SGK Công Nghệ 9 - Bài 7. Kĩ thuật trồng cây ăn quả có múi

Bai
Pv THUẬT TRỐNG CÂY ẦN QUẢ CÓ MÚI ^^(Cam, chanh, quýt, buỏi...)
Biết được giá trị dinh dưỡng cùa quả cây có múi, đặc điểm thực vật và yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả có múi.
Hiểu được các biện pháp kĩ thuật trong việc gieo trong, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản.
- GIÁ TRỊ DINH DUỠNG CỦA QUẢ CÂY CÓ MÚI
Các cây ăn quả có múi như cam, chanh, quýt, bưởi, quất... có giá trị dinh dưỡng và hiệu quả kinh tê' cao, được trổng rộng rãi ở nước ta. Trong thịt quả có chứa 6 - 12% đường, vitamin từ 40 - 90mg/100g quả tươi, axít hữu cơ từ 0,4 - 1,2% cùng với các chất khoáng.
»
Em hãy nêu giá trị cùa quá cây có múi.
- ĐẶC ĐIỂM THỤC VẬT VÀ YÊU CẦU NGOẠI CẢNH
Đặc điểm thực vật
Cam, quýt và các cây ăn quà có múi thuộc họ Cam là những loại cây có nhiêu cành. Bộ rẻ phát triển : rể cọc cám sáu xuống đất, rể con phân bố nhiều ở lớp đất mặt từ 10 - 30cm trở lên. Hoa thường ra rộ cùng với cành non phát triển. Hoa có mùi thơm hấp dẫn.
Yêu cầu ngoại cảnh
Em hãy quan sát sơ đô (h.15) và nêu các yêu.cáu về điều kiện ngoại cành cùa cây ãiì quá có múi.
Hình 15. Sơ đổ vể yêu cầu ngoại cảnh của cây ăn quả có múi
- Kĩ THUẬT TRÔNG VÀ CHĂM SÓC
Một sô giông cây ăn quà có múi trồng phổ biên (h.16)
à) Các giông cam : Cam Xã Đoài, cam Sông Con, cam Vân Du, phân bố ờ một số địa phương của các tỉnh phía Bác ; ở các tỉnh phía Nam có cam giấy, cam mật, cam sành...
Các giông quýt: Quýt Tích Giang (Hà Nội), quýt vỏ 'vàng Lạng Sơn, quýt đường, quýt tiéu hông ờ Vĩnh Long, Cân Thơ. Ngoài ra có cam sành (là giống lai giữa cam và quýt) được trồng nhiéu ở các tinh Bác Giang, Hà Giang, Tuyên Quang, Cân Thơ, Vinh Long, Tién Giang.
Các giông bưởi: Bưởi Đoan Hùng (Phú Thọ), bưởi Phúc Trạch (Hà Tĩnh), bưởi Năm Roi (Vĩnh Long), bưởi Tân Triều (Biên Hoà), bưởi hồng không hạt (Tién Giang), bưởi Thanh Trà (Thừa Thiên Huế),..
Các giống chanh : Chanh giấy, chanh núm, chanh tứ thời, chanh đào (còn gọi là chanh lòng tôm) và một số giống nhập nội như chanh ơrêka (Eureka), chanh Limê (Lime), chanh Pecsa.
Nhân giống cây
Để có cây giống tốt, kịp thời, cần tiến hành nhân giống tại vườn ươm từ 1 - 2 năm (từ khi gieo hạt đến khi bát đâu ghép cán từ 12 - 16 tháng. Sau khi. ghép cần tù 4 - 8 tháng mới tróng được).
Hiện nay việc.nhân giống được thực hiện bàng phương pháp chiết cành, giâm cành, ghép. Trong đó chiết cành và ghép là phổ biên hơn cả.
Chiết cành có thế áp dụng cho hâu hết các giống cam, chanh, quýt, bưởi... Chọn cành đế chiết có kích thước nhỏ mọc ở giữa tầng tán cây. Cành chiết phải được ra ngôi ở vườn ươm từ 2 - 3 tháng mới đem trồng.
Giâm cành thường áp dụng cho các giống chanh và cành giâm được xử lí chất kích thích với nồng độ cao trong thời gian ngán.
Ghép đối với cam, chanh, quýt nên ghép theo kiểu chữ T và ghép mắt nhò có gỗ. Đối với bưởi còn áp dụng kiểu ghép cửa sổ.
Các cây được chọn làm gốc ghép là bưởi chua, cam chua, chanh Eureka, quýt clopat, cam mật, chanh yên, chấp...
Hình 16. Một SỐ giống bưởi, cam, quýt
Trổng cây
Thời vụ
Em hãy điền vào chỗ trống thời gian trồng cây theo mâu bàng sau :
Địa điểm
Thòi gian
Các tỉnh phía Bắc
Từ tháng.....
	đến tháng	
Các tỉnh phía Nam
Từ tháng	
	đến tháng	
«	
Bảng 4
THỜI GIAN TRÔNG CÂY ĂN QUÀ CÓ MŨI
Khoáng cách trồng
Khoảng cách trổng phụ thuộc vào từng loại cây, chất đất.
Ví dụ : Cam có thế trổng theo các khoảng cách : 6m X 5m ; 6m X 4m ; 5m X 4m. Chanh có thể trồng theo các khoảng cách : 4m X 3m ; 3m X 3m. Bưởi có thể trổng theo các khoảng cách : 6m X 7m ; 7m X 7m.
Đào hố, bón phán lót
Đào hố trồng, kích thước hố rộng từ 60 - 80cm, sâu 40 - 60cm tuỳ theo địa hình, loại đất. Lớp đất đào lên được trộn với phân (30 kg phân chuồng ; 0,2 - 0,5kg phân lân và 0,1 - 0,2kg kali, cho vào hố rồi phú đất kín, đề 20 - 25 ngày sau mới trồng cậy vào hố.
Chăm sóc
Làm cò, vun xới: Tiến hành làm cỏ, vun xói quanh gốc cây để diệt cỏ dại, làm mất noi ẩn náu của sâu, bệnh và làm đất tơi xốp.
Bón phân thúc bàng phân hữu cơ và phân hoá học, khối lượng phân và thời kì bón tuỳ tình hình phát triển của cây và tuổi cây.
Em hãy giái tlĩích tại sao không bón phân vào gốc cây mà lại bón theo hình chiếu của tán cây.
Tưới nước, phủ rơm, rác, trồng cây phân xanh giữ ầm cho đất.
Tạo hình, sửa cành: Đốn tạo hình giúp cho cây phát triển cân đối, đủ ánh sáng, thoáng, kích thích cây ra nhiêu cành mới, loại bỏ cành già, bị sâu, bệnh. Tiến hành tỉa bỏ cành vượt, cành phụ, mầm mọc từ gốc, chỉ đề lại một số cành
phân bố đéu ra 4 phía làm khung. Bấm ngọn cành chính (cành cấp I) đế cho phát triển thêm 2, 3 cành cấp II.
Cần chú ý bón phân trước khi đốn đế cây sinh trương, phát trién tốt.
Phòng trừ sâu, bệnh : Cày ăn quá có múi thường bị nhiéu loại sâu, bệnh phá hại làm ánh hương đến năng suất, chất lượng quả.
Sâu vẽ bùa : Ban ngày bướm án kín trong tán cây, ban đêm mới hoạt động, đẻ trứng ở.gán gân lá chính hai bên mặt lá. Sâu non đục vào biểu bì lá làm thành các đường ngoằn ngoèo làm cho lá quàn queo. Sâu thường phát sinh vào mùa xuân, khi có nhiêu lá non. Gặp thời tiết nóng và lạnh kéo dài, sâu phát trién chậm.
Tiến hành phun thuốc Sherpa 0,05% hoặc Nicotex nông độ 0,1 - 0,2% khi chồi mới nhú, kết hợp với làm vệ sinh gốc cây, sửa cành và bón thúc sau khi thu hoạch.
Sâu xanh : Bướm hoạt động ban ngày, đẻ trứng vào lá non trên ngọn cây. Sâu non ăn lá và chúng phát sinh quanh năm.
Tiến hành bắt sâu non, trứng ; kệt hợp với phun thuốc diệt trừ.
Sâu đục cành : Con trường thành đẻ trứng vào nách lá, ngọn cành. Sâu non phá hại mạnh vào tháng 5.
Tó chức bắt con trường thành. Dùng gai mày hoặc móc thép chọc vào lồ giết sâu non hoặc tiêm thuốc vào lỗ bị đục. Phun thuốc diệt trứng, rệp, rảy.
Bệnh loét : Bệnh do một loại vi khụẳn có tên khoa học là Xanthọmonas citri, phát triển ở nhiệt độ 20°C - 30°C, độ ầm không khí cao, lá ướt. Vi khuần xâm nhập vào cây mạnh nhất từ tháng 3-4, qua lỗ khí khóng, thuỷ khóng và vết thương sây sát.
Tiến hành thu dọn cành, lá, quá bị bệnh đem đốt, chọn giống có khả năng chống bệnh đế trổng. Phun thuốc Boóc đô 1 % hoặc Zinnele 0,5 -1 % và các loại thuốc có gốc đống (Cu).
Bệnh vàng lá : Bệnh do một loại vi khuần có tên khoa học là Libero bacter asiaticum. Bệnh được ỉan truyền qua một loại rầy ; gốc ghép, mát ghép mang bệnh.
Tiến hành chọn giống sạch bệnh đế trổng. Bón phân đầy đu, cân đối giúp cho 'Cây tăng sức chống, chịu bệnh. Phun thuốc Bassan, Copperam... diệt trừ rầy chông cánh.
IV- THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN
l
Thu hoạch : Thu hoạch cân đúng độ chín. Ví dụ : với cam, quýt, khi xuất hiện màu đỏ da cam hoặc vàng da cam từ 1/3 - 1/4 diện tích vỏ quả thì tiến hành thu hoạch. Nên thu hoạch vào ngày nắng ráo. Dùng kéo cát sát cuống quá, tránh làm sây sát vỏ qua. Quả đuợc lau sạch, phân loại, xử li bàng hoá chất không gây độc hại và đuợc phép su dụng, rồi vận chuyến đến noi tiêu thụ và bảo quản.
Bảo quản : Quá đuợc xũ lí tạo màng parafin có thể bảo quản đuợc trorig 2 tháng.
Nếu bảo quản trong kho lạnh, xe lạnh, yêu cầu nhiệt độ từ l°c - 3°c, độ ầm là 80 - 85%. Thời gian bảo quản càng lâu nếu quả đuợc lau sạch sẽ, tráng parafin, gói giấy mỏng và không chất thành đống. ■
Các loại quả của cây ăn quả có múi là nguồn cung cấp vitamin, đường, chất khoáng cho con người; nguyên liệu cho công nghiệp chế biến nước giải khát, tinh dầu, kẹo bánh.
Các loại cây ăn quả có múi thường trồng vào vụ xuân và vụ thu (các tỉnh phía Bắc) và đầu mùa mưa (các tỉnh phía Nam). Nhiệt độ thích hợp từ 25°c - 27°c, độ ẩm không khí từ 70 - 80%.
Đảm bảo các yêu cầu kĩ thuật về khoảng cách, cách trồng, chăm sóc để tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển tốt.
Câu hỏi
Em hãy nêu giá trị dinh duờng và các yêu cầu ngoại canh của cây ăn quả có múi.
Hãy nêưcác giống cây ăn quả có múi mà em biết, ơ địa phương em trổng loại giống nào là phổ biến ?
Nhân giống cây ăn quà có múi bàng phương pháp nào là phô biến ? Tại sao ?
Tại sao lại bón phân theo hình chiếu cùa tán cây và đốn tạo hình cho cây ?