Giải Vật Lý 10 Bài 34. Chất rắn kết tinh - Chất rắn vô định hình

  • Bài 34. Chất rắn kết tinh - Chất rắn vô định hình trang 1
  • Bài 34. Chất rắn kết tinh - Chất rắn vô định hình trang 2
  • Bài 34. Chất rắn kết tinh - Chất rắn vô định hình trang 3
Bài 34. CHẤT RẮN tinh thể - CHẤT RẮN vô ĐỊNH HÌNH
A. KIẾN THỨC CẦN NAM vững
Chất rắn tinh thể
Cấu trúc tinh thể
* Đinh nghĩa: Cấu trúc tinh thê hay tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt (nguyên tứ, phân tử, iôn) liên kết chặt vói nhau bằng những lực tương tác và được sắp xếp theo một trật tự hình học không gian xác định gọi là mạng tinh thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vị trí cân bằng cúa nó. Mỗi tinh thế của mỗi chất rắn có hình dạng đặc trưng riêng.
Các đặc tính của chất rắn kết tinh
Chat rắn kết tinh là chát rắn có cấu trúc tinh thể.
Mỗi chất rắn kết tinh nóng chày (hay đông đặc) ở một nhiệt độ xác dịnh.
Các chất rắn cấu tạo bởi cùng một loại hạt nhưng có cấu trúc tinh thế không giông nhau thì có những tính chất khác nhau.
Các chất rắn kết tinh có thế’ là chất đơn tinh thể hoặc chất đa tinh thể.
Chất rắn đơn tinh thê được cấu tạo từ một tinh thể hoặc nhiều tinh thế nhỏ liên kết theo một trật tự xác định có tính tuần hoàn trong không gian tạo thành mạng tinh thế. Chất rắn đơn tinh thế có tính dị hướng, tức là các tính chất vật lí của chúng (độ bền, độ nở dài, độ dẫn nhiệt...) thay đối theo các hướng khác nhau.
Chất rắn đa tinh thế được cấu tạo từ nhiều tinh thế nhỏ liên kết hỗn độn với nhau. Hầu hết các vật làm bằng kim loại như sắt, nhôm, đồng... đều là những vật rắn đa tinh thể. Chất rắn đa tinh thế’ có tính đẳng hướng, tức là tính chất vật lí theo các hướng khác nhau là giống nhau.
II. Chất rắn vô định hình
Chát rắn vô định hình là loại chất rắn không có câu trúc tinh thế.
Chất rắn vô định hình không có nhiệt độ nóng chảy xác định. Khi bị làm nóng lên chất vô định hình mềm đi và dần chuyến sang trạng thái lỏng.
Vì không có cấu tạo tinh thể nên chất vô định hình có tính đắng hướng, tức là các tính chất vật lí (độ cứng, độ dẫn điện...) luôn giông nhau theo các hướng khác nhau.
Một số chất rắn như lưu huỳnh (S), thạch anh, đường... có thế vừa là tinh thể, vừa là vô định hình (tùy thuộc vào điều kiện hình thành).
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI
Cl. Tinh thế của một chát được hình thành trong quá trình nóng chảy hay đông đặc của chất đó?
Trả lời
Tinh thể của một chất được hình thành trong quá trình đông đặc của nó. Tốc độ kết tinh càng nhỏ, tinh thề có kích thước càng lớn.
C2. Tại sao chất rắn đơn tinh thể có tính dị hướng còn chất rắn đa tinh thể lại có tính đẳng hướng?
Trả lời
Tất cả các hạt của chất đơn tinh thế được sắp xếp trong cùng một mạng tinh thể chung nên đốì với những hướng khác nhau chúng có tính chất vật lí khác nhau - tính dị hướng.
Chất đa tinh thể cấu tạo từ vô số tinh thể rất nhỏ liên kết hỗn độn với nhau nên tính chất vật lí đối với các hướng khác nhau lại giống nhau - tính đẳng hướng.
C3. Chất rắn vô định hình có tính dị hướng không? Có nhiệt độ nóng chảy xác định không? Tại sao?
Trả lời
Chất vô định hình có tính đẳng hướng.
Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
c. GIẢI BÀI TẬP
1. Phân loại các chất rắn theo cách nào dưới đây là đúng?
Chất rắn đơn tinh thể và chất rắn vô định hình.
Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.
c. Chất rắn đa tinh thể và chất rắn vô định hình.
D. Chất rắn đơn tinh thể và chát rắn đa tinh thế.
Giải
Chất rắn kết tinh gồm đơn tinh thể và đã tinh thể, bên cạnh đó còn có chất rắn vô định hình.
Vậy chọn đáp án B.
Đặc điểm và tính chất nào dưới đây không liên quan đên chất rắn kết tinh?
Có dạng hình học xác định.
Có câu trúc tinh thể.
c. Có nhiệt độ nóng chảy không xác định.
D. Có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Giải
Chọn đáp ủn c. Có nhiệt độ nóng chảy không xác định.
Đặc điểm và tính chất nào dưới đây không liên quan đến chất rắn vô định hình?
Có dạng hình học xác định.
Có cấu trúc tinh thể.
c. Có tính dị hướng.
D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Giải
Chọn đáp án D. Không có nhiệt độ nóng chảy xác định.
Kích thước của các tinh thế phụ thuộc vào điều kiện gì?
Giải
Tốc độ kết tinh càng nhỏ, tinh thể có kích thước càng lớn.
Tại sao kim cương và than chì đều được cẩu tạo từ các nguyên tử cacbon, nhưng chúng lại có các tính chất vật lí khác nhau?
Giải
Kim cương có câu tạo dạng không gian đô'i xứng nên rất cứng và không dẫn điện; than chì cấu tạo dạng phẳng tạo thành lớp nên mềm hơn kim cương và dẫn điện được.
Hãy lập bảng phân loại và so sánh các đặc tính của các chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.
Giải
Chất rắn kết tinh
Chất rắn vô định hình
Chất đơn tinh thể
Chất đa tinh thể
Cấu tạo từ một tinh thế
Có nhiệt độ nóng chảy xác định
Có tính dị hướng
Cấu tạo từ những tinh thế' rất nhỏ liên kết hỗn độn
Có nhiệt độ nóng chảy xác định
Có tính đẵng hướng
Chất rắn không có cấu tạo tinh thể (hình dạng không xác định)
Không có nhiệt độ nóng chảy xác định
Có tính đẳng hướng (Thủy tinh, nhựa thông)