SGK Ngữ Văn 6 - Mưa (Tự học có hướng dẫn)
VĂN BẢN MƯA (Tự học có hướng dẫn) Sắp mưa Sắp mưa Những con mốì Bay ra Mối trẻ Bay cao Mối già Bay thấp Gà con Rổì rít tìm nơi An nấp Ông trời Mặc áo giáp đen Ra trận Muôn nghìn cây mía Múa gươm Kiên Hành quân Đầy đường Lá khô Gió cuốn Bụi bay Cuồn cuộn Cỏ gà rung tai Nghe Bụi tre Tần ngần Gỡ tóc Hàng bưởi Đu đưa Bế lũ con Đầu tròn Trọc lốc Chớp Rạch ngang trời Khô khóc Sấm Ghé xuống sân Khanh khách Cười Cây dừa sải tay Bơi Ngọn mùng tơi Nhảy múa Mưa Mưa Ù ù như xay lúa Lộp bộp Lộp bộp... Rơi Rơi... Đất trời Mù trắng nước Mưa chéo mặt sân sủi bọt Cóc nhảy chồm chồm Chó sủa Cây lá hả hê Bố em đi cày về Đội sâm Đội chớp Đội cả trời mưa... 1967 (Trần Đăng Khoa(*), Góc sân và khoảng trời, NXB Văn hoá - Thông tín, Hà Nội, 1999) Chú thích (★) Trần Đăng Khoa sinh năm 1958, quê ỏ huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương, năng khiếu thơ nảy nở rất sớm. Từ lúc là học sinh Tiểu học đã có nhiều bài thơ đăng báo và tập thơ đầu được in năm 1968, lúc tác giả mới mười tuổi. Bài Mưa được rút từ tập thơ đầu tay Góc sân và khoảng trời của tác giả. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN Bài thơ tả cơn mưa ở vùng nào và vào mùa nào ? Cơn mưa được tả qua hai giai đoạn : lúc sắp mưa và lúc đang mưa. Dựa vào thứ tự miêu tả, em hãy tìm bố cục của bài thơ. Nhận xét về thê’ thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần trong bài thơ và nêu tác dụng đối với việc thê’ hiện nội dung (tả trận mưa rào ở làng quê). Bài thơ đã miêu tả rất sinh động trạng thái và hoạt động của nhiều cây cối, loài vật trước và trong cơn mưa. Em hãy tìm hiểu : Hình dáng, trạng thái, hoạt động của mỗi loài lúc sắp mưa và trong cơn mưa. Tìm những động từ và tính từ miêu tả và nhận xét về việc sử dụng các từ ấy. Nêu các trường hợp sử dụng phép nhân hoá để miêu tả thiên nhiên trong bài thơ. Hãy phân tích tác dụng của biện pháp ây trong một số trường hợp đặc sắc. Gần hết bài thơ chỉ miêu tả thiên nhiên, đến cuối bài mới xuất hiện hình ảnh con người: Bô' em đi càỵ về Đội sấm Đội chớp Đội cả trời mưa ... Em hãy nhận xét về ý nghĩa biểu tượng cho tư thế, sức mạnh và vẻ đẹp của con người trước thiên nhiên trong hình ảnh trên. Ghí nhớ Bằng việc sử dụng rộng rãi phép nhân hoá, với thể thơ tự do, nhịp thơ ngắn và nhanh, bài thơ đã miêu tả chính xác và sinh động cảnh vật thiên nhiên trước và trong cơn mưa rào ở làng quê. Bài thơ thể hiện tài năng quan sát và miêu tả thiên nhiên một cách hồn nhiên, tinh tế và độc đáo của Trần Đăng Thoa. LUYỆN TẬP Học thuộc lòng đoạn thơ từ đầu đến Mù trắng nước. Quan sát và miêu tả cảnh mưa rào ở thành phố hay vùng núi, vùng biển hoặc mưa xuân ở làng quê. ĐỌC THÊM “Mưa sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước toả trắng ngần. Trong nhà âm xâm hẳn đi. Mùi nước mưa mới ấm, ngòn ngọt, ngai ngái. Mùi man mác, xạ lạ của những trận mưa đầu mùa đem về. Mưa rèo rèo trên sân, gõ độp độp trên phên nứa, mái rạ, đập lùng tùng, liên miên vào tàu lá chuối. Tiếng giọt gianh đô ồ ồ, xói lên những rãnh nước sâu. Bỗng một cơn gió phảo đến, cây cối bị vật vã, nôi lên một hồi xa thẳm rạt rào. Mảnh sân đâ't đã ngập mấp mé. Nước chảy đỏ ngầu bốn bề, cuồn cuộn trong các ngách rãnh quanh lối xuống chuôm. Nhưng mưa chỉ rào rào một lúc, bỗng trong vòm trời tối thâm, vang một hồi rền rền ầm ĩ. Tiếng sấm mưa mới ...” (Tô Hoài, Tự truyện, NXB Văn học, Hà Nội, 1985) 6 - NV6/2 - A Ngày 27 tháng 6 viết tại lầu Vọng Hồ (a) trong lúc say Mây đen trút mực chưa nhoà núi Mưa trắng gieo châu^V) nhảy rộn thuyền Trận gió bỗng đâu lôi cuốn sạch Dưới lầu bát ngát nước ười in. (Tô Thức (1037-1101), nhà thơ Trung Quốc, Nam Trân dịch)