Soạn Văn 6: Cụm danh từ

  • Cụm danh từ trang 1
  • Cụm danh từ trang 2
  • Cụm danh từ trang 3
  • Cụm danh từ trang 4
CỤM DANH TỪ
I. KIẾN THỨC Cơ BẢN
Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình danh từ, những hoạt động trong câu giống như một danh từ.
• Mô hình cụm danh từ
Phần trước
Phần trung tâm
Phần sau
t2
ti
Ti
t2
Si
S2
Tất cả
những
em
học sinh
chăm
ngoan
ấy
• Trong cụm danh tù:
- Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho danh từ ỷ nghĩa về số và lượng.
Các phụ ngữ ở phần sau nêu lên đặc điểm của sự vật mà danh từ biểu thị hoặc xác định vị trí của sự vật ấy trong không gian hay thời gian.
TÌM HIỂU CÂU HỎI PHẦN BÀI HỌC
1. Cụm danh từ là gì?
Câu 1) Xác định từ được bổ nghĩa
Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.
(Ông lão đánh cá và con cá vàng)
— Từ xưa bổ nghĩa cho từ ngày.
Từ hai và cụm từ ông lão đánh cá bổ nghĩa cho từ vợ chồng.
Cụm từ nát trên bờ biển bổ nghĩa cho từ túp lều.
Câu 2) So sánh các cách nói và rút ra nhận xét:
túp lều/một túp lều;
một túp lều nát/một túp lều nát;
một túp lều nát /một túp lều nát trển bờ biển.
+ So sánh:
Một túp lều cụ thể hơn so với túp lều -> vì có số lượng rõ ràng
Một túp lều nát rõ nghĩa hơn so với một túp lều vì thể hiện được tình trạng của túp lều;
Một túp lều nát trên bờ biển cụ thể hơn so với một túp lều nát -> vì xác định được địa điểm của túp lều.
+ Nhận xét
Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn so với danh từ (từ túp lều cụm danh từ phát triển dần làm cho người đọc biết rõ thêm về số lượng - trạng thái - địa điểm của túp lều ấy).
Cụm danh từ có cấu tạo phức tạp hơn danh từ (từ 1 từ -> cụm từ -> một vế câu -» một câu).
Câu 3) Tìm một cụm danh từ và đặt câu.
Trái xoài chín, người mẹ, con cò
Những trái xoài chín ở trong vườn đung đưa trong nắng nhẹ.
Tất cả những người ĩnẹ đều chăm lo cho con cái của mình.
Những con cò trắng muốt tung cánh trên bầu trời xanh.
Cấu tạo của cụm danh từ
Câu 1) Tìm cụm danh từ trong câu sau:
Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy để thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.
(Em bé thông minh)
+ Các cụm danh từ trong câu trên:
Làng ấy, ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực, ba con trâu ấy, chín con, năm sau, cả làng.
Câu 2+3) Liệt kê các từ ngữ phụ thuộc đứng trước và đứng sau, điền vào mô hình
Phần trước
Phần trung tâm
Phần sau
t2
tl
Ti
t2
Si
s2
làng
ây
ba
thúng
gạo
nếp
ba
con
trâu
đực
ấy
chín
con
năm
sau
cả
làng
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Tìm các cụm danh từ trong những câu sau:
Vua cha yêu thương MỊ Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
[...] Gia tài chỉ có một lưỡi búa cha để lại.
(Thạch Sanh)
Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi có nhiều phép lạ.
(Thạch Sanh)
Cụm danh từ trong các câu trên là:
Một người chồng thật xứng đáng, vua cha
Một lưỡi búa của cha để lại
Một con yều tinh ở trên núi có nhiều phép lạ
Câu 2. Chép các cụm danh từ nói trên vào mô hình cụm danh từ.
Phần trước
Phần trung tâm
Phần sau
t2
ti
Ti
t2
Si
s2
Vua
cha
Một
người
chồng
thật
xứng đáng
Một
lưỡi
búa
của cha
để lại
Một
con
yêu tinh
ở trên núi
có nhiều phép lạ
Câu 3. Tìm phụ ngữ thích hợp, điền vào chỗ trống trong các phần trích sau:
Thanh sắt được nói đến ở đây là thanh sắt đã mắc vào lưới của Lê Thận, ta có thể dùng phụ từ ấy hoặc các phụ ngữ thanh sắt lúc nãy, thanh sắt vừa rồi, thanh sắt kì lạ ấy để điền vào chỗ trông.
Khi kéo lưới lên, thấy nằng nặng, Lê Thận chắc mẩm được mẻ cá to. Nhưng khi thò tay vào bắt cá, chàng chỉ thấy có một thanh sắt. Chàng vứt luôn thanh sắt vừa mắc vào lưới xuống nước, rồi lại thả lưới ở một chỗ khác.
Lần thứ hai cất lưới lên cũng thấy nặng tay, Thận không ngờ thanh sắt lúc nãy lại chui vào lưới mình. Chàng lại ném nó xuống sông. Lần thứ ba, vẫn thanh sắt kì lạ ấy mắc vào lưói.
(Sự tích Hồ Gươm)