SGK Ngữ Văn 8 - Tình thái từ
TÌNH THÁI TỪ - CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ Quan sát những từ in đậm trong các ví dụ sau và trả lời câu hỏi. - Mẹ đi lầm rồi à ? Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thếnức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo : - Con nín đi ! (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ầ'u) Th ương thay cũng một kiếp người, Khéo thay mang lay sắc tài làm chỉ ! (Nguyễn Du, Truyện Kiều) - Em chào cô ạ ! Câu hổi: Trong các ví dụ (a), (b) và (c), nếu bỏ các từ in đậm thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ? ơ ví dụ (d), từ ạ biếu thị sắc thái tình cảm gì của người nói ? Ghi nhớ Tình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vâh, câu cầu khiêh, câu cẩm thán và để biểu thị các sắc thái tình cẩm của người nói. Tình thái từ gồm một số' loại đáng chú ý như sau : Tình thái từ nghi vấh : à, ư, hẵ, hử, chứ, chăng,... Tình thái từ cầu khiêh : đi, nào, với,... Từih thái từ cảm thán : thay, sao,... Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cẩm : ạ, nhé, cơ, mà,... - SỬ DỤNG TÌNH THÁI TỪ Các tình thái từ in đậm dưới đây được dùng trong những hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,...) khác nhau như thế nào ? Bạn chưa về à ? Thầy mệt ạ ? Bạn giúp tôi một tay nhé ! Bác giúp cháu một tay ạ ! Ghi nhớ Khi nói, khỉ viết, cần chú ý sử dụng tình thái tù’phù họp với hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm,...). - LUYỆN TẬP Trong các câu dưới đây, từ nào (trong các từ in đậm) là tình thái từ, tù’ nào không phải là tình thái từ ? Em thích trướng nào thì thi vào trường âỳ. Nhanh lên nào, anh em ơi ! Làm như thế mới đúng chứ ! Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu. Cứu tôi với ! Nó đi chơi với bạn từ sáng. Con cò đậu ở đằng kia. Nó thích hát dân ca Nghệ Trnh^ kia. Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu dưới đây : Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang: Bác trai đã khá rồi chứ ? (Ngô Tất Tố, Tắt đèrì) - Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!... Nó mua về nuôi, định đểđêh lúc cưới vợ thì giết thịt... (Nam Cao, Lão Hạc) Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muôh liên luỵ đêh hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? (Nam Cao, Lão Hạc) Bỗng Thuỷ lại xịu mặt xuống: Sao bố mãi không về nhĩ ? Như vậy là em không được chào bô' trước khi đi. (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê) Cô giáo Tâm gỡ tay Thuỷ, đi lại phía bục, mở cặp lâỳ một quyển sổ cùng với chiếc bút mấy nắp vàng đưa cho em tôi và nói: Cô tặng em. về trường mới, em cố gắng học tập nhé ! (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bề) g) Em tôi sụt sịt bảo : Thôi thì anh cứ chia ra vậy. (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê) (a) Nghệ An và Hà Tinh. h) Ông đốc tươi cười nhân nại chờ chúng tôi. Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà. (Thanh Tịnh, Tôi đi học) Đặt câu với các tình thái từ mà, đấy, chứ lị, thôi, cơ, vậy. Đặt câu hỏi có dùng các tình thái từ nghi vân phù hợp với những quan hệ xã hội sau đây : Học sinh với thầy giáo hoặc cô giáo ; Bạn nam với bạn nữ cùng lứa tuổi; Con với bố mẹ hoặc chú, bác, cô, dì. Tìm một số’ tình thái từ trong tiếng địa phương em hoặc tiếng địa phương khác mà em biết.