SGK Ngữ Văn 9 - Ôn tập phần Tiếng Việt

ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
I - KHỞI NGỬ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu. Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết (theo mẫu).
Xây cái lãng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó.
(Kim Lân, Làng)
7/zn tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Đêh lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
- Thưa ông, chúng cháu Ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đêh dãy, vấit vả quá !
(Kim Lân, Làng)
BẢNG TỔNG KẾT VỀ KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Khởi ngữ
Thành phẩn biệt lập
Tình thái
cảm thán
Gọi - đáp
Phụ chú
•
Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhát một câu chứa khởi ngữ và một câu chứa thành phần tình thái.
II - LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào.
ơ rừng mùa này thường như thê'. Mưa. Nhưng mưá đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiêng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thây đau, ướt Ở má.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Lừ phòng bên kia một cô bé rất xính mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: "Bác cần nằm xuôhg phải không ạ ?".
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
Nhưng cái "com-pa " kia lây làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đôn vậy ! Pồi nói:
Ọuên ầ ! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa !
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
Đâu có phải thế! Tôi...
(Lỗ Tấn, Cô'hương)
Ghi kết quả phân tích ở bài tập trên vào bảng tổng kết theo mẫu sau đây :
BẢNG TỔNG KẾT VỀ CÁC PHÉP LIÊN KẾT ĐÃ HỌC
Phép liên kết
Lặp từ ngữ
Đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng
Thế
Nối
Từ ngữ tương ứng
Nêu rõ sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các câu trong đoạn văn em viết về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu.
- NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Đọc truyện cười sau đây và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói được in đậm ở cuối truyện.
CHIẾM HẾT CHỖ
Một người ăn mầy hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. Người nhà giàu không cho, lại còn mắng :
Bước ngay ! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên âỳ !
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên đây 1 Người nhà giàu nói:
Đã xuống địa ngục, sao không Ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt ?
Người ăn mày đáp :
Thê'không Ở được nên mới phải lên. ơ dưới ấy các nhà giàu chiêm hết cả chô rồi !
(Theo Trương Chính - Phong Châu, Tiêhg cười dân gian Việt Nairi}
Tìm hàm ý của các câu in đậm dưới đây. Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào.
TuấhhỏỉNam:
Cậu thâỳ đội bóng huyện mình chơi có hay không ?
Nam bảo :
Tớ thấy họ ần mặc rất đẹp.
Lan hỏi Huệ :
Huệ báo cho Nam, Tuâh và Chi sáng mai đêh trường chưa ?
Tớ báo cho Chỉ rồi. - Huệ đáp.