường viền cạnh bên có chức năng điều khiển co dãn toàn bộ hình chóp theo chiều ngang và thẳng đứng.
Các nút điều khiển này chỉ cho phép xoay khối hình chóp tam giác.
Các đường viền khung đáy có chức năng điều khiển co dãn của khối lãng trụ theo chiều ngang và giữ độ cao không thay đổi.
• Hình nón
Các nút điều khiển này chỉ cho phép xoay khối hình nón.
V Paints
y White
"4 Black A Red Green
A Blue Yellow
Các đường viền tròn đáy có chức năng điều khiển co dãn của khối lăng trụ theo chiều ngang và chiều thẳng đứng và giữ cố định đỉnh hình nón.
-J
Muốn tô màu, thay đổi màu cho các hình, em dùng công cụ Paints . Khi nháy chuột vào công cụ này em sẽ thấy một danh sách các màu như hình bên.
Các bước thực hiện tô màu:
Kéo thả một màu ra mô hình. Khi đó trên các hình xuất hiện các chấm đen cho biết hình đó có thể thay đổi màu. Kéo thả màu vào các chấm đen để tô màu.
Objects
Basic
Triangular prism / Cone
Triangular based pyramic \> Cylinder net
Triangular prism net Volume
A Paints
White "I Black A Red
Green
I Blue
. Yellow
Kéo thả màu cẩn tô vào các chấm đen để thay đổi màu.
Ví dụ, ta có thể tô màu các mặt của hình lăng trụ tam giác với các màu
khác nhau.
Objects
Basic
> Cone
E
r Triangular based pyramil
> Cylinder net
Triangular prism net
•Vi Volume
T Paints
.. White
* Black
Red
zfc Green
A Blue
Ov Yellow
Kéo thà màu vào vị trl có chấm đen đe tô màu cho mặt này.
Vị trí con trỏ chuột sau khi đã chọn màu và đang chuẩn bị tô màu.
d) Thay đổi tính chất của hình
Các tính chất của hình có thể được thay đổi thông qua hộp thoại tính chất đối tượng. Nháy đúp lên đối tượng, hộp thoại mô tả các thông tin, tính chất của đối tượng được mở ra.
Hình dưới đây là hộp thoại tính chất của hình lăng trụ đều. Chúng ta có thể thay đổi hai tham số quan trọng của hình là chiều cao (height) và độ dài cạnh đáy (base edge) bằng cách gõ trực tiếp vào ô hoặc nháy chuột vào các nút
để tăng, giảm từng đơn vị.
Hộp thoại tính chất của hình lăng trụ đều
(Có một vạch nối nhỏ từ đối tượng hình đến hộp thoại này).
e) Gấp giấy thành hình không gian
Một chức năng rất hay của phần mềm là cho phép ta quan sát cách tạo hình không gian từ một hình phẳng.
Phần mềm sẽ cho phép quan sát và thực hiện hai quá trình ngược nhau:
Cho hình phẳng, cần “gấp” lại để tạo thành một hình không gian.
Cho trước hình không gian, cần “mở” ra thành một hình phẳng.
• Gấp hình phẳng để tạo hình không gian
Sử dụng các công cụ đối tượng để tạo các hình phẳng trong khung mô hình bằng cách kéo thả các đối tượng này. Hiện tại phần mềm hỗ trợ cho hai hình, hình trụ k Cylinder net và hình lăng trụ Triangular prism net .
Chọn Cylinder net hoặc Triangular prism net trong hộp công cụ. Kéo thả đối tượng này vào giữa màn hình.
Ví dụ, hình trụ phẳng dưới đây:
Mặt trên hình trụ
Mặt xung quanh của hình trụ
Mặt đáy của hình trụ
Kéo thả chuột để thực hiện thao tác “gấp” hình phẳng này thành hình không gian tương ứng.
Nút này dùng để "đỏng", "mở" mặt trên hình trụ.
Nút này dùng để "dựng thẳng đứng" mặt bên hình trụ.
nút này dùng để "cuộn tròn” mặt bên hình trụ.
Các nút tại đáy hình trụ chì có tác dụng dịch chuyển vị trí trong khung mô hìrih.
Net
Home
CÓ thể xem quá trình “gấp” một cách tự động như sau: nháy đúp chuột lên đối tượng để mở hộp thoại tính chất, sau đó chọn lệnh Fold trong hộp thoại này.
Objects
Basic
3D Shapes
0 Circle
A Equilateral triangle
■\ Cylinder
Triangular prism ( Cone
Triangular based pyramid
'v Cylinder net
Triangular prism net
ỊỘ Volume
Ì- Paints
Các đối tượng
hình phăng
Hình trụ phẳng
được tạo ra trong
khung.
• Mở hình không gian thành hình phẳng
Ngược lại, đối với các hình không gian (hình trụ, lăng trụ, chóp), dùng lệnh Open trong hộp thoại tính chất để biến đổi hình không gian 3D thành “hình phang”.
Hộp thoại tính chất hình lăng trụ tam giác đều. Nháy nút Open để chuyển hình này sang dạng phẳng (Net):
Actions
Flatten
♦ Fold
Store angles Í j Convert to shape
Rotation
Hộp thoại tính chất hình lăng trụ đã chuyển sang dạng phẳng.
Đối với hình phẳng, các lệnh sau đây có thể thực hiện:
Flatten: Tự động làm phẳng hình này trong mô hình.
Fold: Tự động gấp lại về trạng thái ban đầu hoặc một trạng thái thích hợp bởi lệnh Store angles.
Store angles: Cố định vị trí của lệnh gấp lại. Lệnh này chỉ có tác dụng khi đang thực hiện lệnh Fold.
Convert to Shape: Chuyển trạng thái hình phẳng thành hình 3D. Lênh này chỉ có tác dụng khi đã thực hiện xong việc gấp hoàn toàn hình phang bởi lệnh Fold.
Một số chức năng nâng cao
a) Thay đổi mẫu thể hiện hình
Đối với các mặt của các hình không gian, ta không những có thể thay đổi màu, mà còn thay đổi được kiểu và mẫu thể hiện. Ví dụ, ta có thể “lát” mặt xung quanh của hình trụ bằng mẫu hình viên gạch, ...
Thao tác thực hiện:
Nháy đúp chuột để mở hộp thoại tính chất của hình.
Prism
Home > Surface appearance
Chọn kiểu mat trong danh sách này
Outside
o Use colour Colour:
® Use material Material: Texture:
Wood
Sand
Planks
Gravel
New bricks
Floral wallpaper
Old bricks
Modern wallpaper
Stone blocks
Wrapping paper
Marble tiles
Custom
Pool tiles
Slate tiles
Terra cotta tiles
Metal floor
Corrugated iron
Grass
Custom
No file
Wood
Transparency
Chọn lệnh thay đổi kiểu bề mặt Surface appearance
Trong hộp thoại tiếp theo, chọn Use material và chọn mẫu trong danh sách Material phía dưới.
Sau khi chọn mẫu như trên, kết quả có thể như sau: b) Quay hình trong không gian
Trong hộp thoại tính chất của hình, em có thể quay hình theo các cách khác nhau trong không gian.
Khung Rotation có các lệnh cho phép quay hình theo các cách khác nhau:
Quay theo trục ngang
Quay theo trục dọc 1
Quay theo trục thẳng đứng •
-Trở lại vị trí ban đầu
Các nút lệnh ở khung Rotation
Trong hình dưới đây, hình trụ và hình lăng trụ đã được xoay quanh trục dọc để thành các hình nằm ngang trên mô hình.
Kết họp các chức năng và công cụ nâng cao, chúng ta có thể tạo ra được các hình không gian đa dạng, với màu và kiểu thể hiện phong phú.
Bài tập thực hành
1. Tạo các hình sau: