SGK Ngữ Văn 9 - Nói với con
VĂN BẢN
NÓI VỚI CON
Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười
Người đồng mini?1) yêu lắm con ơi
Đan lờ^2) cài nan hoa
Vách nhà ken*3) câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tâm lòng Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn
Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sông trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung(4) không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suôi
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Ngựời đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mây ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục
Con ơi tuy thô sơ da thịt Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được Nghe con.
1980
(Y Phương(*\ trong Thơ Việt Nam 1945 -1985, Sđd)
Chú thích
(★) Nhà thơ Y Phương tên khai sinh là Hứa Vĩnh Sước, dân tộc Tày, sinh năm 1948 ; quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Y Phương nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến năm 1981 chuyên về công tác tại sở Văn hoá - Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1993, ông là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng, uỷ viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khoá VI. Thơ ông thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy giàu hình ảnh của con người miền núi. Năm 2007, Y Phương được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
Người đồng mình : người vùng mình, người miền mình. Đây có thê’ hiểu cụ thể là những người cùng sống trên một miền đất, cùng quê hương, cùng một dân tộc.
Lờ: một loại dụng cụ dùng đê’ đặt bắt cá, được đan bằng những nan tre vót tròn.
Ken : làm cho thật kín bằng cách đệm thêm vào những chỗ hở. Người miền núi thường dùng nhiều tấm ván gỗ dựng chắc sát nhau thành vách nhà. Ken ở đây là động từ, được hiểu như đan cài, kết.
Thung (thunglũng): dải đất trũng và kéo dài nằm giữa hai sườn đồi, núi.
ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng mỗi con người, gợi về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương mình. Bô' cục của bài thơ đã thê’ hiện ý tưởng đó như thế nào ?
Con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, trong sự đùm bọc của quê hương. Hãy tìm và phân tích các câu thơ nói lên điều ấy.
Người cha nói với con về những đức tính cao đẹp gì của người "đồng mình", từ đó nhắc nhở con trên đường đời cần phải như thế nào ?
Em cảm nhận như thế nào về tình cảm của người cha đốì với con trong bài thơ ? Điều lớn lao nhất mà người cha muôn truyền cho con qua những lời này là gì ?
Nhận xét về cách diễn tả tình cảm và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà thơ. {Gợi ý: Người miền núi thường có cách nói giàu hình ảnh, cụ thể, mộc mạc mà có tính khái quát, giàu chất thơ. Chẳng hạn bốn dòng thơ đầu bài hay các câu : "Đan lờ cài nan hoa - Vách nhà ken câu hát", "Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương"...)
Ghi nhớ
Qua bài Nói với con, bằng những từ ngữ, hình ảnh giàu sức gợi cảm,
Ỵ Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thôhg cần cù, sức sôhg mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sôhg.
LUYỆN TẬP
Đặt mình là nhân vật người con trong bài thơ, soạn một bài nói ngắn về cảm xúc, suy nghĩ của mình khi nghe lời cha nói với con.