SGK Ngữ Văn 11 - Đọc thêm: Nhớ đồng
ĐẠT — .ĐỌC THÊM I NHỚ ĐỔNG Tố HỮU TIỂU DẪN Đầu hăm 1939, tình hình thế giới trở nên căng thẳng, cuộc đại chiến lần thứ hai có nguy cơ bùng nổ, thực dân Pháp quay lại đàn áp phong trào cách mạng ở Đông Dương. Cuối tháng 4 năm ấy, Tố Hữu bị chính quyền thực dân bắt ở Huế trong một đợt khủng bố Đảng Cộng sản. Nhớ đồng được viết trong những ngày nhà thơ bị giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế). Bài thơ này thuộc phần “Xiềng xích” của tập Từ ấy. VĂN BẢN Tặng Vịnhw Gì sâu bằng những trưa thương nhớ Hiu quạnh bên trong một tiếng hò ! Đâu gió cồn thơm đất nhả mùi Đâu ruồng tre Vịnh : đồng chí Nguyễn Chí Thanh, bạn hoạt động cách mạng với Tố Hữu. Tiếng xe lùa nước : tiếng xe nước đang hoạt động. Xe nước (còn gọi là cọn) : bánh xe lớn, gắn nhiều ống tre (hoặc vầu) đã vạt đi một đầu, có thể tự quay được nhờ sức nước, dùng để đưa nước từ sông, suối, kênh, mương trút vào máng dẫn tưới ruộng. Hố: một điệu hò miền Trung, dùng trong lao động (chèo đò, giã gạo, đâm vôi,...). Người xướng hát lời, người xó hò theo : "hò hô là hố" (từ hốâược nhấn mạnh, hò to hon để mọi người cùng tập trung sức vào động tác lao động). Cà lơi: sơn ca (chú thích của nhà thơ). mát thở yên vui Đâu từng ô mạ xanh mơn mởn Đâu những nương khoai ngọt sắn bùi ? Đâu những đường con bước vạn đời Xóm nhà tranh thấp ngủ im hoi Giữa dòng ngày tháng âm u đó Không đổi, nhưng mà trôi cứ trôi... Gì sâu bàng những trưa hiu quạnh Ôi ruộng đồng quê thương nhớ ơi! Đâu những lưng cong xuống luống cày Mà bùn hi vọng nức hưong ngây Và đâu hết những bàn tay ấy Vãi giống tung trời những sớm mai ? Đâu những chiều sưong phủ bãi đồng Lúa mềm xao xác ở ven sông Vẳng lên trong tiếng xe lùa nướcfl) Một giọng hò đưa hô™ não nùng Gì sâu bằng những trưa thưong nhớ Hiu quạnh bên trong một tiếng hò ! Đâu dáng hình quen, đâu cả rồi Sao mà cách biệt, quá xa xôi Chao ôi thưong nhớ, chao thưong nhớ Ôi mẹ già xa đon chiếc oi ! Đâu những hồn thân tự thuở xưa Những hồn quen dãi gió đầm mưa Những hồn chất phác hiền như đất Khoai sắn tình quê rất thiệt thà! Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tôi Băn khoăn đi kiếm lẽ yêu đời Vẩn vơ theo mãi vòng quanh quẩn Muốn thoát, than ôi, bước chẳng ròi Rồi một hôm nào, tôi thấy tôi Nhẹ nhàng như con chim cà loi(3) Say đồng hương nắng vui ca hát Trên chín tầng cao bát ngát trời... Cho tói chừ đây, tói chừ đây Tôi mơ qua cửa khám Khám : nhà giam, nhà tù. bao ngày Tôi thu tất cả trong thầm lặng Như cánh chim buồn nhớ gió mây. Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh Ôi ruộng đồng quê thương nhớ oi ! Tháng 7 - 1939 (TỐ HỮU, Thơ, Sđd) HƯỚNG DẦN ĐỌC THÊM Cảm hứng của bài thơ được gọi lên hỏi tiếng hò vọng vào nhà tù. Vì sao tiếng hò lại có sức gọi cảm như thế đối với nhà thơ ? Chỉ ra những câu thơ được dùng làm điệp khúc cho bài thơ. Phân tích hiệu quả nghệ thuật của chúng trong việc thể hiện nỗi nhớ của tác giả. Niềm yêu quý thiết tha và nỗi nhớ da diết của nhà thơ đối với quê hương, đồng bào được diễn tả bằng những hình ảnh, từ ngữ, giọng điệu nào ? Nêu cảm nghĩ về niềm say mê lí tưởng, khát khao tự do và hành động của nhà thơ qua đoạn thơ từ câu Đâu những ngày xưa, tôi nhớ tồi đến hết bài. Nhận xét chung về sự vận động của tâm trạng tác giả trong bài thơ.