SGK Vật Lí 11 - Tổng kết chương IV - Từ trường

Tổng kết _
chươngIV Từ TRƯỜNG
Lực từ là lực tương tác giữa hai nam châm, giữa một nam châm và một dây dẫn có dòng điện, hay giữa hai dây dẫn có dòng điện.
Trong khoảng không gian xung quanh một nam châm hay xung quanh một dòng điện, tồn. tại một từ trường. Biểu hiện của từ trường trong một khoảng không gian nào đó là sự xuất hiện lực từ tác dụng lên một nam châm hay một đoạn dây dẫn có dòng điện đặt tại một điểm bất kì trong khoảng không gian ấy.
Hướng của từ trường tại một điểm là hướng Nam - Bắc của kim nam châm nhỏ nằm cân bằng tại điểm đó.
Đường sức từ là những đường vẽ ở trong khoảng không gian có từ trường sao cho tiếp tuyến tại mỗi điểm có phưong tiling với phương của từ trường tại điểm đó.
Để đặc trưng cho từ trường tại một điểm trong không gian xung quanh một dòng điện, người ta định nghĩa một đại lượng gọi là cảm ứng từ, kí hiệu B. Đó là một vectơ :
Có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó ;
Có độ lớn tỉ lệ với cường độ dòng điện sinh ra từ trường, phụ thuộc vào hình dạng của dây dẫn mang dòng điện và cũng phụ thuộc vị trí của điểm đang xét.
Một số biểu thức của độ lớn cảm ứng 140
từ B do một vài dòng điện có hình dạng đặc biệt gây ra :
Dòng điện chạy trong dây dẫn thẳng dài
B = 2.10"7y
Dòng điện chạy trong khung dây dẫn tròn
B = 27T.10~74r
K
(tại tâm khung tròn)
Dòng điện chạy trong ống dây dẫn hình trụ
£ = 47T. 10 - 7«/
(trong lòng ống dây)
Lực từ tác dụng lên phần tử dòng điện lĩ đặt trong từ trường đều :
Chiều của lực : xác định theo quy tắc bàn tay trái;
Độ lớn của lực : F = Bllsina.
Lực Lo-ren-xơ (lực từ tác dụng lên hạt điện tích (r/0, ũ) chuyển động) :
Chiều của lực : tuân theo quy tắc bàn tay trái khi ố/0 > 0 ;
Độ lớn của lực : F - lc/olufisin«.
. Bán kính quỹ đạo tròn của hạt điện tích (ợ0, Đ) chuyển động trong mặt phảng vuông góc vói từ trường đều B :
KI® ■