SGK Tin Học 11 - 5. Câu lệnh rẽ nhánh và lặp

Câu lệnh rẽ nhánh và lặp
a) Câu lệnh case-of
Xét bài toán: Lập chương trình nhập từ bàn phím tháng và năm rồi tính và đưa ra màn hình số ngày của tháng.
Câu lệnh if-then giải quyết việc rẽ nhánh tuỳ theo một trong hai khả năng. Bài toán trên liên quan tới việc chọn lựa một trong nhiều khả năng (rẽ nhiều nhánh). Khi đó, nếu dùng câu lệnh if-then giải quyết sẽ làm chương trình rườm rà. Câu lệnh chọn case-of trong TP cho phép rẽ nhiều nhánh một cách thuận lợi.
Câu lệnh case-ofcó dạng:
case of
: ;
: 
[ else ]
end; trong đó:
Danh sách i (/' = 1,2,..., N) là một hoặc nhiều giá trị của biểu thức nêu sau case, nếu có nhiều giá trị thì các giá trị viết cách nhau bởi dấu phẩy.
Khi thực hiện, biểu thức sau từ khoá case sẽ được tính, giá trị nhận được sẽ lần lượt được kiểm tra xem nằm trong danh sách nào. Câu lệnh tương ứng với danh sách đầu tiên tìm thấy sẽ được thực hiện. Tiếp theo, thực hiện câu lệnh sau câu lệnh case-of.
Nếu giá trị tính được không xuất hiện ở bất kì danh sách nào thì câu lệnh N + 1 sau else (nếu có) sẽ được thực hiện.
Chương trình để giải bài toán vừa nêu như sau: program Vi_du_case; uses crt;
var T, N, SN: integer;
begin
clrscr;
write ('Cho biet thang va nam: '); readln(T,N);
case T of
4,6,9,11: SN:= 30;
2: if (N mod 400=0) or ( (N mod lOOoO) and (N mod 4=0)) then SN:= 29 else SN:= 28
else SN:= 31
end;
writeln('Thang ', T,1 nam ', N, ' co ', SN,' ngay.'); readln
end.
b) Câu lệnh lặp repeat-until
Câu lệnh này dùng để tổ chức lặp với số lần lặp không biết trước. Khác với câu lệnh while-do, điều kiện kết thúc lặp trong câu lệnh repeat-until được kiểm tra sau và có dạng:
repeat
-, until ;
trong đó điều kiện là biểu thức quan hệ hoặc lôgic.
Hình P.8. Sơ đồ thực hiện lệnh repeat-until
Vídụl
Xét đoạn chương trình:
repeat
write CHAY NHAP so NGUYEN N: '); readln(N)
until (N>0) and (N <= 100);
Đoạn chương trình này dùng để nhập số nguyên N thoả mãn điều kiện 0 < N < 100. Nếu giá trị nguyên đưa vào nằm ngoài khoảng này thì chương trình sẽ yêu cầu nhập lại cho đến khi giá trị nhập vào thoả mãn điều kiện.
Ví dụ 2
Tính gần đúng \IÃ (A > 0) chính xác đến chữ số thập phân thứ năm theo phương pháp lặp Niu-tơn.
Theo phương pháp này, ta cần tính dãy xo, X,, x2,..., theo công thức: xo=1
Xnt1 = l(Xn+A), n = 0,1,2,...	(*)
Quá trình lặp kết thúc khi |Xn+1 - x„| < 0,00001. Giá trị của xn+1 được lấy làm giá trị gần đúng của y/Ã.
Input: Giá trị thực A, nhập vào từ bàn phím.
Output: Đưa ra màn hình giá trị gần đúng của ỵ[Ã.
Ta chỉ cần dùng hai biến thực trung gian XNEWva XOLD để chứa tương ứng các giá trị Xn+1 và xn.
Thuật toán được mô tả như sau:
Bước 1. Nhập A;
Bước 2. XNEW <- 1 {giá trị xo};
Bước 3. XOLD <r- XNEW {chuyển giá trị mới thành giá trị cũ};
Bước 4. XNEW <--(XOLD + ———) {Tính lại giá trị mới theo ()};
2	XOLD
Bước 5. Nếu \XNEW- XOLD\ > 0,00001 thì quay về bước 3;
Bước 6. Đưa giá trị XNEW ra màn hình, rồi kết thúc.
Chương trình thể hiện thuật toán trên như sau:
program CAN_BAC_2; uses crt;
var A, >£NEW, XOLD.: real;
begin
clrscr;
repeat
write (' A = '); readln(A); (Buoc 1}
until A > 0;
XNEW:=1; {Buoc 2}
repeat
XOLD:= XNEW;	{Buoc 3}
XNEW:= (XOLD + A/X0LD)/2;	{Buoc 4}
until ABS(XNEW - XOLD) < 0.00001; {Buoc 5}
writeln('Can bac 2 cua ',A:1Ó:5>' la ',XNEW:10:5);{Buoc 6} readln
end.