SGK Lịch Sử 8 - Bài 13: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)

Chương IV
CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT
(1914-1918)
Bài 13
CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT (1914 - 1918)
Sự phát triển không đêu giữa cắc nước đếguếc cuối thếkỉ XIX- đấu thế kỉ XX đã dẫn đến Chiến tranh thế giới thú nhất, Cuộc chiến tranh này kéo dài 4 năm, gây nên những tổn thất vô cùng to lớn.
I - NGUYÊN NHÂN DAN đến chiến tranh
Sự phát triển không đều của chủ nghĩa tư bản vào cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc. Những cuộc chiến tranh đế quốc đầu tiên để tranh giành thuộc địa đã diễn ra.
Chiến tranh Mĩ - Tây Ban Nha (1898) : Mĩ chiếm Cu-ba và Phi-líp-pin của Tây Ban Nha.
Chiến tranh Anh - Bô-a (1899 - 1902) : Anh thôn tính hai nước của người Bô-Ơ, sáp nhập vào Nam Phi.
Chiến tranh Nga - Nhật (1904 - 1905).
Mâu thuẫn giữa các nưóc đế quốc về vấn đề thuộc địa trở nên gay gắt, dẫn đến sự hình thành hai khôi quân sự kình địch nhau : khối Liên minh gồm Đức, Áo-Hung, I-ta-li-a ra đời năm 1882 (1) ; khối Hiệp ước của ba nước Anh, Pháp, Nga hình thành năm 1907. Hai khối này đều ráo riết chạy đua vũ trang và tích cực chuẩn bị chiến tranh, mong muốn thanh toán địch thủ của mình để chia lại thuộc địa, làm bá chủ thế giói.
(1) Về sau, I-ta-li-a rút khỏi khối Liên minh, gia nhập khối Hiệp ước (1915).
Từ năm 1912, tình hình ỏ bán đảo Ban-câng trở nên câng thẳng. Ngày 28 - 6 - 1914, Thái tử Áo - Hung bị một phần tủ khủng bố ỏ Xéc-bi ám sát. Bọn quân phiệt Đũc, Áo - Hung chớp lấy cơ hội này để gây chiến tranh.
- Vì sao các nước dê quốc ráo riết chuẩn bị Chiến tranh thế giói thứ nhất ?
II - NHỮNG DIỄN BIẾN CHÍNH CỦA CHIÊN sự
Ngày 28 - 7 - 1914, Áo - Hung tuyên chiến vói Xéc-bi, là nUóc được khối Hiệp ước ủng hộ. Ngày 1 - 8, Đức tuyên chiến với Nga ; ngày 3-8, tuyên chiến với Pháp. Ngày 4-8, Anh tuyên chiến vổi Đức. Chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng trở thành chiến tranh thế giới.
Giai đoạn thứ nhất (1914 - 1916)	t
Quân Đức tập trung lực lượng ồ mặt trận phía Tây nhằm đánh bại quân Pháp một cách chớp nhoáng. Pa-ri bị uy hiếp. Quân Pháp đang có nguy cơ bị tiêu diệt, song ở mặt trận phía Đông, quân Nga lại tấn công quân Đức, cứu nguy cho Pháp. Từ năm 1916, chiến tranh chuyển sang giai đoạn cầm cự ở cả hai phe.
Thời kì đầu, chiến tranh chỉ diễn ra giữa các khôi nước châu Âu, sau đó lôi kéo nhiều nước ở các châu lục khác cùng tham gia. Nhiều loại vũ khí hiện đại được đưa vào sử dụng. Hàng chục triệu nhân dân lao động bị thương vong vì lợi ích của giai cấp thống trị.
Hình 50. Xe tăng, lần đầu tiên được Anh sử dụng trong Chiến tranh thế giới thứ nhất
- Nêu những nét chính vê diễn biến chiến sự trong giai đoạn thứ nhất.
Giai đoạn thứ hai (1917 - 1918)
Từ mùa xuân năm 1917. chiến sự chủ yếu diên ra ở mặt trận Tây Au. Phe Hiệp ưóc phản công, phe Liên minh thất bại và đầu hàng.
Ngày 7-11-1917, Cách mạng tháng Mười thắng lợi ỏ Nga, Nhà nưôc Xô viết rút khỏi chiến tranh.
Tháng 7 - 1918, quân Anh, Pháp bắt đầu phân công và đến tháng 9 -1918, quân Anh, Pháp, Mĩ tổng tấn công ỏ khắp các mặt trộn. Các đồng minh của Đúc lần lượt đầu hàng.
Ngày 9-11-1918, cách mạng bùng nổ ỏ Đức, lột đổ nền quân chủ và thành lập chế độ cộng hoà.
Ngày 11 - 11 - 1918, chính phủ mới ở Đức đầu hàng không diều kiện. Chiến tranh thế giới kết thúc với sụ thất bại hoàn toàn của phe Đức, Áo - Hung.
Hình 51. Đức kí hiệp định đầu hàng, kết thúc Chiến tranh thế giới thứ nhất
Lập niên biểu về giai đoạn thứ hai của cuộc Chiên tranh thê giới thứ nhât.
Sự chuyên biến chiến sự ở giai đoạn này diễn ra như thế nào ?
III - KẾT CỤC CỦA CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT
Chiến tranh đã gây nhiều tai hoạ cho nhân loại : 10 triệu người chết, hơn 20 triệu người bị thương. Nhiều thành phô', làng mạc, đường sá, cầu công, nhà máy bị phá huỷ. Sô' tiền các nưổc tham chiến chi phí cho chiến tranh lên tói khoảng 85 tỉ đôla.
Chiến tranh kết thúc đem lại lợi ích cho các nước đế quốc thắng trận. Bản đồ thế giới được chia lại: Đức mất hết thuộc địa ; Anh, Pháp, Mĩ mở rộng thêm thuộc địa của mình.
Trong quá trình chiến tranh, phong trào cách mạng thế giới vẫn không ngừng phát triển, nổi bật là thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga.
- Từ diên biến và kết cục của Chiến tranh thê giới thứ nhất, em hãy nêu tính chất của nó.
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Nguyên nhân nào dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất ?
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây nên những hậu quả như thế nào ?
Lập bảng niên biểu những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất.