SGK Lịch Sử 8 - Bài 5: Công xã Pa - ri 1871

Chương II
CÁC NƯỚC ÂU - MĨ
CUỘI THẾ KỈ XIX - ĐẦU THẾ KỈ XX
Bài 5
CÔNG XÃ PA-RI 1871
Nước Pháp hại trận, mâu thuẫn giai cấp càng 5ầu sắc. công xã Pa-ri ra đời, trở thành nhà nước kiểu mới và cố ý nghĩa lịch sử to lớn.
- Sự THÀNH LẬP CÔNG XÃ
Hoàn cảnh ra đời của Công xã
Nhằm giảm nhẹ các mâu thuẫn trong nước và ngăn cản quá trình thông nhất nước Đức, Pháp tuyên chiến vói Phổ í Thời đó, Phỗ’ là vương quốc lởn nhất ỏ Đức, có lực lượng quân sự hùng mạnh và hiếu chiến, giữ vai trò chủ đạo trong chiến tranh với Pháp.
).
Năm 1870, chiến tranh Pháp - Phổ nổ ra trong điều kiện không có lợi cho Pháp.
Trái với Phổ, quân Pháp chưa chuẩn bị chu đáo dể tham gia chiến tranh : quân dội chưa được huấn luyện kĩ càng, thiếu sụ chỉ huy thống nhất, thiếu vũ khí, trang thiết bị, ngay cà kế hoạch tác chiến cùng không có.
Ngày 2 - 9 - 1870, Hoàng đế nưóc Pháp là Na-pô-lê-ông III cùng toàn bộ quân chủ lực gồm 10 vạn người bị quân Phổ bắt làm tù binh tại thành Xơ-đăng (gần biên giới Pháp - Bỉ).
Được tin đó, ngày 4 - 9 - 1870, nhân dân Pa-ri, phần lởn là công nhân và tiểu tư sản, đã đứng lên khởi nghĩa, lật đổ chính quyền Na-pô-lê-ông III, đòi thành lập chế độ cộng hoà và bảo vệ “Tổ quốc lâm nguy”. Chính phủ lâm thòi tư sản được thành lập, mang tên “Chính phủ vệ quốc”.
Theo đà chiến thắng, quân Phổ tiến sâu vào đất Pháp và bao vây Pa-ri. Chính phủ tư sản vội vã xin đình chiến. Bất chấp thái độ đầu hàng và hành động đàn áp phong trào đấu tranh của chính phú tư sản, nhân dân Pa-ri kiên quyết chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Thái độ của “Chính phủ vệ qúôc” và của nhân dân Phăp trước tình hình đất nước sau ngày 4 - 9 - 1870 như thế nào ?
Cuộc khởi nghĩa ngày 18 - 3 - 1871. Sự thành lập Công xã
Mâu thuẫn giữa chính phủ tư sản đóng ở Véc-xai với nhân dân Pa-ri (do uỷ ban Trung ương Quốc dân quân chỉ huy) ngày càng tăng. Chi-e - người nắm vai trò quyết định trong chính phủ mối, ra lệnh tước vũ khí của Quốc dân quân, hòng bắt hết các uỷ viên của uỷ ban Trung ương.
Ba giờ sáng 18 - 3 - 1871, Chi-e cho quân đánh úp đồi Mông-mác (Bắc Pa-ri), nơi tập trung đại bác của Quốc dân quân, nhưng gặp phải sự phản kháng mạnh mẽ của nhân dân. Công nhân Pa-ri và gia đình họ kéo đến ngày càng đông đê hỗ trợ cho các chiến sĩ Quốc dân quân. Quân Chi-e bị vây chặt. Bọn chỉ huy điên cuồng ra lệnh bắn vào nhân dân nhưng binh lính không tuân lệnh. Họ ngả về phía nhân dân, tước vũ khí của chúng.
Âm mưu chiếm đồi Mông-mác của Chi-e bị thất bại. Chiến sự cũng diễn ra ở các nơi khác với thắng lợi của Quốc dân quân. Cuộc chiến đấu kết thúc khi nhân dân làm chủ Pa-ri. Quân chính phủ tháo chạy về Véc-xai. uỷ ban Trung ương Quốc dân quân đảm nhiệm vai trò Chính phủ lâm thời.
Ngày 26 - 3 - 1871, nhân dân Pa-ri tiến hành bầu Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. 86 đại biểu đã trúng cử, hầu hết là công nhân và trí thức, đại diện cho nhân dân lao động Pa-ri.
Trình bày diễn biến chính của cuộc khởi nghĩa ngày 18 - 3 - 1871.
- TỔ CHỨC BỘ MÁY VÀ CHÍNH SÁCH CỦA CÔNG XÃ PA-RI
Cơ quan cao nhất của Nhà nước mổi là Hội đồng Công xã, vừa ban bố pháp luật, vừa lập các uỷ ban thi hành pháp luật.
Hìrih 30. Sơ đồ bộ máy Hội đồng Công xã (tháng 4-1871)
Công xã ra sắc lệnh giải tán quân đội và bộ máy cảnh sát của chế độ cũ, thành lập lực lượng vũ trang và lực lượng an ninh của nhân dân. Công xã đã ban bố" và thi hành các sắc lệnh phục vụ quyền lợi của nhân dân :
Tách nhà thò khỏi hoạt động của Nhà nước, nhà trường không được dạy kinh Thánh.
Giao cho công nhân quân lí những xí nghiệp của bọn chủ bỏ trốn.
Quy định về tiền lương tối thiểu, giâm lao động ban đêm, cấm cúp phạt, đánh độp công nhân.
Hoãn trở tiền thuê nhà, hoãn trở nợ.
Quy định giá bán bánh mì.
Thực hiện chế độ giáo dục bắt buộc, miễn học phí.
Công xã Pa-ri trở thành một Nhà nưổc kiểu mới.
- Những chính sách của Công xã Pa-ri phục vụ quyền lợi cho ai ?
- NỘI- CHIẾN ở PHÁP. Ý NGHĨA LỊCH sử CỦA CÔNG XÃ PA-RI
Từ đầu tháng 4, quân Véc-xai bắt đầu tiến công Pa-ri. Đến đầu tháng' 5, phần lón các pháo đài ở phía tây và phía nam bị quân Véc-xai chiếm lại.
Đầu tháng 5 -1871, chính phủ Chi-e kí hoà ước với Đức, cát cho Đức tỉnh An-dàt và một phần tỉnh Lo-ren giàu có, chịu bồi thường 5 tỉ phrăng vàng. Đáp lại, Đúc thở 10 vạn tù binh để Chi-e có thêm lục lượng chống lại Công xã.
- Tai sao Đức ủng hộ Chính phủ Véc-xai trong việc chông lại Công xã Pa-ri ?
Ngày 20 - 5, quân chính phủ Véc-xai bắt đầu tổng tấn công vào thành phố. Từ đó diễn ra cuộc chiến ác liệt giành giật từng ngôi nhà, góc phố, kéo dài cho đến ngày 28 - 5 - 1871, lịch sử gọi là “Tuần lễ đẫm máu”. Nhân dân lao động Pa-ri, kể cả người già, phụ nữ, trẻ em đều tham gia chiến đấu. Trận chiến đấu cuôi cùng của các chiến sĩ Công xã diễn ra ở nghĩa địa Cha La-se-dơ ngày 27 - 5.