Giải Lí 8: Bài 20. Nguyên tử, phân tử chuyển động hay đứng yên
Bài 20. NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYEN động hay đứng yên KIẾN THỨC CẦN NAM vững Các nguyên tử, phân tử chuyển động không dừng Nhiệt độ của vật càng cao thì các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật chuyển động càng nhanh. TRẢ LỜI CÂU HỎI I. CÁC NGUYÊN TỬ, PHÂN TỬ CHUYEN động không NGỪNG Cl. Hãy tưởng tượng giữa sân đá bóng có một quả bóng bay không lô và nhiều học sinh từ mọi phía chạy đến xô đẩy quả bóng. Vì'những xô đẩy này không cân bằng nên quả bóng lúc bay lên, khi rơi xuống, lúc bật sang trái, khi bật sang phải... (Xem hình vẽ bên). Năm 1872 nhà bác học Brao, người Anh, khi quan sát bằng kính hiển vi các hạt phâìi hoa trong nước đã phát hiện thấy chúng chuyển động không ngừng về mọi phía. Quả bóng tương tự với hạt nào trong thí nghiệm của Brao? Trả lời Quả bóng tương tự với hạt phấn hoa trong thí nghiệm của Brao. C2. Trong nội dung câu hỏi 1: Các học sinh tương tự với những hạt nào trong thí nghiệm của Brao? Trả lời Các học sinh tương tự với những phân tử nước trong thí nghiệm của Brao. C3. Trong thí nghiệm cả Brao, tại sao các phân tử nước có thể làm cho các hạt phân hoa chuyển động? Trả lời Do các phân tử nước không đứng yên mà chuyển động hỗn độn không ngừng. Trong khi chuyển động, các phân tử nước va chạm vào các hạt phấn hoa từ nhiều phía, các va chạm này không cân bằng, làm cho các hạt phấn hoa cũng chuyển động hỗn độn không ngừng. CHUYỂN ĐỘNG PHÂN TỬ VÀ NHIỆT ĐỘ - VẬN DỤNG C4. Đổ nhẹ nước vào một bình đựng dung dịch đồng sun phát màu xanh như hình vẽ. Vì nước nhẹ hơn nên nổi ở trên tạo thành một mặt phân 0= cách giữa hai chất lỏng. Sau một thời gian, mặt phân cách này mờ dần rồi mất hẳn. Trong bình chỉ còn một chất lỏng đồng nhất màu xanh nhạt. Nước và dung dịch đồng sun phát đã hòa lẫn vao nhau. Hiện tượng này gọi là hiện tượng khuếch tán. Hãy dùng những hiểu biết của mình về nguyên tử, phân tử để giải thích cho hiện tượng trên. Trả lời Chúng dần hòa trộn vào nhau tạo thành chất lỏng màu xanh nhạt vì các phân tử nước và đồng sun phát đều chuyến động hỗn độn không ngừng về mọi phía, các phân tử đồng sun phát có thể chuyển động lên trên, xen vào khoảng cách giữa những phân tử nước và ngược lại các phân tử nước có thể chuyển động xuống dưới xen vào giữa khoảng cách của các phân tử đồng. C5. Tại sao trong nước hồ, ao, sông, biển lại có không khí mặc dù không khí nhẹ hơn nước rất nhiều? Trả lời Vì các phân tử không khí có thể nằm giữa khoảng cách của các phân tử nước. Đồng thời các phân tử không khí và các phân tử nước luôn chuyến động hỗn độn không ngừng nên dù nhẹ hơn, các phân tử không khí cũng không “nổi lên” và thoát ra khỏi nước. C6. Hiện tượng khuếch tán có xảy ra nhanh hơn khi tăng nhiệt độ không? Tại sao? Trả lời Hiện tưcng khuếch tán sẽ xảy ra nhanh hơn khi tăng nhiệt độ vì khi tăng nhiệt độ thì các phân tử, nguyên tử chuyển động nhanh hơn, chúng tự hòa trộn với nhau nhanh hơn. C7. Bỏ vài hạt thuốc tím vào một cốc đựng nước lạnh và một cốc đựng nước nóng. Quan sát hiện tượng xảy ra và giải thích. Trả lời Thuốc tím trong cốc nước nóng sẽ hòa tan nhanh hơn vì trong cốc nước nóng, nhiệt độ cao hơn nên các phân tử nước và các phân tử thuốc tím chuyển động hỗn độn nhanh hơn. Kết quả là hiện tượng khuếch tán xảy ra nhanh hơn. c. GIẢI BÀI TẬP Bl. Trong các hiện tượng sau đây, hiện tượng nào không phải do chuyển động không ngừng của các nguyên tử, phân tử gây ra? Sự khuyếch tán của đồng sunfat vào nước. Quả bóng bay dù được buộc chặt vẫn bị xẹp theo thời gian, c. Sự tạo thành gió. D. Đường tan vào nước. Trả lời Chọn câu C: Sự tạo thành gió. B2. Khi các nguyên tử, phân tử cấu tạo nên vật chuyển động hỗn độn không ngừng nhanh lên thì đại lượng nào sau đây tăng lên? Khối lượng của vật. Trọng lượng của vật. c. Cả khối lượng và trọng lượng của vật. D. Nhiệt độ của vật. Trả lời Cliọn câu D: Nhiệt độ của vật. B3. Tại sao đường tan vào nước nóng nhanh hơn tan trong nước lạnh? Trẻ lời Vì các phân tử đường và nước chuyến động nhanh hơn. B4. Mở lọ nước hoa trong lớp học. Sau vài giây cả lớp đều ngửi thấy mùi nước hoa. Hãy giải thích tại sao? Trả lời Vì các phân tử nước hoa chuyển động theo mọi hướng nên có một số phân tử này ra khỏi lọ nước hoa và tới được các vị trí khác nhau trong lớp học. B5. Nhỏ một giọt mực vào cốc nước. Dùng không khuấy cũng chỉ sau một thời gian ngắn, toàn bộ nước trong cốc đã có màu mực. Tại sao? Nếu tăng nhiệt độ của nước thì hiện tượng trên có xảy ra nhanh hơn hay chậm đi không? Trả lời Do các phân tử mực chuyển động không ngừng về mọi phía. Khi tăng nhiệt độ thì hiện tượng trên xảy ra nhanh hơn vì các phân tử chuyển động nhanh hơn. B6. Nhúng đầu một băng giấy hẹp vào dung dịch phênôltalêin rồi đặt vào một ống nghiệm. Đậy ống nghiệm bằng một tờ bìa cứng có dán một ít bông tẩm dung dịch amôniắc. Khoảng nửa phút sau ta thấy đầu dưới của băng giấy ngả sang màu hồng mặc dù hơi amôniắc nhẹ hơn không khí. Hãy giải thích tại sao? Trả lời Do hiện tượng khuyếch tán nên các phân tử phênôltalêin có thế đi lên miệng ông nghiệm và tác dụng với amôniắc tấm ở bông.