SGK Công Nghệ 9 - Bài 8. Thực hành: Thay xích, líp

Hình 39
Bài o THỰC HÀNH
© HAY XÍCH, LÍP
Biết sử dụng các dụng cụ và vật liệu cần thiết dùng để thay xích, líp.
Thực hiện thay được xích, líp.
I - CHUẨN BỊ
Chuẩn bị dụng cụ, vật liệu : Kìm, cờ-lê, tua-vít, búa, đột, cối đột, giẻ lau, dầu hoả (hoặc dầu đi-ê-zen), mỡ bôi tron.
n - QUY TRÌNH THỰC HÀNH
Thay xích
a) Chặt xích
Xích thường được chê tạo để sử dụng với nhiều loại xe. Vòng xích lớn nhất vừa cho xe có cơ cấu điều chỉnh xích ở các loại xe dùng líp nhiều tầng, đĩa nhiều tầng. Do vậy, khi lắp xích mới vào xe thông thường phải chặt ngắn xích cho vừa.
Quy trình chặt xích gồm 3 bước như sau :
1	2	3
Bước 1 : Tìm mắt khoá xích.
Mỗi vòng xích chỉ có một mắt khoá
xích, trên mắt khoá xích có một vòng khoá, vòng khoá này có thê tháo rời ra một cách dễ dàng (hình 39).
Hình 40a
Bước 2 : Tháo mắt khoá xích.
Tì một má kìm vào một bên chốt mắt khoá xích, má kìm còn lại tì vào miệng của vòng khoá và bóp kìm (hình 40a) hoặc dùng tua-vít nạy bật một bên của vòng khoá ra. Vòng khoá xích sẽ bật ra, nhấc tấm nôi giữa hai chốt, đẩy hai chốt, mắt khoá xích rời hẳn ra, vòng xích bị tách rời (hình 40b).
' llT»>nuu4«<, ,,
Hình41a
Hình41b
Bước 3 : Đo chiều dài xích, tính số mắt xích cần tháo bỏ (chặt) cho vừa, kê chốt mắt xích cần đột lên côi đột. Đột tháo chốt mắt xích để tách rời phần cần bỏ (hình 4la).
Chú ỷ : Mồi lần chặt phải bổ đi một sô chẵn (hai, bốn, sáu...) mắt xích (hình 41b).
b) Thay xích
Quy trình thay xích gồm 6 bước như sau :
1	2	3	4	5	6
Bước 1 : Vặn nới lỏng đai ốc trục bánh xe sau, đẩy bánh xe về phía trước, cho xích chùng hoàn toàn. Tháo xích ra khỏi đĩa, líp (như bước 1 trong quy trình lau dầu, tra mờ ổ trục bánh xe).
Bước 2 : Tháo xích cũ ra khỏi xe bằng cách dùng kìm hoặc tua-vít tháo mắt khoá xích.
Bước 3 : Chặt xích mới cho vừa kích thước (theo quy trình ở mục chặt xích).
Bước 4 : Lắp gá xích vào đĩa và líp -» Lắp gá mắt khoá xích -» Kiểm tra độ dài cho phép của xích -» Tháo xích ra khỏi đĩa đê xích chùng lại -» Lắp mắt khoá xích, sử dụng kìm (ngược lại với trình tự tháo).
Chú ý : Khi lắp mắt khoá xích phải để cho vòng khoá nằm ở mặt phía ngoài để dễ tìm, dễ tháo, lắp. Khe hở miệng của vòng khoá xích phải hướng về đuôi xe khi nó nằm ở nhánh xích trên.
Bước 5 : Lắp xích vào đĩa, líp và căng xích.
Chỉnh độ căng của xích bằng cách : đẩy bánh xe sau theo khe định hướng ở càng sau, đến khi thấy xích căng thì siết một bên đai ốc vào. Đẩy bánh xe cân giữa hai bên càng sau xe rồi siết đai ốc bên còn lại, không vặn chặt đai ốc ngay lần đầu.
Khi căng xích, vừa đẩy cho bánh sau cân giữa hai bên càng xe vừa quay thử sao cho xích không căng hoặc chùng quá. Độ võng của xích khoảng 5-10mm là đạt yêu cầu (hình 42). Nếu xích căng quá thì đầy trục bánh sau trong khe định hướng theo chiều ngược lại.
Hình 42
Bước 6 : Kiểm tra và siết chặt.
Kiểm tra lại độ căng xích bằng cách quay trục bàn đạp. Xích chuyển động nhẹ, đều, tron, không căng quá là đạt yêu cầu. Dùng cờ-lê siết chặt đai ốc hai đầu trục.
Thay Up
Thông thường chỉ tra dầu vào ổ líp mà ít khi lau dầu ổ líp. Chỉ tháo ổ líp khi líp bị hỏng.
Hiện tượng hư hỏng thường gặp là : trượt líp, đạp bàn đạp líp quay tròn mà xe không thể đi được (còn gọi là trượt cá).
Biện pháp khắc phục :
+ Tạm thời: nhỏ một ít dầu hoả hoặc xăng vào ổ líp và quay ngược chiều kim đồng hồ một lúc cho chất bẩn trong líp trôi ra, sau đó quay thuận chiều kim đồng hồ, nếu líp hết trượt cá là tiếp tục đi được một thời gian.
+ Nếu nhỏ dầu không có kết quả thì phải tháo ổ líp, kiêm tra để sửa hoặc thay cá líp (sửa và thay cá líp là một việc phức tạp. Do vậy, trong chương trình này không giới thiệu cách sửa chừa hoặc thay cá líp).
Khi răng ngoài của líp quá mòn, đỉnh răng sắc nhọn thì phải thay líp.
Quy trình thay líp gồm 4 bước như sau :
1	2	3
4
Bước 1 : Tháo bánh xe sau, tháo xích, lấy bánh xe ra ngoài.
Bước 2 : Tháo líp - tháo cả líp ra phải có dụng cụ chuyên dùng (vam) đê tháo líp ra hoặc nếu không có vam thì dùng đột để tháo (hình 43).
Chú ỷ : Líp bắt vào moay-ơ bằng ren phải. Nếu dùng đột để tháo líp thì đột vào nắp líp theo chiều ngược chiều kim đồng hồ.
Bước 3 : Lắp líp mới :	Hình 43
Dùng tay vặn líp vào moay-ơ cho chặt, sau đó lắp bánh xe, lắp xích vào đĩa và líp. Đạp bàn đạp hoặc quay bằng tay để xích chuyển động kéo líp siết chặt vào moay-ơ.
Bước 4 : Lắp bánh xe và căng lại xích.
Chú ý : Nên thay đồng thời cả xích và líp.
III- ĐÁNH GIÁ
HS tự đánh giá theo sản phẩm :
Yêu cầu sau khi thay xích :
Độ võng của xích 5-10mm. Bánh xe phải lắp cân giữa càng và chắc chắn, xích ăn khớp với đĩa và líp nhẹ nhàng.
Đảm bảo an toàn lao động.
Yêu cầu sau khi thay líp :
Líp quay trơn, ăn khớp nhẹ nhàng với xích, căng lại xích đúng yêu cầu kĩ thuật. Đảm bảo an toàn lao động.