SGK Ngữ Văn 8 - Ngắm trăng (Vọng nguyệt)
BÀI 21 Kết quả cân đạt cảm nhận được tình yêu thiên nhiên thắm thiết và phong thái ung dung trong hất kì hoàn cảnh nào của Hồ Chí Minh thể hiện qua bài Ngắm trăng. Thấy được đặc sắc nghệ thuật của bài thơ. Cảm nhận được ý nghĩa tư tưởng sâu sắc của bài Đi đường: từ việc đi đường núi mà gợi ra bài học đường đời. Hiểu được cách dùng biểu tượng có hiệu quả nghệ thuật cao của bài thơ. củng cô' và nâng cao kiêh thức về câu cảm thán và câu trần thuật đã học ở Tiểu học, nắm vững đặc điểm hình thức và chức năng của hai kiểu câu này. Vận dụngkiêh thức về văn bản thuyết minh để làm tốt bài tập làm văn sô' 5. VÀN BẨN * NGẮM TRĂNG (Vọng nguyệt) Phiên âm Ngục trung vô tửu diệc vô hoa, Đối thử lương tiêu nại nhược hà ? Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt, Nguyệt tòng song khích khán thi gia. Dịch nghĩa Trong tù không rượu cũng không hoa, Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào ? Người hướng ra trước song ngắm trăng sáng, Từ ngoài khe cửa, trăng ngắm nhà thơ. (Vọng: ngắm, nguyệt: trăng, ngục : nhà tù, trung: trong, vô : không, tửu : rượu, diệc : cũng, hoa : hoa, đối : đứng trước, đối với, hưống về, thử: này, lương : tốt lành, ở đây có nghĩa là đẹp, tiêu : đêm, nại nhược hà : biết làm thếnào, nhân : người, hướng: hướng về phía, song: cửa sổ, tiền : trước, trước khi, khán : xem, nhìn, minh : sáng, tòng: từ, theo, khích : khe, chỗ hở, thi gia : nhà thơ.) Dịch thơ (bản dịch của Nam Trân) Trong tù không rượu cũng không hoa, Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ ; Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ, Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. (Hồ Chí Minh, Nhậ t kí trong tù (*), Hổ Chí Minh toàn tập, tập 3, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000) Chú thích (■&) Tháng 8 - 1942, Hồ Chí Minh từ Pác Bó (Cao Bằng) bí mật lên đường sang Trung Quốc để tranh thủ sự viện trợ quốc tế cho cách mạng Việt Nam. Khi đên thị trẫh Túc Vinh thì Người bị chính quyền địa phương bắt giữ, rồi bị giảỉ tới giải lui gần 30 nhà giam của 13 huyện thuộc tỉnh Quảng Tây, bị đày đoạ cực khổ lìđn một năm trời. Trong những ngày đó, Người đã viết Nhật kí trong tù bằng thơ chữ Hán, gồm 133 bài, phần lớn là thơ tứ tuyệt. Ngoài bìa tập thơ, Người viết mấy câụ đề từ (bản dịch của Nam Trân) : Thân thể ỏ trong lao, Tỉnh thần ỏ ngoài lao ; Muôh nên sựnghiệp lớn, Tinh thần càng phải cao. Tuy Bác Hồ viết Nhật kí trong tù chỉ để "ngâm ngợi cho khuây" trong khi đợi tự do, tập thơ vẫn cho thấy rõ tâm hồn cao đẹp, ý chí cách mạng phi thường và tài năng thơ xuất sắc của Người. Có thể nói Nhật kí trong tù là một viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân tộc. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Đọc kĩ phần phiên âm, phần dịch nghĩa và phần giải nghĩa chữ Hán để hiểu chính xác từng câu trong bài thơ. Học thuộc bản dịch thơ và nhận xét về các câu thơ dịch. ơ bài thơ này, Bác Hồ ngắm trăng trong hoàn cảnh như thế nào ? Vì sao Bác lại nói đến cảnh "Trong tù không rượu cũng không hoa" ? Qua hai câu đầu, em thấy Bác có tâm trạng ra sao trước cảnh trăng đẹp ngoài trời ? Trong hai câu thơ cuối của bài thơ chữ Hán, sự sắp xếp vị trí các từ nhân (và thỉ gia'), song, nguyệt (và minh nguyệt) có gì đáng chú ý ? Sự sắp xếp như vậy và việc đặt hai câu dưới dạng đối nhau có hiệu quả nghệ thuật như thế nào ? Qua bài thơ, em thây hình ảnh Bác Hồ hiện ra như thế nào ? 5*. Nhà phê bình văn học Hoài Thanh nhận xét : "Thơ Bác đầy trăng". Hãy chép lại những bài thơ Bác Hồ viết về trăng mà em biết (chú ý ghi' rõ thời điểm sáng tác mỗi bài). Cuộc "ngắm trăng" trong bài Vọng nguyệt vầ hình ảnh trăng được thê hiện trong các bài thơ khác của Bác có gì đáng chú ý ? Ghi nhớ Ngắm trăng là bài thơ tứ tuyệt giản dị mà hàm súc, cho thây tình yêu thiên nhiên đến say mê và phong thái ung dung của Bác Hồ ngay cả trong cảnh ngục tù cực khổ tối tăm.