Giải Bài Tập GDCD 9 Bài 12. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân
Bài QUYEN VÀ NGHĨA vụ 12 CỦA CÔNG BÂN TRONG HÔN NHÂN ĐẶT VẤN ĐỀ Câu hỏi: Nêu những sai lầm của T và K, M và H trong 2 câu chuyện ở phần đặt vấn đề mà sách giáo khoa đã nêu. Hường dẫn trả lời: Sai lầm của T và K: + T học hết lớp 10 đã kết hôn trong khi chưa đủ tuổi. + Bô" mẹ T ham giàu, ép T lấy chồng mà không có tình yêu. + K là thanh niên lười biêhg, ham chơi, rượu chè. Hậu quả: + T phải làm lụng vất vả, buồn phiền vì chồng nên gầy yếu. + K bỏ nhà đi chơi, không quan tâm đến vợ con. Sai lầm của M và H: + Vì nể, sợ người yêu giận, M đã có quan hệ và có thai; + H dao động, trôn tránh trách nhiệm; + Cha mẹ, anh chị H kiên quyết phản đối, không chấp nhận M. Hậu quả: + M sinh một bé gái và vất vả đến kiệt sức vì nuôi con một mình; + Cha mẹ M hắt hủi, bạn bè, xóm làng chê cười. Câu hỏi: Em suy nghĩ gì về tình yêu và hôn nhân trong những trường hợp trên? Hường dẫn trả lời: Trường hợp thứ nhất: Hôn nhân ép buộc không có tình yêu, kết hôn khi chưa đủ tuổi của pháp luật quy định. Trường hợp thứ hai: Đây là tình yêu nông cạn, cẩu thả, không chân chính, thiếu sự tôn trọng lẫn nhau. Câu hỏi: Bài học rút ra cho bản thân em qua hai câu chuyện trên là gì? Hường dẫn trả lời: Không nên yêu sớm, không nên lấy vợ, lấy chồng quá sớm; Phải có tình yêu chân chính mới đi đến hôn nhân; Kết hôn phải thực hiện đúng những quy định của pháp luật. NỘI DUNG BÀI HỌC Câu hỏi: Em có quan niệm thế nào là tình yêu chân chính? Hướng dẫn trả lời: Tình yêu chân chính là sự quyến luyến của 2 người khác giới. Tình yêu chân chính xuất phát từ sự đồng cảm sâu sắc giữa hai người, là sự chân thành, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau. Câu hỏi: Hôn nhân là gì? Hướng dẫn trả lời: Hôn nhân là sự liên kết đặc biệt giữa một nam và một nữ trên nguyên tắc bình đẳng, tự nguyện, được Nhà nước thừa nhận, nhằm chung sống lâu dài và xây dựng một gia đình hoà thuận, hạnh phúc. Câu hỏi: Vì sao nói, tình yêu chân chính là cơ sở quan trọng của hôn nhân và gia đình hạnh phúc? Hướng dẫn trả lời: Nếu kết hôn không dựa trên cơ sở tình yêu chân chính thì không thể bền vững được, gia đình không thể hạnh phúc sẽ dẫn đến gia đình bất hạnh. Tình yêu chân chính xuất phát từ sự đồng cảm sâu sắc giữa hai người, là sự chân thành, tin cậy và tôn trọng nhau đó chính là cơ sở của hôn nhân và gia đình hạnh phúc. Bởi vì, có tình yêu chân chính, con người sẽ có sức mạnh vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sông. Câu hỏi: Theo em, khi nào kết hôn là đẹp nhất? Tuổi kết hôn đẹp nhất là lúc hai người đã trưởng thành cả về sự nghiệp, thể lực và sức khoẻ. Bởi vì, lúc đó thể lực đã phát triển hoàn thiện, đầy đủ sức khoẻ để gánh vác công việc gia đình, công việc xã hội và lúc đã có một sự nghiệp vững vàng đủ đảm bảo cho cuộc sông gia đình. Câu hỏi: Trong đời sống gia đình, trách nhiệm của vợ và chồng phải như thế nào? Hường dẫn trả lời: Vợ và. chồng phải có thái độ tôn trọng, bình đẳng, yêu thương, thuỷ chung, chăm sóc nhau. Có trách nhiệm cùng lao động để đảm bảo cuộc sông của gia đình, có trách nhiệm cùng nhau chăm sóc, nuôi dạy con cái trưởng thành... Câu hỏi: Em hãy nêu một số biểu hiện sai trái trong tình yêu mà em biết. Hường dẫn trả lời: Yêu quá sớm; Cẩu thả, nông cạn, thiếu tôn trọng nhau trong tình yêu; Cộc cằn, thô lỗ trong tình yêu; ích kỉ, vụ lợi. Câu hỏi: Hôn nhân đúng pháp luật là như thế nào? Hướng dẫn trả lời: Hôn nhân đúng pháp luật là hôn nhân dựa trên cơ sở tình yêu chân chính, không bị ép buộc; Kết hôn đúng tuổi quy định của pháp luật; Không vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình. Câu hỏi: Thế nào là hôn nhân trái pháp luật? Hường dẫn trả lời: Hôn nhân trái pháp luật là hôn nhân không dựa trên tình yêu chân chính; hôn nhân vì tiền, vì dục vọng, bị ép buộc... Hôn nhân không đúng độ tuổi quy định của pháp luật; Vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình. Câu hỏi: Ý nghĩa của tình yêu chân chính đô’i với hôn nhân là gì? Tình yêu chân chính là cơ sở của hôn nhân; Có tình yêu chân chính thì sẽ chung sông lâu dài và xây dựng một gia đình hoà hợp - hạnh phúc. Câu hỏi: Pháp luật quy định những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân ở Việt Nam hiện nay là gì? Hướng dẫn trả lời: Nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân ở Việt Nam hiện nay là: . + Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ; một vợ, một chồng; vợ chồng bình đẳng. + Hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, các tôn giáo; giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo; giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. + Vợ chồng có nghĩa vụ thực hiện chính sách dân sô" và kế hoạch hoá gia đình. Câu hỏi: Em hiểu thế nào là hôn nhân tự nguyện? Hướng dẫn trả lời: Hôn nhân tự nguyện là hai người tự nguyện kết hôn để chung sông với nhau mà không chịu một sự ép buộc, cưỡng ép nào. Câu hỏi: Để được kết hôn, cần có những điều kiện nào? Hướng dẫn trả lời: Để được kết hôn, cần có những điều kiện: + Nam từ 20 tuổi trỏ lên, nữ từ 18 tuổi trở lên mới được kết hôn; + Việc kết hôn do nam, nữ tự nguyện quyết định; + Phải được đăng lá kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền; + Nam nữ không rơi vào một tròng những trường hợp cấm kết hôn. Câu hỏi: Cấm kết hôn trong những trường hợp nào? Hường dẫn trả lời: Cấm kết hôn trong những trường hợp: Người đang có vợ, có chồng; Người mất năng lực hành vi dân sự (bị bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi của mình); Giữa những người cùng dòng máu trực hệ, giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; Giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi, bố" chồng với con dâu, mẹ vợ với rể, bô" dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng; Giữa những người cùng giới tính. Câu hỏi: Những hành vi như thế nào là vi phạm pháp luật về hôn nhân? Hưởng dẫn trả lời: Vi phạm pháp luật về điều kiện kết hôn (tuổi kết hôn, kết hôn do ép buộc, kết hôn vì tiền...). Vi phạm những điều cấm kết hôn. Câu hỏi: Em hiểu thế nào là những người cùng dòng máu về trực hệ? Hướng dẫn trả lời: Những người cùng dòng máu về trực hệ là cha, mẹ đối với con, ông bà đối với cháu nội hoặc cháu ngoại. Câu hỏi: Em hãy giải thích những người có họ trong phạm vi ba đời là những người nào? Hường dẫn trả lời: Những người có họ trong phạm vi ba đời là những người có cùng một gốc sinh ra: + Cha mẹ là đời thứ nhất; + Anh chị em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; + Anh chị em con chú con bác, con cô con cậu, con dì là đời thứ ba. Câu hỏi: Pháp luật quy định như thế nào về quan hệ giữa vợ và chồng? Hướng dẫn trả lời: Pháp luật quy định về quan hệ giữa vợ và chồng là vự chồng bình đẳng với nhau, có nghĩa vụ và quyền ngang nhau về mọi mặt trong gia đình. Vợ, chồng phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm và nghề nghiệp của nhau. Câu hỏi: Nì sao, pháp luật phải có những quy định chặt chẽ về hôn nhân và gia đình. Việc đó có ý nghĩa như thế nào? Hường dẫn trả lời: Pháp luật có quy định chặt chẽ như vậy là vì vấn đề hôn nhân và gia đình trong xã hội ta được pháp luật coi trọng; nó thể hiện sự văn minh của một xã hội tiến bộ, và sự quy định chặt chẽ của pháp luật. Việc làm đó có ý nghĩa đảm bảo quyền và nghĩa vụ của công dân trong hôn nhân; mọi công dân có quyền bình đẳng trước pháp luật. Để đảm bảo những nguyên tắc cơ bản trong hôn nhân được thực hiện, để bảo vệ sức khỏe công dân, nòi giông những truyền thông đạo đức của dân tộc. Câu hỏi: Trách nhiệm của công dân - học sinh như thế nào trong vấn đề hôn nhân? Hướng dẫn trả lời: Công dân - học sinh phải có thái độ tôn trọng, nghiêm túc trong tình yêu và hôn nhân; Không vi phạm quy định của pháp luật về hôn nhân; Công dân - học sinh biết đánh giá đúng bản thân, phải nắm vững những quy định của pháp luật, quyền và nghĩa vụ của công dân. Để cùng gia đình có trách nhiệm trong việc thực hiện đúng những quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, từ đó phải biết tự bảo vệ mình. BÀI TẬP Bàỉ tập 1: Em đồng ý với những ý kiến nào sau đây? Giải thích vì sao em đồng ý với ý kiến đó? Kết hôn khi nam, nữ đủ 18 tuổi trở lên; Cha mẹ có quyền quyết định về hôn nhân của con; Lấy vợ, lấy chồng là việc của đôi nam nữ, không ai có quyền can thiệp; Kết hôn do nam nữ tự nguyện quyết định, trên cơ sở tình yêu chân chính; đ) Kết hôn khi nam từ 20 tuổi, nữ từ 18 tuổi trở lên; Trong gia đình, người chồng là người quyết định mọi việc; Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ hướng dẫn cho con trong việc chọn bạn đời; Không nên yêu sớm vì có thể sẽ dẫn đến kết hôn sớm; Kết hôn sớm và mang thai sớm sẽ có hại cho sức khoẻ của cả mẹ và con; k) Gia đình chỉ có hạnh phúc khi được xây dựng trên cơ sở tình yêu chân chính; Lấy vợ, lấy chồng con nhà giàu mới có hạnh phúc; m) Nếu vợ chồng bình đẳng thì sẽ không có trật tự gia đình. Hướng dẫn trả lời: Em đồng ý với những ý kiến: (d), (đ), (g), (h), (i), (k) vì những ý kiến đó dựa trên quan điểm của một tình yêu chân chính. Trách nhiệm tình cảm của mỗi người trong gia đình và thực hiện vấn đề hôn nhân đúng pháp luật quy định. Bài tập 2: Em hãy tìm hiểu những trường hợp tảo hôn (lấy vợ, lấy chồng sớm trước tuổi quy định của pháp luật) Hướng dẫn trả lời: Đó là trường, hợp của L.v.c. và N.T.T. ấp Bến Đò 2, xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi, cưới nhau được 3 năm, nhưng đôi vợ chồng trẻ này vẫn chưa được đăng kí kết hôn vì cô T. chưa... đủ tuổi. Ngôi nhà tranh lụp xụp của đôi vợ chồng “chưa kịp lớn" c. và T. ở xã Tân Phủ Trung - Huyện củ Chi - TP. Hồ Chí Minh. Chuyện của L.T.M.H. (bước sang tuổi 17, ấp 2, xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè). Hai năm trước, gia đình ép gả cô cho một thanh niên từ huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An đến Nhà Bè làm thuê. Sau hai năm chung sống, H. sinh được một bé gái. Vì không chịu nổi cảnh làm thuê làm mướn, luôn thiếu trước hụt sau, nên người chồng bỏ nhà đi biền biệt. Giờ đây H. hàng ngày phải dầm mình dưới các kênh rạch mò cua, bắt ốc để nuôi con. Người dân ấp Bàu Tre 2, xã Tân An Hội, huyện Củ Chi xôn xao trước tin đám cưới của cô bé Ph.Th.M.T., con của ông P.H.S. và bà N.T.M. với chú rể là một thợ hàn ở xã Phước Hiệp, huyện Củ Chi được tổ chức rình rang. Dư luận ở xã Tân An Hội đặc biệt quan tâm đêrì đám cưới này bởi cô dâu M.T. chỉ mới 14 tuổi. Bỏ qua mọi lời ra tiếng vào, đám cưới vẫn được tổ chức. ở thị trấn Mađagui, huyện Đạ Hoai, tỉnh Lâm đồng dường như ai cũng biết chuyện cô D, sinh năm 1987 khi đang học lớp 9 trường huyện lỡ "yêu" anh N. cùng khu phô'. Không thể tổ chức đám cưới cho con gái (vì phạm luật) và cũng không đồng ý để con gái phá thai, cha mẹ D. đành chấp nhận chc N. về ở rể để... chăm sóc vợ con! Ở thôn 2, xã Đạ Oai, huyện Đạ Hoai có nhiều trường hợp kết hôn ở tuổi 14, 15, 16 như Ka En, Ka Đes, Ka Rại, Ka Bội... Cá biệt năm 2003 có một nữ sinh lớp 6 bỏ học chuẩn bị lây chồng, Ban Dân số và Hội Phụ nữ đến vận động, khuyên can nên em đã trở lại trường tiếp tục học tập! Ở thị trấn Lộc Thắng, huyện Bảo Lâm có đôi vợ chồng cưới nhau khi đang cùng là học sinh trường trung học cơ sở. Dù không được chính quyền cho đăng kí kết hôn, nhưng cả hai bên gia đình vẫn tổ chức tiệc cưới linh đình cho cô cậu, và hai học sinh ấy đã làm bô" mẹ ở tuổi 16! Theo Ban Dân số - Gia đình - Trẻ em huyện Bảo Lâm, toàn huyện có 14 xã thì xã nào cũng có tình trạng tảo hôn, xã vùng sâu có tỉ lệ cao hơn. Do nhận thức về hôn nhân gia đình, pháp lệnh dân sô" của nhân dân vùng sâu vùng xa còn hạn chê". Tháng 5 - 2008, Vàng A Chàng ở bản Khốn Khia, xã Tả Khoa, Bắc Yên, Sơn La mới vừa tròn 15 tuổi. Thê" mà cậu học trò của Trung tâm giáo dục thường xuyên huyện Bắc Yên đã phải bỏ học để lấy vợ theo “lệnh” của ông bà, bô" mẹ. Vợ Châng kém cậu một tuổi. Trước đó, (cuối năm 2006), Cháng cũng đã ngậm ngùi xót xa cho đứa em gái mình là Vàng Thị Sai mới 12 tuổi đã bị bắt về nhà người ta làm vợ. Đây là hai trong sô" gần 10 trường hợp tảo hôn ở bản Khôn Khia trong một năm trở lại đây. Trên thực tế, tảo hôn là một hủ tục đã trở thành thông lệ tiềm ẩn ăn sâu vào các thê" hệ người Mông ở đây. Các chàng trai cô gái chưa đủ tuổi vị thành niên đã sớm kết hôn, bỏ lại sau lưng cả tuổi thơ tung tăng đến trường học cái chữ và vui đùa cùng chúng bạn. Cái “lí” vững nhất mà nhiều bậc ông bà, bố mẹ ở Khốn Khia dựa vào để “bảo vệ” cho nạn tảo hôn là phong tục duy trì từ ngàn đời nay như con suối bao năm qua vẫn chảy. Bô' mẹ tảo hôn, đến đời con, cháu cũng thê". Vậy nên người Mông ở Khôn Khia nghèo, đói khổ và vất vả triền miên. Huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái có tốc độ tăng dân số hằng năm trên 2%, mức tăng này khá cao so với bình quân cả nước. Đây cũng là huyện có sô" vụ tảo hôn cao nhất của tỉnh Yên Bái (trên 200 trường hợp). Trong bản danh sách các trường hợp tảo hôn ở xã Khau Mang, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái, năm 2006, xã Khau Mang đã có 28 trường hợp tảo hôn. 6 tháng đầu năm 2007, đã có 6 trường hợp tiếp tục vi phạm. Bài tập 3: Hãy nêu những hậu quả xấu do nạn tảo hôn gây ra mà em biết. Hường dẫn trả lời: - Hậu quả đôì với người tảo hôn: Lấy vợ, lấy chồng sớm, sức khoẻ không đảm bảo, phải sống xa gia dinh, không có người chăm sóc, chưa đủ khả năng lo cho cuộc sống của mình và con cái, hạnh phúc dễ tan vỡ. Đối với gia đình: Gánh nặng cho gia đình. Đôi với cộng đồng: Hiện tượng tảo hôn là vi phạm pháp luật về hôn nhân, ảnh hưởng xấu đến cộng đồng. Bài tập 4: Học hết trung học phổ thông, Lan đang ở nhà chờ xin việc thì gặp và yêu Tuân, đã tốt nghiệp Trung học phố thông trước đó hai năm và cũng đang không có việc làm. Khi hai người xin cha mẹ cho kết hôn thì hai bên gia đình đều khuyên Lan và Tuấn hãy thư thả, bao giờ có việc làm thì hãy xây dựng gia đình, nhưng Lan và Tuấn không đồng ý, cứ thúc ép cha mẹ. Cuối cùng, hai gia đình đành chấp thuận cho Lan và Tuân kết hôn. Theo em, ý kiến của gia đình Lan và Tuấn đúng hay sai? Vì sao? Hướng dẫn trả lời: Ý kiến của gia đình Lan và Tuấn là đúng. Bởi vì, 2 người tuy đủ tuổi kết hôn nhưng vì sự nghiệp, công ăn việc làm chưa có thì không thể đảm bảo cho hạnh phúc gia đình sau khi đã kết hôn. Bài tập 5: Anh Đức và chị Hoa là con bác, con chú ruột nhưng họ yêu nhau. Gia đình họ hàng hai bên khuyên can, ngăn cản, nhưng họ vẫn kiên quyết lấy nhau vì họ cho rằng họ có quyền tự do lựa chọn, không ai có quyền ngăn cản. Theo em, lí do “tự do lựa chọn” của anh Đức và chị Hoa có đúng không? Vì sao? Nếu anh Đức và chị Hoa cứ cố tình lấy nhau thì cuộc hôn nhân của họ có hợp pháp không? Vì sao? Hường dẫn trả lời: Lí do “tự do lựa chọn” của anh Đức và chị Hoa trong trường hợp này là không đúng, vì họ đã vi phạm khoản 13, điều 8, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000: cấm kết hôn những người có họ trong phạm vi ba đời "... anh chị em con chú, con bác...” Nếu anh Đức và chị Hoa cứ cố tình lấy nhau thì cuộc hôn nhân của họ không hợp pháp, vì họ đã vi phạm những điều cấm kết hôn mà pháp luật quy định. Bài tập 6: Bình mới 16 tuổi nhưng mẹ Bình ép gả Bình cho một người nhà giàu ở xã bên, Bình không đồng ý thì mẹ đánh và cứ tổ chức cưới, bắt Bình về nhà chồng. Việc làm của mẹ Bình là đúng hay sai? Vì sao? Cuộc hôn nhân này có được pháp luật thừa nhận không? Vì sao? Bình có thể làm gì để thoát khỏi cuộc hôn nhân đó? Hường dẫn trả lời: Việc làm của mẹ Bình là sai, vì Bình mới 16 tuổi chưa đủ tuổi kết hôn theo pháp luật quy định và mẹ Bình cũng đã sai khi ép buộc Bình làm điều mình không muôn. Cuộc hôn nhân này sẽ không được pháp luật thừa nhận, vì kết hôn chưa đủ tuổi; việc kết hôn là do sg ép buộc và chưa đủ tuổi nên Bình không thể đăng kí kết hôn được. Để có thể thoát ra khỏi cuộc hôn nhân đó, Bình có thể nhờ bà con dòng tộc hoặc các cơ quan, đoàn thể, khuyên nhủ mẹ mình. Nếu không được thì nhờ pháp luật can thiệp. Bài tập 7: Khi lấy anh Phú, chị Hoà đang là giáo viên tiểu học. Lấy nhau một thời gian thì anh Phú được cử làm phụ trách trạm bơm nước của xã nên không có thời gian chăm lo công việc đồng áng. Anh nghe theo bố mẹ, bắt chị Hoà phải bỏ nghề dạy học để về làm ruộng. Chị Hoà không đồng ý thì anh Phú doạ sẽ li hôn với chị. Căn cứ vào quy định của pháp luật về hôn nhân, em hãy nêu nhận xét của mình về việc làm của anh Phú. Hướng dẫn trả lời: Việc làm của anh Phú là sai, anh Phú đã vi phạm quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân trong hôn nhân đó là: vợ chồng bình đẳng với nhau, có nghĩa vụ và quyền ngang nhau về mọi mặt trong gia đình. Vợ, chồng phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm và nghề nghiệp của nhau. Bài tập 8: Hiện nay, trong một số gia đình có tình trạng chồng ngược đãi, đánh đập hành hạ vợ. Trước tình trạng đó, nhiều người cho rằng đó là chuyện bình thường, là việc riêng của vợ chồng, gia đình người ta, không nên can thiệp. Em có tán thành quan niệm đó không? Vì sao? Hường dẫn trả lời: Em không tán thành với quan niệm đó, bởi vì vợ chồng phải có nghĩa vụ tôn trọng, thương yêu, giúp đỡ nhau. Hành động chồng ngược đãi, đánh đập, hành hạ vợ là trái với đạo đức, trái với pháp luật, bị xã hội lên án. Hành động “bạo lực gia đình” phải được chấm dứt trong một xã hội văn minh và mọi người sông có đạo đức, có văn hoá.