Giải Địa Lý lớp 9 Bài 38: Phát triển tổng hợp kinh tế và bảo vệ tài nguyên, môi trường biển - đảo

Bài 38. PHÁTTRỈỂN TONG HỢP kính tế
VÀ BẢO VỆ TÀỈ NGUYÊN MÔI TRƯỜNG BỈEN - ĐẢO
ĩ. MỨC Độ CẦN ĐẠT ĐƯỢC
Biết đươc các đảo, quần đảo lớn: tên, vi trí.
Phân tích được ý nghĩa kinh tế cua biên, đảo đôi với việc phát triển kinh tế, an ninh, quốc phòng.
Trình bày các hoạt động: khai thác, nuôi trồng và chế biến hải sản, du lịch biển - đảo.
Xác định được vị trí, phạm vi vùng biển Việt Nam.
Kể tên và xác định được vị trí một số’ đảo và quần đảo lớn từ Bắc vào Nam.
II. KIẾN THỨC Cơ BẲN
Biển và đảơ Việt Nam
Vùng hiển nước ta
Đường bò' biển dài (3.260km). Vùng biển rộng (khoảng 1 triệu km2)
Vùng biển Việt Nam là một bộ phận của Biển Đông, bao gồm: nội thuỷ, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.
Các đảo và quần đảo
Có hơn 4.000 đảo lớn nhỏ.
Hệ thống đảo ven bờ: khoảng 3.000 đảo lớn nhỏ; phân bố tập trung nhất ở: Quảng Ninh, Hải Phòng, Khánh Hoà, Kiên Giang. Một số đảo có diện tích khá lớn: Phú Quốc (567km2), Cát Bà (khoảng 100km2). Một số đảo có dân số khá đông: Phú Quốc, Cái Bầu, Phú Quý, Lý Son, Cát Bà, Côn Đảo,...
Các đảo xa bờ: đảo Bạch Long Vĩ, quần đảo Hoàng Sa (thuộc thành phố Đà Nẵng), Trường Sa (thuộc tỉnh Khánh Hoà).
Phát triển tổng họ'p kinh tê biển
1. Khai thác, nuôi trồng và chế hiến hải sản
Vùng biển nước ta giàu có: hon 2.000 loài cá, trong đó khoảng 110 loài có giá trị kinh tế (cá nục, cá trích, cá thu, cá ngừ, cá hồng,...), 100 loài tôm (có giá trị xuất khẩu cao: tôm he, tôm hùm, tôm rồng).
- Khai thác thuỷ sản:
+ Tổng trữ lượng hải sản khoảng 4 triệu tấn (95,5% là cá biển), hàng năm khai thác khoảng 1,9 triệu tấn.
+ Sản lượng đánh bắt ven bờ đã cao gấp khả năng cho phép 2 lần, trong khi sản lượng đánh bắt xa bò' mói chỉ bằng 1/5 khả năng cho phép.
+ ưu tiên phát triển khai thác hải sản xa bờ, đẩy mạnh nuôi trồng hải sản trên biển, ven biển và ven các đảo, phát triển đồng bộ và hiện đại hoá công nghiệp chế biến hải sản.
Du lịch biển - đảo
Tài nguyên du lịch biển phong phú:
+ Dọc bờ biển có 120 bãi cát rộng, dài, đẹp.
+ Nhiều đảo ven bờ có phong cảnh kì thú.
+ Có Vịnh Hạ Long là di sản thiên nhiên thế giới.
Hoạt động du lịch: một số trung tâm du lịch đang phát triển nhanh; chủ yếu tập trung khai thác hoạt động tắm biển.
III. GỢI ý trả lòì cảu hỏi giữa bài
Quan sát hìnk 38.1, hãy nêu giới hạn từng bộ phận của vùng hiển nước ta.
Trả lời:
Vùng biển nước ta gồm các vùng nội thuỷ, lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.
Nội thuỷ: vùng nước phía trong đường cơ sở và giáp với bờ biển. Đường cơ sỏ' là đường nối liền các điểm nhô ra nhất của bờ biển và các điểm ngoài cùng của các đảo ven bờ tính từ ngấn nước thuỷ triều thấp nhất trỏ' ra.
Lãnh hải: có chiều rộng 12 hải lí. Ranh giới phía ngoài của lãnh hải được coi là biên giới quốc gia trên biển; trên thực tế, đó là đường song song và cách đều đường cơ sở về phía biển 12 hải lí.
Vùng tiếp giáp lãnh hải: là vùng biển được quy định nhằm đâm bảo cho việc thực hiện chu quyền của đất nước. Vùng tiếp giáp lãnh hải cũng được quy định là 12 hải lí. Trong vùng này, nước ta có quyền thực hiện các biện pháp để bảo vệ an ninh, kiểm soát thuế quan, các quy định về y tế, môi trường, di cư, nhập cư,...
Vùng đặc quyền kinh tế: tiếp liền lãnh hải và hợp với lãnh hải thành một vùng biển có chiều rộng 200 hải lí, tính từ đường cơ sở. Ớ vùng này, nước ta có chủ quyền hoàn toàn về kinh tế nhưng vẫn dể các nước khác đặt các ống dẫn dầu, dây cáp ngầm, tàu thuyền, máy bay nước ngoài được tụ' do về hàng hải và hàng không (như Công ước quốc tế về Luật Biển quy định).
Thềm lục địa: gồm đáy biển và lòng đất dưới đáy biển thuộc phần kéo dài tự nhiên của lục địa Việt Nam, mở rộng ra ngoài lãnh hải Việt Nam cho đến bò' ngoài của rìa lục địa. Nơi nào bề ngoài của rìa lục địa cách đường cơ sỏ' không đến 200 hải lí thì thềm lục địa nơi ấy được tính cho đến 200 hải lí. Nước ta có chủ quyền hoàn toàn về mặt thăm dò và khai thác, bảo vệ và quản lí các tài nguyên thiên nhiên ở thềm lục địa Việt Nam.
Tìm trên hình 38.2 các đảo và quần đảo lớn ở nước ta.
Trả lời:
Các đảo có diện tích khá lớn hoặc dân số khá đông: Phú Quốc, Cát Bà, Cái Bầu, Phú Quý, Lý Sơn, Côn Đảo, Bạch Long Vĩ,...
Quần đảo lớn: Hoàng Sa, Trường Sa.
Dựa vào hình 38.3 và kiến thức đã học, hãy nêu những điều kiện thuận lợi để phát triền các ngành kinh tế biển ở nước ta.
Trả lời:
Khai thác và nuôi trồng hải sản:
+ Vùng biển nước ta giàu có: hơn 2.000 loài cá, trong đó khoảng 110 loài có giá trị kinh tế (cá nục, cá trích, cá thu, cá ngừ, cá hồng,...), 100 loài tôm (có giá trị xuất khẩu cao: tôm he, tôm hùm, tôm rồng). Tổng trữ lượng hải sản khoảng 4 triệu tấn (95,5% là cá biển), hàng năm khai thác khoảng 1,9 triệu tấn.
+ Dọc bờ biển có nhiều vụng, vịnh, đầm phá, cửa sông, vùng rừng ngập mặn,... thuận lợi cho nuôi trồng hải sản.
Du lịch biển - đảo:
+ Dọc bờ biển có 120 bãi cát rộng, dài, đẹp.
+ Nhiều đảo ven bờ có phong cảnh kì thú.
+ Có Vịnh Hạ Long là di sản thiên nhiên thế giới.
Khai thác và chế biêh khoáng sản biển:
+ Các mỏ dầu khí trữ lượng lớn, nhất là ở thềm lục địa phía Nam.
+ Biển mặn, nhiều nắng, thuận lợi cho nghề làm muôi, đặc biệt ở ven biển Nam Trung Bộ.
+ Có titan ở các bãi cát dọc bờ biển, cát chế biến thuỷ tinh (Vân Hải, Cam Ranh).
Giao thông vận tải biển:
+ Gần nhiều tuyến đường biển quốc tế quan trọng.
+ Ven biển có nhiều vũng, vịnh, cửa sông xây dựng cảng.
Tại sao cần u’u tiên phát triển khai thác hải sản xa bờ?
Trả lời:
Tài nguyên thuỷ, hải sản có giới hạn và đang cạn kiệt, nhất là ở vùng biển ven bờ. Nguyên nhân chủ yếu do phương thức khai thác ồ ạt, vô tổ chức, quá nhiều lao động và tàu thuyền nhỏ đã tạo nên sự
mất cân đối giữa nguồn hải sản với số lượng phương tiện và người đánh bắt, dẫn đến cạn kiệt thuỷ sản ven bờ.
Đánh bắt xa bờ tuy đòi hỏi nhiều vốn, phương tiện kĩ thuật hiện dại và tay nghề cao, nhưng tránh được nguy cơ làm cạn kiệt thuỷ sản ven bờ, ô nhiễm môi trường vùng nước ven biển, năng suất và sản lượng đánh bát cao hơn,...
GỌI ¥ THựC IIIỆN CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CUÔÌ BÀI
Tại sao phải phát triển tổng họ’p các ngành kinh tế biến?
Trả lời:
Phát triển tổng hợp là sự phát triển nhiều ngành, giữa các ngành có môi quan hệ chặt chẽ, hỗ trọ' nhau để cùng phát triển và sự phát triển của một ngành không được kìm hãm hoặc gây thiệt hại cho các ngành khác.
Tài nguyên biển nước ta phong phú và đa dạng, cho phép phát triển tổng hợp các ngành kinh tế biển.
Các ngành kinh tế biển có mốì quan hệ chặt chẽ với nhau, hỗ trợ nhau để cùng phát triển.
Công nghiệp chê biến thuỷ sản phát triển sẽ có tác động như thế nào tới ngành đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản?
Trả lời:
Sử dụng nguồn nguyên liệu của ngành đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, kích thích ngành này phát triển.
Làm gia tăng giá trị sản phẩm của ngành dánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, đặc biệt thuỷ sản xuất khẩu.
Nêu tên một sô bãi tắm và khu du lịch biển ở nước ta (mà em biết) theo thứ tự từ Bắc vào Nam
Trả lời:
Bãi tắm: Bãi Cháy, Đồ Sơn, sầm Sơn, Cửa Lò, Thiên cầm, Nhật Lệ, Cửa Tùng, Thuận An, Lăng Cô, Non Nước, Mỹ Khê, Quảng Ngãi, Quy Nhơn, Cam Ranh, Nha Trang, Mũi Né, Vũng Tàu,...
Khu du lịch biến: Hạ Long, Đồ Sơn, Đà Nẵng, Nha Trang, Mũi Né, Vũng Tàu,...
CÂU HỎI Tự HỌC
Đường bờ biển Việt Nam dài
A. 3.260km. B. 3.270km. c. 3.280km. D. 3.290km.
Vùng biển nằm phía trong dường cơ sở là vùng
A. nội thuỷ.	B. lãnh hải.
c. tiếp giáp lãnh hải.	D. đặc quyền kinh tế.
Hệ thống đảo ven bờ của nước ta có khoang
A. 2.400 đảo lớn nhỏ.	B.	2.600 đảo lớn nhỏ.
c. 2.800 đảo lớn nhỏ.	D.	3.000 đảo lớn nhỏ.
Các đảo ven bờ có diện tích khá lớn là
A. Phú Quốc, Cát Bà.	B.	Phú Quốc, Lý Sơn.
c. Cát Bà, Cồn cỏ.	D.	Cồn Cc, Bạch Long Vĩ.
Điểm nào sau đây không đúng với vùng biển PMỚC ta?
Có hơn 2.000 loài cá.
Có trên 120 bãi cát rộng, đẹp.
c. Nhiều đảo ven bờ có phong cảnh kì thú.
D. Có nhiều vịnh biển là di sản thế giới.