Giải bài tập Vật lý 8 Bài 1. Chuyển động cơ học
CHUYÊN ĐÚNG co HỌC A. KIẾN THÚC TRỌNG TÂM Làm thê nào đê biết một vật đứng yên hay chuyển động : Sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác được chọn làm mốc gọi là chuyển động cơ học. Lưu ỷ : Người ta thường chọn Trái Đất và những vật gắn với Trái Đất như nhà cửa, cây hai bên đường, cột cây số... làm vật mốc. Tính tưrnig đôi của chuyển động và đứng yên : Chuyển động và đứng yên có tính tương đôi, tuỳ thuộc vào vật được chọn làm mốc. Lưu ý : - Một vật đứợc coi là đứng yên khi vị trí của vật đó so với vật làm mốc không thay đổi theo thời gian. Ví dụ : Cột cờ trong sân trường đứng yên vì có vị trí không thay đổi so với cổng trường hoặc một phòng học nào đó. — Tuỳ theo việc chọn vật mốc mà một vật có thể là chuyển động đối với vật này nhưng lại là đứng yên đối với vật khác. Ví dụ : Một hành khách ngồi trên ôtô đang chuyển động thì so với sàn xe hành khách này đứng yên nhưng so với cây cối hai bên đường thì hành khách này chuyển động. 3. Một số chuyển động thường gặp : Các dạng chuyển động thường gặp là chuyển động thẳng, chuyển động cong. Lưu ý : Một số chuyển động thường gặp hằng ngày như chuyển động thẳng (ví dụ chuyển động của máy bay sắp cất cánh trên đoạn đường bãng thẳng), chuyển động tròn (chuyển động của đầu cánh quạt máy quanh trục), chuyển động cong (ví dụ chuyển động của ôtô trên đoạn đường cong). B. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP TRONG SGK VÀ SBT Cl. So sánh vị trí của ôtô, thuyền, đám mây với một vật nào đó đứng yên bên đường, bên bờ sông. C2. HS tự chọn vật mốc và xét chuyển động của vật khác so với vật mốc đó. C3. Vật không thay đổi vị trí đối với một vật khác chọn làm mốc thì được coi là đứng yên. Ví dụ : Người ngồi trên đoàn tàu đang chuyển động, vì vị trí của người ở trên tàu không đổi nên so với tàu thì người ở trạng thái đứng yên. C4. So với nhà ga thì hành khách đang chuyển động vì vị trí người này thay đổi so với nhà ga. C5. So với toa tàu thì hành khách là đứng yên vì vị trí của hành khách đối với toa tàu không đổi. C6. (1) đối với vật này. (2) đứng yên. C7. Hành khách chùyển động so với nhà ga nhưng đứng yên so với tàu. C8. Mặt Trời thay đổi vị trí so với một điểm mốc gắn với Trái Đất, vì vây có thể coi Mặt Trời chuyển động khi lấy mốc là Trái Đất. C9. Chuyển động thẳng của một ô tô trên đoạn đường thẳng ; chuyển động cong của quả cầu lông ; chuyển động tròn của toa xe, của đu quay ở công viên nước Hồ Tây. CIO. Ôtô : Đứng yên so với người lái xe, chuyển động so với người đứng bên đường và cột điện. Người lái xe :»Đứng yên so với ôtô, chuyển động so với người bên đường và cột điện. Người đứng bên đường : Đứng yên so với cột điện, chuyển động so với ôtô và người lái xe. Cột điện : Đứng yên so với người đứng bên đường, chuyển động so với ôtô và người lái xe. Cll. Khoảng cách từ vật tới vật mốc không thay đổi thì vật đứng yên, nói như vậy không phải lúc nào cũng đúng. Có trường hợp sai, ví dụ vật chuyển động tròn quanh vật mốc như trường hợp' chuyển động của đầu cánh quạt máy (lấy mốc là trục quay của cánh quạt). Trường hợp này, tuy khoảng cách từ đầu cánh quạt tới trục quay không thay đổi, nhưng cánh quạt vẫn chuyển động tròn quanh trục quay. c. Ôtô chuyển động so với người lái xe. A. Người lái đò đứng yên so với dòng nước. Vật mốc là: Đường. b) Hành khách, c) Đường. d) Ôtô. Khi nói Trái Đất quay quanh Mặt Trời thì ta đã chọn Mặt Trời làm mốc. Khi nói Mặt Trời mọc đằng Đông, lặn đằng Tây thì ta đã chọn Trái Đất làm mốc. a) Cây cối ven đường và tàu là chuyển động. Cây cối ven đường là đứng yên, tàu chuyển động. Cây cối ven đường là chuyển động, tàu là đứng yên. a) Chuyển động tròn. b) Dao động. c) Chuyển động tròn. d) Chuyển động cong. B. Đầu tàu chuyển động so với toa tàu là không đúng. D. Có thể chọn một vật bất kì làm vật mốc. • 1.9*. D. + Đối với người đứng trên bờ thì vật vừa rơi thẳng đứng dưới tác dụng của trọng lực, vừa chuyển động dọc theo dòng sông cùng với thuyên, nên quỹ đạo rơi của vật không thể là đường thẳng đứng mà phải là đường cong. + Cả vật và thuyền đều chuyển động dọc theo dòng sông nên cả người trên bờ và người trên thuyền sẽ thấy vật rơi dọc theo cột buồm. + Vật và người trên thuyền cùng chuyển động dọc theo dòng sông nên người trên thuyền sẽ thấy vật rơi thẳng đứng. 7 D. Đối với hành khách đang ngồi trên máy bay thì sân bay đang chuyển động. Khi ta nhìn xuống dòng nước lũ, khi đó dòng nước được chọn làm mốc nên ta có cảm giác cầu trôi ngược lại. Nam đúng, Minh sai. Vì mặc dù, khoảng cách từ em bé đến tâm đu quay không đổi nhưng vị trí của em bé luôn thay đổi so với tâm quay. Cả Long và Vân đều nói đúng. Hai người có nhận xét khác nhau như vậy là vì hai người đã chọn các vật làm mốc khác nhau. Cơ sở khoa học của cách xử lí thông minh của người lái tàu Boóc-xép là : Boóc-xép hãm tàu mình lại, rồi cho tàu chạy lùi, nhanh dần cho tới khi nhanh bằng các toa tàu nên mặc dù các toa tàu tụt dốc rất nhanh nhưng nếu so với tàu của Boóc-xép thì các toa tàu gần như không chuyển động. Do đó, các toa tàu áp sát vào con tàu một cách êm nhẹ, không bị hư hại gì. c. 1.16. D. 1.17. Dựa vào tính tương đối của chuyển động. Thổi luồng gió vào máy bay đang đứng yên theo chiều ngược chiều chuyển động thực của máy bay nên nếu lấy luồng gió làm mốc thì máy bay sẽ chuyển động ngược lại. Do đó ta vẫn thu được kết quả như trong thực tế. c. BÀI TẬP BỔ SUNG la. Một ôtô rờị bến, chạy trên đường, so với vật mốc nào sau đây thì ôtô được xem là chuyển động ? Vật mốc là bến xe. Vật mốc là hàng cây bên đường. Vật mốc là người lái xe. lb. Một đầu tàu đang đỗ trong sân ga. Hãy chọn vật mốc phù hợp để có thể coi đầu tàu là đứng yên, đầu tàu là chuyển động. lc. Một xe tải chở hàng chạy trên đoạn đường thẳng, ven đường có nhiều cây. Hãy cho biết giữa các vật : xe tải, hàng hoá trên xe, đường đi, cây ven đường, vật nào chuyển động so với vật nào ?