SGK Ngữ Văn 6 - Số từ và lượng từ

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ
I - SỐ TỪ
Các từ được in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong câu ? Chúng đứng ở vị trí nào trong cụm từ và bổ sung ý nghĩa gì ?
Hai chàng tâu hỏi dồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo : "Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi ".
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáuz ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
Từ đôi trong câu a có phải là số từ không ? Vì sao ? (Gợi ý : cần xem xét vị trí và ý nghĩa của từ trong cụm từ.)
Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ đồi, ví dụ : tá.
Ghi nhớ
Sô' từ là những từ chỉ sô'lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị sô'lượng sự vật, sô' từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, sô'từ dứng sau danh từ.
Cần phân biệt sô' tử với những danh tử chi’ đơn vị gắn với ý nghĩa sốlượng.
II - LƯỢNG TỪ
Nghĩa của các từ in đậm trong những câu dưới đây có gì giống và khác nghĩa của số từ ?
[...] Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận, câ mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa.
(Thạch Sanh)
Xếp các từ in đậm nói trên vào mô hình cụm danh từ. Tìm thêm những từ có ý nghĩa và công dụng tương tự.
Ghi nhớ
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng từ thành hai nhóm :
Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể;
Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phốỉ.
- LUYỆN TẬP
Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy.
Không ngủ được
Một canh... hai canh... lại ba canh^,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành ;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(HỒ Chí Minh)
Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào ?
Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm.
(Tố Hữu)
Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau ? a) Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi [...].
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
(a) Canh : đơn vị cổ đo thời gian, mỗi canh bằng 1/5 độ dài của đêm.
b) Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui môi người một ngả.
(Sự tích Hồ Gươm)
Chính tả (nghe - viết) : Lợn cưới, áo mới (cả bài).