Giải Địa 7 - Bài 21: Môi trường ở đới lạnh
Chương IV MÔI TRƯỜNG ĐỚI LẠNH. HOẠT ĐỘNG KINH TÉ CỦA CON NGƯỜI Ỏ ĐỚI LẠNH BÀI 21: MÔI TRƯỜNG Ở ĐỚI LẠNH Đặc điểm của môi trường * Câu hỏi: Quan sát các hình 21.1, 21.2 và 21.3, hãy: Tìm ranh giới của môi trường đới lạnh ở hai bán cầu. - Nêu diễn biến nhiệt độ và lượng mưa trong năm ở đới lạnh. Đường dắng nhiét ♦ 10°C (thângVII) A sát Đuong ranh giở <tóí lạnh A C" D Đôngbăng múa đàng _ „ ĐưongbiẾn ■ Than —► Hãlưulanh Đưcmgôtô ..... .... 1 Dáumó . Đomi •—► Hái lưu nống . uv UII Hình 21.1 - Lược đổ môi trường đới lạnh ờ vùng Bắc Cực Đương đang nhiét ♦ 10°C (tháng lị. ranh QỉOi đờ lanh Khu VỊÍC băng ưuơt xưởng txÀn Bang vinh cứu V i Đong bà' g mua đổng J Thêm bâng • • • * • Khu vực ntỳéu núi bàng Mi ► Hài lưu lanh Giới han đóng băng quanh năm Các trạm nghiửn cứu khoa học cứa Pháp cùa Hoa Ki <» cùa Nga Ẳ cùaAnh Hình 21.2 - Lược đồ môi trường đới lạnh ở vùng Nam Cực E3 Mưa Nhiẽỉ đỗ trung binh nàm: -12,3°c FH Tuyết Lương mưa trung bình nầm: 133mm Hình 21.3 - Biểu đổ nhiệt độ và lượng mưa ở Hon-man (Ca-na-đa) Trả lòi: Môi trường đới lạnh nằm ở Bắc bán cầu (Bắc Cực) và ở Nam bán cầu (Nam Cực). Dựa vào hình 21.1 và 21.2: ranh giới đới lạnh là đường nét đứt màu đỏ trùng với đường đẳng nhiệt 1 o°c (tháng 7) ở Bắc bán cầu và đường đẳng nhiệt 10°C (tháng 11) ở Nam bán cầu. Môi trường đới lạnh nằm từ đường vòng Cực đến hai Cực: Đới lạnh ở Bắc Cực là đại dưcmg. Đới lạnh ở Nam Cực là lục địa. Hình 21.3: Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa ở Hon-man (Ca-na-đa). Nhiệt độ: Nhiệt độ tháng cao nhất dưới 10°C (tháng 7). Nhiệt độ thấp nhất: -30°C (tháng 2). Số tháng có nhiệt độ trên o°c (tháng 6 đến tháng 9). Sổ tháng có nhiệt độ dưới o°c (tháng 9 đến tháng 5). Biên độ nhiệt năm: 40°C. Lượng mưa: Lượng mưa trung bình năm là 133 mm, tháng mưa nhiều nhất: 20 mm (tháng 7). Các tháng khác dưới 20 mm, mưa dưới dạng tuyết rơi. Nhận xét: -» Ở đới lạnh có khí hậu lạnh lẽo, mưa ít, chủ yếu mưa dưới dạng tuyết rơi. Câu hỏi: Quan sát hình 21.4 và 21.5 (SGK, trang 69), so sánh sự khác nhau giữa núi băng và băng trôi? Trả lòi Trong hai ảnh đều có núi băng và băng trôi, chỉ khác nhau về kích thước. Ảnh 21.4 lá núi băng tách ra từ lục địa Nam Cực xuống biển. Vào mùa hè, vùng biển lạnh có băng trôi và núi băng. Ảnh 21.5 là băng trôi. Sự thích nghi của thực vật và động vật với môi trường Câu hỏi: Vì sao thực vật chỉ phát triển được vào mùa hè? Trả lời: Vào mùa hè, nhiệt độ cao hơn (dưới 10°C) băng tan, cây cối có điều kiện để phát triển. Câu hỏi: Hãy kể tên một so loài thực vật, động vật chủ yếu ở đới lạnh? Trả lòi: Thực vật đới lạnh chủ yếu chỉ có rêu, địa y và một vài loại thông, liễu lùn. Còn động vật phong phú hơn, các loài động vật chủ yếu: tuần lộc, chim cánh cụt, hải cẩu, cá voi, gấu trắng... Các loài động vật thích nghi với khí hậu khắc nghiệt và phong phú hơn thực vật nhờ có nguồn thức ăn dưới biển dồi dào. Câu hỏi: Tính chất khấc nghiệt của khí hậu đới lạnh thể hiện như thế nào? Trả lòi: Tính chất khắc nghiệt của khí hậu đới lạnh thể hiện ở các yếu tố: khí hậu và lượng mưa: Nhiệt độ trung bình mùa đông dưới -10°C. Mùa hạ ngắn và ít khi nóng đến 10°C, mặt đất đóng băng quanh năm, lượng mưa trung bình năm dưới 500mm, có bão tuyết. Mùa đông kéo dài, mưa ít, phần lớn dưới dạng tuyết rơi. Câu hỏi: Tại sao nói đới lạnh là vùng hoang mạc lạnh của Trái Đất? Trả lòi: Môi trường hoang mạc đới nóng và đới lạnh có sự tương đồng giống nhau, là lượng mưa rất ít và khô, đều có chung đặc điểm khí hậu khắc nghiệt (quá nóng, quá lạnh). Biên độ nhiệt năm và ngày rất lớn, mùa hạ là ngày ở địa cực (kéo dài 6 tháng), mùa đông là đêm ở địa cực, động thực vật nghèo nàn, có rât ít người sinh sống. Câu hỏi: Giới thực vật và động vật ở đới lạnh có gì đặc biệt? Trả lòi: Động vật có cách thích nghi với môi trường sống nhờ bộ lông hoặc lóp mỡ dày hoặc bộ lông không thấm nước, sống thành đàn để bảo vệ và sưởi ấm cho nhau, ngủ đông để đỡ tiêu hao năng lượng, hay di cư đến nơi ấm áp hơn. Thực vật có đặc điểm: Chỉ phát triển được vào mùa hè, trong thung lũng kín gió. Kích thước, hình dạng cây cối còi cọc, thấp lùn, có tán lá kín để giữ ấm, mọc xen lẫn với rêu và địa y. Câu hỏi: Dựa vào đoạn văn (Câu hỏi 4 SGK, trang 70), mô tả cuộc sống trong ngôi nhà băng của người I-nuc (E-xki-mô).Cho biết người I-nuc đã thích nghi với mùa đông giá lạnh như thế nào? * Trả lời: Người I-nuc đã thích nghi với mùa đông giá lạnh: Sống trong ngôi nhà băng chật chội chỉ có một lỗ thông hơi nhỏ, được sưởi ấm bằng ngọn đèn mỡ hải cẩu, mặc áo quần da và lông thú đe chống lạnh, giữ cho cơ thể khô ráo. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM Câu 1: Môi trường đới lạnh nằm từ: Đường vòng cực đến hai cực B. Vĩ độ 60° đến 90° c. Cả A, B đều đúng D. Cả A, B đều sai Câu 2: Dựa vào biểu đồ hình 21.3 (SGK) cho thấy đới lạnh có khí hậu: Lạnh lẽo và khắc nghiệt Mùa đông rất dài và có bão tuyết, nhiệt độ trung bình luôn dưới -1 o°c Mùa hạ ngắn từ 2 đến 3 tháng, nhiệt độ ít khi vượt quá 10°C Cả A, B, c đều đúng Câu 3: Các loài thực vật đặc trưng ở vùng đài nguyên ven biển gần Bắc Cực: A. Rêu, địa y B. Các loài cây thấp lùn c. Cả A, B đều đúng D. Cả A, B đều sai Câu 4: Ở đới lạnh, các loài động vật nào sống dựa vào nguồn cá tôm dưới biển? A. Chim cánh cụt, hải cẩu B. Tuần lộc c. Cả A, B đều đúng D. Cả A, B đều sai Câu 5: Động vật thích nghi với khí hậu lạnh nhờ có lớp mỡ dày: A. Tuần lộc B. Chim cánh cụt c. Cá voi, hải cẩu D. Cả A, B, c đều sai ĐÁP ÁN Câu 1: c Câu 2: D Câu 3:C Câu 4: A Câu 5: c