SGK Lịch Sử 8 - Bài 19: Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918 - 1939)
Chương III CHÂU Á GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918- 1939) ■■Bài 19 NHẬT BẢN GIỮA HAI cuộc CHIẾN TRANH THẾ GIỚI (1918- 1939) Sau Chiến tranh thế0ÌÓỈ thú nhất (1914 -1913), kinh tấNhât sản phắt triển nhưng khổng ổn định. £>ểtìm lối thoất khỏi cuộc khủng hoảng, Nhật sản tăng:cường chính sách quằn õựhoấ đất nước, đẩy mạnh việc tiến hành chiến tranh xâm lược và hành trướng ra hên ngoài. I - NHẬT BẨN SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT Sau Mĩ, Nhật Bản là nước thứ hai thu được nhiều lợi và không mất mát gì trong Chiến tranh thế giối thứ nhất. Tuy vậy, nền kinh tế Nhật Bản cũng chỉ phát triển trong một vài năm đầu sau chiến tranh. Trong vộng 5 nỡm (1914 - 1919), sản lượng công nghiệp của Nhật Bân tăng gấp 5 lổn. Sau chiến tranh, nhiều công ti mới xuất hiện, mở rộng sàn xuất và xuất khẩu hàng hoá ra các thị trường châu Á. Tuy nhiên, nền nông nghiệp không có gì thay đổi, những tàn dư phong kiến còn tồn tại nặng nề ỏ nông thôn. Giá thục phẩm, nhất là giá gạo, tăng cao làm cho đòi sống nhân dân rất khó khăn. Đặc biệt là trộn động đất lốn tháng 9 - 1923 làm cho thủ đô Tô-ki-ô hầu như sụp đổ hoàn toàn. Năm 1918, phong trào đấu tranh đánh chiếm các kho gạo của quần chúng nhân dân, được gọi là cuộc “bạo động lúa gạo” bùng nổ, lôi cuốn 10 triệu người tham gia. Phong trào bãi công của công nhân cũng diễn ra sôi nổi. Tháng 7 - 1922, Đảng Cộng sản Nhật Bản thành lập và trở thành lực lượng lãnh đạo phong trào công nhân. Hình 70. Thủ đô Tô-ki-ô sau trận động đất tháng 9 - 1923 Năm 1927, Nhật Bản lại lâm vào một cuộc khủng hoảng tài chính làm 30 ngân hàng phải đóng cửa. Khủng hoảng tài chính đã làm mất lòng tin của nhân dân và giói kinh doanh vào chính phủ, đồng thời chấm dứt sự phục hồi ngắn ngủi của nền kinh tế Nhật Bản. - Em có nhận xét gì về tình hình nước Nhật trong những năm 1918 - 1929 ? II - NHẬT BẨN TRONG NHỮNG NĂM 1929 - 1939 Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 - 1933 đã giáng một đòn nặng nề vào kinh tế Nhật Bản. So vôi năm 1929, sân lượng công nghiệp năm 1931 giâm 32,5%, ngoại thương giàm 80%. số người thất nghiệp lên tới 3 triệu. Cuộc đấu tranh của công nhân, nông dân diễn ra quyết liệt. Để đưa nưốc Nhật ra khỏi cuộc khủng hoảng kinh tế, giải quyết những khó khăn do thiếu nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ hàng hoá, giới cầm quyền Nhật Bản tăng cường chính sách quân sự hoá đất nước, gây chiến tranh xâm lược, bành trướng ra bên ngoài. Ngay tù năm 1927, Thủ tướng Nhật Bân Ta-na-ca đã đệ trình lên Nhật hoàng bản "Tấu thỉnh", đề ra kế hoạch xâm lược và thống trị thế giới : khởi đầu là chiếm Trung Quốc, nơi tộp trung 82% tổng số vốn đầu tư của Nhật Bân, sau đó là châu Á và cuối cùng là toàn thế giới. Tháng 9 - 1931, Nhật Bân tiến đánh vùng Đông Bắc Trung Quốc, mở đầu cuộc xâm lược nưâc này vởi quy mô ngày càng rộng lớn, đánh dấu việc hình thành lò lùa chiến tranh ỏ châu Á - Thãi Bình Dương. Hình 71. Quân Nhật chiếm đóng vùng Đông Bắc Trung Quốc năm 1931 - Trình bày kế hoạch xâm lược của Nhật Bản. Trong thập niên 30, ở Nhật Bản đã diễn ra quá trình thiết lập chế độ phát xít vói việc sử dụng rộng rãi bộ máy quân sự và cảnh sát của chê độ quân chủ Nhật Bản. Phong trào đấu tranh của nhân dân Nhật Bản lan rộng khắp cả nưốc. Trong những năm 1929 - 1939, cuộc dấu tranh của nhân dân Nhật Bản, mà hạt nhân lãnh đạo là Đàng Cộng sàn, đã diễn ra dưôi nhiều hình thức nhằm chống lại quá trình phát xít hoá ỏ nưởc này. Cuộc dấu tranh không những lan rộng trong các tầng lốp nhân dân mà còn lôi cuốn cả binh lính và sĩ quan Nhật tham gia. Trorig năm 1939 có trên 40 cuộc đấu tranh phởn chiến của binh lính và sĩ quan. Cuộc đấu tranh chống phát xít đã góp phần làm chậm lại quá trình phát xít hoá ỏ Nhật Bân. - Cuộc đấu tranh chông phát xít của nhãn dân Nhật Bản đã diên ra như thê nào ? CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP Kinh tế Nhật Bản đã phát triển như thế nào sau Chiến tranh thế giới thứ nhất ? Vì sao giới cầm quyền Nhật Bản tiến hành chiến tranh xâm lược, bành trướng ra bên ngoài ?