SGK Ngữ Văn 8 - Hành động nói (tiếp theo)
HÀNH ĐỘNG NÓI (tiếp theo) - CÁCH THỰC HIỆN HÀNH ĐỘNG NÓI Đánh sô' thứ tự trước mỗi câu trần thuật trong đoạn trích sau đâý. Xác định mục đích nói của những câu'ấy bằng cách đánh dấu (+) vào ô thích hợp và dâu (-) vào ô không thích hợp theo bảng tổng hợp kết quả bên dưới. Tỉnh thần yêu nước cũng như cấc thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thâỳ. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trọnghòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân tá) ^\câu Mục đícn\. 1 2 3 4 5 Hỏi Trình bày Điều khiển Hứa hẹn Bộc lộ cảm xúc Dựa theo cách tổng hợp kết quả ở bài tập trên, hãy lập bảng trình bày quan hệ giữa các kiểu câu nghi vấh, cầu khiến, cảm thán, trần thuật với những kiểu hành động nói mà em đã biết. Cho ví dụ minh hoạ. Ghi nhớ Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó (cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiêu câu khác (cách dùng gián tiếp).’ - LUYỆN TẬP Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuẵiì. Cho biết những câu ấy được dùng làm gì. Vị trí của mỗi câu nghi vân trong từng đoạn văn có liên quan như thế nào đến mục đích nói của nó ? Nhiều người có nhận xét là trong các bài nói, bài viết của mình, Chủ tịch ' Hồ Chí Minh thường kêu gọi chiến sĩ, đồng bào bằng những câu trần thuật. Hãy tìm những câu trần thuật có mục đích cầu khiến trong các đoạn trích dưới đây của Người và cho biết hình thức diễn đạt ấy có tác dụng như thế nào trong việc động viên quần chúng. Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hoà bình thôhg nhất TỔ quốc. Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chỉêh đâu, quét sạch nó đi. Đồng bào và chiến sĩmiền Nam anh hùng, dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trận Dân tộc Giải phóng, liên tục tiêh công, liên tục nổi dậy, kiên quyết tiêh lên, giành lâỳ thắng lợi hoàn toàn. Quân và dân miền Bấc quyết ra sức thỉ đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt [...]. (Lời kêu gọi cả nước tiến lên đánh thắng giặc Mĩ xâm lược) Cuối cùng, tôi dể lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng. [...] Điều mong muôn cuối cùng của tôi là : Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấín đấu, xây dựng một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới. (Di chúc) Tìm các câu có mục đích cầu khiến trong đoạn trích sau. Mỗi câu ây thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách nhân vật như thế nào ? DếChoắt trả lời tôi bằng một giọng rất buồn rầu : -Thưa anh, em cũng muốn khôn nhưng khôn không được. Đụng đêh việc là em thỏ rồi, không còn hơi sức đâu mà đào bới nữa Hay là bây giờ em nghĩ thế này... Song anh có cho phép em mới dám nói... Rồi DếChoắt loanh quanh, băn khoăn. Tôi phải bảo : Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào. DếChoắt nhìn tôi mà rằng: Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đêh bắt nạt thì em chạy sang... Chưa nghe hê't câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi, với bộ điệu khỉnh khỉnh, tôi mắng: Hức ! Thông ngách sang nhà ta ? Dễ nghe nhỉ! Chú mầy hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. Thôi, im cái diệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về, không một chút bận tâm. (Tô Hoài, Dê'Mèn phiêu lưu kí) Trong các cách hỏi đường dưới đây, em nên dùng những cách nào đê’ hỏi người lớn ? Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ ? Bác lầm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ. Bưu điện ở đâu, hả bác ? Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với1 Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ ? Trong .quán ăn, một người nói với người bên cạnh : "Anh có thể chuyên giúp tôi lọ gia vị không ạ ?". Theo em, trong những hành động dưới đây, người nghe nên chọn hành động nào ? Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia. Trả lời người kia : "Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà !". Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: "Mời anh." (hoặc "Mời chị.", "Mời bác.",...Ỵ