SGK Lịch Sử 8 - Bài 22: Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật và văn hóa thế giới nửa đầu thế kỉ XX
Chương V Sự PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC - KĨ THUẬT VÀ VAN HOÁ THẾ GIỚI NỬA ĐẦU THẾ KÌ XX Bài 22 sự PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC - KĨ THUẬT VÀ VĂN HOÁTHẾ GIỚI NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX Trong nủa đầu thế kỉ XX, khoa học - k~ thuật và văn hoá thế giới đẵ cố những hước phát triển vượt hậc, đặc hiệt là những thành tựu của nền văn hoấ xô viết. - Sự PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC - KĨ THUẬT THẾ GIỚI NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX Bưóc vào thế kỉ XX, trên đà tiến của cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại tiếp tục đạt được những thành tựu rực rỡ về khoa học - kĩ thuật. Hình 80. A. Anh-xtanh (1879 - 1955) Trong lĩnh vực Vật lí, sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức An-be Anh-xtanh, đã mang lại một dấu ấn sâu sắc cho khoa học hiện đại khi xét lại các khái niệm vật lí về không gian và thời gian. Có thể nói, các phát minh lổn về Vật lí học của thế kỉ XX, từ năng lượng nguyên tử đến lade, bán dẫn... đều có liên quan đến lí thuyết này. Hình 81. Chiếc máy bay đầu tiên trên thê giới (ngày 17 - 12 - 1903 bay được 12 giây) do hai anh em người Mĩ 0-vin và Uyn-bơ Rai chê tạo Trong các lĩnh vực khác như Hoá học, Sinh học, các khoa học về Trái Đất (Hải dương học, Khí tượng học...) đều đạt được những thành tựu to lổn. Hãy kế những phát minh khoa học trong nửa đầu thê kì XX mà em biết. Nhiều phát minh khoa học cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX đã được đưa vào sử dụng như điện tín, điện thoại, rađa, hàng không, điện ảnh với phim có tiếng nói và phim màu... Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật đã mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người. Nhưng mặt khác, chính những thành tựu khoa học cũng được sử dụng đề trở thành phương tiện chiến tranh gây thảm hoạ cho nhân loại qua hai cuộc chiến tranh thế giối. Nhà khoa học A. Nó-ben nói: "Tôi hi vọng rằng nhăn loại sẽ rút ra được từ những phát minh khoa học nhiều điều tốt hơn là điêu xâu”. Em hiểu như thê nào vé câu nói đó ? - NỀN VĂN HOÁ XÔ VIẾT HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIEN Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã mở đường cho việc xây dựng một nền văn hoá mối trên cơ sở tư tưỏng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và kế thừa những tinh hoa của di sản văn hoá nhân loại. Đó là văn hoá Xô viết. Thành tựu của công cuộc xây dựng nền văn hoá Xô viết được thể hiện trong việc xoá bổ tình trạng mù chữ và nạn thất học, sáng tạo chữ viết cho các dân tộc trước đây chưa có chữ viết, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ, phát triển văn học, nghệ thuật... Trước cách mạng, 3/4 dân số Nga mù chữ ; trong ngôn ngữ của một số dân tộc không có động từ “học tập’’. Chỉ trong vòng 20 năm (1921 - 1940), khoảng 60 triệu người đã thoát nạn mù chữ. Đến cuối những năm 30, nạn mù chữ về căn bàn được thanh toán, chế độ giáo dục phổ cộp bắt buộc 7 năm được thực hiện. Ở các thành phố đã thục hiện phổ cộp giáo dục trung học cơ sở. Giáo dục đại học thu được nhiều thành tụu to lớn : đến năm 1932 đã dào tạo được 198 000 người có trình độ dại học và 319 000 ngưòi có trình dộ‘cao dắng. Trong vòng chưa đầy 30 năm, nước Nga “đi giày cỏ” xưa kia đã trở thành một đất nước, trong đó đa số người dân có trình độ văn hoá cao, có một đội ngũ trí thức đông đảo, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. - Vì sao xoá nạn mù chữ được coi là nhiệm vụ hàng đầu trong việc xây dựng một nền văn hoá mới ở Liên Xô ? Với những cơ sở nghiên cứu khoa học rộng lón, được trang bị đầy đủ, đội ngũ các nhà khoa học Xô viết đã đạt được những thành tựu rực rỡ và chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao khoa học thế giói. Hình 83. C.Xi-õn-cốp-xki (1857 - 1935), người sáng lập ngành du hành vũ trụ hiện đại Cùng với sự phát triển của khoa học - kĩ thuật, nên văn hoá - nghệ thuật Xô viết có những cống hiến to lón vào kho tàng văn hoá nhân loại. Các ngành vãn học, thi ca, sân khấu, điện ảnh, tạo hình đều đạt dược những thành tựu to lốn. Tên tuổi các nhà vân và nghệ sĩ như M.Goóc-ki, M. Sô-lô-khốp, A. Tôn-xtôi, A. Sô-xta-cô-vích, X. Bôn-đa-chúc... dỏ nổi tiếng khắp thế giới. Về văn học, tù năm 1928 đến năm 1950, đã xuất bàn 102 800 đáu sách văn học vái tổng số 2,5 tỉ bàn. - Hãy kế tên những tác phẩm văn học Xô viết mà em biết. CÂU HỞI VÀ BÀI TẬP Em biết gì về những tiến bộ của khoa học - kĩ thuật thế giới nửa đẩu thế kỉ XX ? Hãy nêu những thành tựu của nền văn hoá Xô viết.