SGK Tiếng Việt 4 - Tuần 23 - Chủ điểm: Vẻ đẹp muôn màu

Tuần 23
Hoa học trò
	TẬP ĐỌC .	
Phượng không phải là một đoá, không phải vài cành ; phượng đây là cả một loạt, cả một vùng, cả một góc trời đỏ rực. Mỗi hoa chỉ là một phần tử của cả xã hội thắm tươi ; người ta quên đoá hoa, chỉ nghĩ đến cây, đến hàng, đến những tán hoa lớn xoè ra như muôn ngàn con bướm thắm đậu khít nhau.
Nhưng hoa càng đỏ, lá lại càng xanh. Vừa buồn mà lại vừa vui mới thực là nỗi niềm bông phượng. Hoa phượng là hoa học trò. Mùa xuân, phượng ra lá. Lá xanh um, mát rượi, ngon lành như lá me non. Lá ban đầu xếp lại, còn e ấp, dần dần xoè ra cho gió đưa đẩy. Lòng cậu học trò phoi phới làm sao I Cậu chăm lo học hành, rồi lâu cũng vô tâm quên mất màu lá phượng. Một hôm, bỗng đâu trên những cành cây báo một tin thắm : Mùa hoa phượng bắt đầu. Đến giờ chơi, cậu học trò ngạc nhiên trông lên : Hoa nở lúc nào mà bất ngờ vậy ?
Bình minh của hoa phượng là màu đỏ còn non, nếu có mưa, lại càng tươi dịu. Ngày xuân dần hết, số hoa tăng lên, màu cũng đậm dần. Rồi hoà nhịp với mặt trời chói lọi, màu phượng mạnh mẽ kêu vang : Hè đến rồi ! Khắp thành phố bỗng rực lên như đến Tết nhà nhà đều dán câu đối đỏ.
Theo XUÂN DIỆU
Phuọng : cây bóng mát có hoa màu đỏ, hoa mọc thành từng chùm, nở vào
mùa hè.
Phần tử: một bộ phận, một phần trong cái chung.
Vô tâm : không để ý đến những điều lẽ ra cần để ý.
Tin thắm : tin vui (thắm : đỏ).
Tại sao tác giả lại gọi hoa phượng là "hoa học trò" ?
Vẻ đẹp của hoa phượng có gì đặc biệt ?
Màu hoa phượng thay đổi như thế nào theo thời gian ?
	CHÍNH TÀ 	
Nhớ - viết: Chợ Tết (từ Dải mây trắng... đến ngộ nghĩnh đuổi theo sau.)
Tìm tiếng thích hợp với mỗi ô trống để hoàn chỉnh mẩu chuyện dưới đây. Biết rằng, ô số 1 chứa tlêhg có âm đầu là s hay X, còn ô số 2 chứa tiếng có vần là uc hay ut.
Một ngày và một năm
Men-xen là một hoạ 1 trứ danh của nước 2 , được rất nhiều người hâm mộ. Mỗi khi tranh của ông trưng bày là người ta tranh nhau mua.
Có một hoạ sĩ trẻ nói với ông :
Ngài thật là một người 1 sướng. Còn tôi, không hiểu 1 tranh rất
khó bán. Nhiều 2 tranh tôi vẽ mất cả ngày nhưng phải một năm mới bán được.
Men-xen liền bảo :
Anh hãy thử làm ngược lại xem sao ! Nghĩa là hãy để cả một năm vẽ một 2 tranh, rồi bán nó trong một ngày.
Theo NỤ CƯỜI BÁC HỌC
Hâm mộ : yêu mến, kính phục.
	LUYỆN TÙ VÀ CÂU 	
Dấu gạch ngang
- Nhận xét
Tìm những câu có chứa dấu gạch ngang (dấu -) trong các đoạn văn sau :
Thấy tôi sán đến gần, ông hỏi tôi :
Cháu con ai ?
Thưa ông, cháu là con ông Thư.
DUY KHÁN
Con cá sấu này màu da xám ngoét như da cây bần, gai lưng mọc chừng ba đốt ngón tay, trông dễ sợ. Cái đuôi dài - bộ phận khoẻ nhất của con vật kinh khủng dùng để tấn công - đã bị trói xếp vào bên mạng sườn.
TheoĐOMi GIỎI
Để quạt điện được bền, người dùng nên thực hiện các biện pháp sau đây :
Trước khi bật quạt, đặt quạt nơi chắc chắn để chân quạt tiếp xúc đều với nền.
Khi điện đã vào quạt, tránh để cánh quạt bị vướng víu, quạt không quay được sẽ làm nóng chảy cuộn dây trong quạt.
Hằng năm, tra dầu mỡ vào ổ trục, bộ phận điều khiển hướng quay của quạt, nhưng không nên tra quá nhiều, vì dầu mỡ sẽ chảy vào trong làm hỏng dây bên trong quạt.
Khi không dùng, cât quạt vào noi khô, mát, sạch sẽ, ít bụi bặm.
Theo PHẠM ĐlNH CUƠNG
Theo em, trong mỗi đoạn văn trên, dấu gạch ngang có tác dụng gì ?
- Ghi nhớ
Dâ'u gạch ngang dùng để đánh dâu :
Chỗ bắt đầu lời nói của nhân vật trong đối thoại.
Phần chú thích.
Các ý trong một đoạn liệt kê.
Ill	- Luyện tập
Tìm dấu gạch ngang trong mẩu chuyện dưới đây và nêu tác dụng của mỗi dấu.
Quà tặng cha
Một bữa Pa-xcan đi đâu về khuya, thây bố mình - một viên chức tài chính - vẫn cặm cụi trước bàn làm việc. Anh rón rén lại gần. ông bố vẫn mải mê với những con số : ông đang phải kiểm tra sổ sách.
"Những dãy tính cộng hàng ngàn con số, một công việc buồn tẻ làm sao !" - Pa-xcan nghĩ thầm. Trong óc chàng sinh viên trẻ tuổi chợt loé lên một tia sáng. Anh lặng lẽ rút về phòng mình và vạch một sơ đồ gì đó lên giấy.
Mươi hôm sau, ông bố rất ngạc nhiên thây con ôm một vật gì kì lạ đặt trước bàn mình.
- Con hi vọng món quà nhỏ này có thể làm bố bớt nhức đầu vì nhũng con tính - Pa-xcan nói.
Thì ra đó là một thứ máy cộng trừ mà
Pa-xcan đã đăt hết tình cảm
của người con vào việc chế tạo. Đó chính là chiếc máy tính đầu tiên trên thế giới, tô’ tiên của những chiếc máy tính điện tử hiện đại.
Theo LÊ NGUYÊN LONG, PHẠM NGỌC TOÀN
Pa-xcan (1623 - 1662) : nhà toán học, vật lí học, triết học, nhà văn nổi tiếng người Pháp, .sáng chế ra máy tính nãm 18 tuổi.
Viết đoạn văn kể lại một cuộc nói chuyện giữa bố hoặc mẹ với em về tình hình học tập của em trong tuần qua, trong đó có dùng dấu gạch ngang để đánh dấu các câu đối thoại và đánh dấu phần chú thích.
_J_ KỂ CHUYỆN :	_____	
Kế chuyên đã nghe, đã đọc
Đề bài
Kể một câu chuyện em đã được nghe, được đọc ca ngợi cái đẹp hay phản ánh cuộc đấu tranh giữa cái đẹp vói cái xấu, cái thiện với cái ác.
Gợi ý
Những truyện nói về cái đẹp :
Truyện ca ngợi cái đẹp của tự nhiên {Chim hoạ mi - truyện An-đéc-xen).
Truyện ca ngợi những cô gái đẹp nết đẹp người (Cổ bé Lọ Lem - truyện cổ Grim).
Truyện giáo dục quan niệm về cái đẹp (Con vịt xâu xí - truyện An-đéc-xen).
Những truyện nói về cuộc đấu tranh giữa cái đẹp với cái xấu, cái thiện với cái ác:
- Truyện về những người tốt bị người xấu ghen ghét, hãm hại, đã vượt qua mọi thử thách, cuối cùng được hưởng hạnh phúc {Tâm Cám, Sọ Dừa - truyện dân gian Việt Nam).
Truyện về người thật thà được hưởng hạnh phúc, người tham lam bị trừng trị (Cây khế- truyện dân gian Việt Nam,...).
Truyện người nghèo đấu trí thắng người giàu hay người có quyền thế (Cáy tre trăm đốt - truyện dân gian Việt Nam,...).
Truyện con vật yếu thắng con vật mạnh mà ác (Trâu đoàn kết giết hổ - truyện dân gian Việt Nam, Gà Trống và Cáo - truyện ngụ ngôn của La Phông-ten,...).
	TẬP ĐỌC
(Trích)
Khúc hát ru những em bé
lớn trên lưng mẹ
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời :
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần Mai sau con lớn vung chày lún sân ...
Em
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi Mặt trời của bắp thì nằm trên đổi Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng
- Ngủ ngoan a-kay oi, ngủ ngoan a-kaỹ hỡi...
NGUYỄN KHOA ĐIÉM
Lung đua hôi: lừng người mẹ đu đưa như chiếc nôi ru cho con ngủ.
Tim hát thành lòi: lời hát ru cất lên từ trái tim yêu thương của mẹ.
A-kay (tiếng dân tộc Tà-ôi) : con.
í. Em hiểu thế nào là "những em bé lớn trên lưng mẹ" ?
Người mẹ làm những công việc gì ? Những công việc đó có ý nghĩa như thế nào ?
Tìm những hình ảnh đẹp nói lên tình yêu thương và niềm hi vọng của người mẹ đối với con.
Theo em, cái đẹp thể hiện trong bài thơ này là gì ?
Học thuộc lòng khổ thơ em thích.
TẬP LÀM VÁN 	
Luyện tập miêu tà các bộ phận cúa cây cối
Đọc một số đoạn văn miêu tả hoa, quả dưới đây và nêu nhận xét về cách miêu tả của tác giả. a) Tả hoa
Hoa sầu đâu
Vào khoảng cuối tháng ba, các cây sầu đâu ỏ vùng quê Bắc Bộ đâm hoa và người ta thấy hoa sầu đâu nở như cười. Hoa nhỏ bé, lấm tấm mây châm đen nỏ tùng chùm, đu đưa như đưa võng mỗi khi có gió. Cứ đến tháng ba, nhó đến sầu đâu là tôi cảm thấy thoang thoảng đâu đây một mùi thơm mát mẻ, dịu dàng, mát mẻ còn hơn cả hương cau, mà dịu dàng có khi hơn cả mùi thơm hoa mộc. Mùi thơm huyền diệu đó hoà với mùi của đất ruộng cày vỡ ra, ,mùi đậu đã già mà người nông phu hái về phơi nắng, mùi mạ non lên sớm xanh màu hoa lí, mùi khoai sắn, mùi rau cần ở các ruộng xâm xâp nước đưa lên,... Bao nhiêu thứ đó, bấy nhiêu thương yêu, khiến người ta cảm thấy như ngây ngất, như say say một thứ men gì.
Theo VŨ BÀNG
Cây sầu đâu : cây xoan.
Đọc thêm
Hoa mai vàng
Hoa mai cũng có năm cánh như hoa đào, nhưng cánh hoa mai to hơn cánh hoa đào một chút. Những nụ mai không phô hồng mà ngời xanh màu ngọc bích, sắp nở, nụ mai mới phô vàng. Khi nỏ, cánh hoa mai xoè ra mịn màng như lụa. Những cánh hoa ánh lên một sắc vàng muốt, mượt mà. Một mùi hương thơm lựng như nếp hương phảng phất bay ra.
MÙA XUÂN VÀ PHONG TỤC VIỆT NAM
b) Tả quả
Quả cà chua
Đọc thêm
Đêm huyền diệu đã rủ hoa cà chua lặn theo vòng thời gian chuyển vần. Hoa biến đi để cây tạo ra những chùm quả nõn chung màu với cây với lá.
Cà chua ra quả, xum xuê, chi chít, quả lớn quả bé vui mắt như đàn gà mẹ đông con. Quả một, quả chùm, quả sinh đôi, quả chùm ba, chùm bốn. Quả ở thân, quả leo nghịch ngợm lên ngọn làm oẻ cả những nhánh to nhất.
Nắng đến tạo vị thơm mát dịu dần trong quả. Mỗi quả cà chua chín là một mặt trời nhỏ hiền dịu. Cà chua thắp đèn lồng trong lùm cây nhỏ bé, gọi người .đến hái. Màu đỏ là' màu nhận ra sớm nhất. Những quả cà chua đầu mùa gieo sự náo nức cho mọi người.
Theo NGỎ VĂN PHÚ
Trái vải tiến vua
Trái vải tiến vua chỉ nhỉnh hơn cái chén hạt mít dùng để pha trà tàu một chút, vỏ của nó không đỏ mà ong óng một màu nâu, nhẵn lì chứ không có gai gồ ghề. Khi bóc vỏ ra rồi thì không có nước tèm lem, mà hột thì chỉ nhỏ bằng đầu ngón tay út. Cùi vải dày như cùi dừa nhưng không trắng bạch mà trắng ngà. Đặt lên lưỡi, cắn một miếng thì nước chan hoà, ngọt sắt, nhai thì mềm mà lại giòn, nhai khe khẽ thì chính tai mình thấy như sậm sụt.
Theo VŨ BẰNG
Vải tiến vua : vải Hải Dương loại ngon nhất, ngày xưa chuyên để dâng vua.
Viết một đoạn văn tả một loài hoa hoặc một thứ quả mà em yêu thích.
	LUYỆN Từ VÀ CÂU 	
Mở rộng vốn từ : Cái đẹp
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn.
Chọn nghĩa thích hợp với mỗi tục ngữ sau :
Người thanh tiếng nói cũng thanh
Chuông kêu khẽ đánh bên thành cũng kêu.
Phẩm chất quý hơn vẻ đẹp bên ngoài
Hình thức thường thống nhất với nội dung
Cái nết đánh chết cái đẹp.
Trông mặt mà bắt hình dong Con lợn có béo thì lòng mới ngon.
Nêu một trường hợp có thể sử dụng một trong những tục ngữ nói trên.
Tìm các từ ngữ miêu tả mức độ cao của cái đẹp.
M tuyệt vời
Đặt câu với một từ ngữ em vừa tìm được ở bài tập 3.
	TẬP LÀM VÀN 	
Đoạn vần trong bài văn miêu tà cây cối
- Nhận xét
Đọc lại bài Cây gạo của nhà văn Vũ Tú Nam (sách Tiếng Việt 4, tập hai, trang 32).
Tìm các đoạn trong bài văn nói trên.
Cho biết nội dung chính của mỗi đoạn văn là gì.
- Ghi nhớ
Trong bài văn miêu tả cây cối :
Mỗi đoạn văn có một nội dung nhất định, chẳng hạn : tả bao quát, tả từng bộ phận của cây hoặc tả cây theo từng mùa, từng thời kì phát triển,...
Khi viết, hết mỗi đoạn văn cần xuống dòng.
Ill	- Luyện tập
Xác định các đoạn văn và nội dung chính của từng đoạn trong bài văn dưới đây:
Cây trám đen
ở đầu bản tôi có mấy cây trám đen. Thân cây cao vút, thẳng như một cột nước từ trên trời rơi xuống. Cành cây mập mạp, nằm ngang, vươn toả như những gọng ô. Trên cái gọng ô ấy xoè tròn một chiếc ô xanh ngút ngát. Lá trám đen chỉ to bằng bàn tay đứa trẻ lên ba, nhưng dài chừng một gang.
Trám đen có hai loại. Quả trám đen tẻ chỉ bằng nửa quả nhót to, nhưng hai đầu nhọn hơn. Cùi trám đen tẻ mỏng, cứng, có phần hơi khô, xác, không ngon bằng trám đen nếp. Trám đen nếp cũng màu tím như trám đen tẻ, nhưng quả mập, mõ màng, cùi dày, bẵm ngập móng ngón tay cái mà không chạm hạt.
Cùi trám đen có chất béo, bùi và thơm. Trám đen rất ưa xào với tóp mỡ. Trám đen còn được dùng làm ô mai, phơi khô để ăn dần. Người miền núi rất thích món trám đen trộn với xôi hay cốm.
Chiều chiều, tôi thường ra đầu bản nhìn lên những vòm cây trám ngóng chim về. Người bản tôi nhìn lên cấi ô xanh treo lơ lửng lưng trời ấy mà biết được sức gió. Xa quê đã ngót chục năm trời, tôi vẫn nhớ da diết những cây trám đen ỏ đầu bản.
Theo VI HỐNG, Hố THUỶ GIANG
Hãy viết một đoạn văn nói về lợi ích của một loài cây mà em biết.