Soạn Văn 6: Số từ và lượng từ

SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ I. KIẾN THỨC Cơ BẢN
Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng sự vật, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ.
Cần phân biệt số từ với những danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng.
Lượng từ là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật.
• Dựa vào vị trí trong cụm danh từ, có thể chia lượng tù thành
hai nhóm:
Nhóm chỉ ý nghĩa toàn thể;
Nhóm chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối.
II. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU CÂU HỎI PHAN bài học 1. Số từ
Tìm từ được các từ in đậm bổ sung ý nghĩa.
Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “Một
trăm ván cơm nếp, một trăm nếp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, moi thứ một đôi”
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức.
(Thánh Gióng)
SỐ từ
Vị trí
Danh từ được số từ bổ sung
Ý nghĩa biểu thị của số từ
Hai
Đứng trước danh từ
chàng
Biểu thị số lượng sự vật
Một
trăm
Đứng trước danh từ
ván cơm nếp
Biểu thị số lượng sự vật
Một
trăm
Đứng trước danh từ
nếp bánh chưng
Biểu thị số lượng sự vật
Chín
Đứng trước danh từ
ngà, cựa, hồng
mao
Biểu thị số lượng sự vật
Sáu
Đứng sau danh từ
Hùng Vương
Biểu thị thứ tự
một
Đứng trước danh từ
đôi
Biểu thị số lượng sự vật
Tìm thêm tù' có ý nghĩa khíi quát như từ đôi
Tá, cặp, vạn, muôn, mươi, chục...
Lượng từ
So sánh nghĩa của các từ in đậm trong câu với nghĩa của sô từ.
[...] Các hoàng tủ phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thêt đãi những kể thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quản sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn vẻn vẹn có một niêu cơm. nhỏ xíu, bĩu môi, không muốn Cầm dũa.
(Thạch Sanh)
+ Giông nhau:
Số từ và lượng từ: các, cả mấy, những, cùng biểu thị ý nghĩa chỉ lượng.
+ Khác nhau:
Các, cả mấy, những biểu thị số lượng không cụ thể, có tính chất khái quát.
+ Những từ có ý nghĩa và công dụng tương tự: tất cả, vô số,
hàng vạn, muôn vàn...
b) xếp các từ in đậm vào mô hình cụm danh từ
Phần trước
Phần trung tâm
Phần sau
t2
tl
Ti
t2
Sx
s2
các
hoang
tử
những
kẻ
thua
trận
cả
mấy
vạn
tướng
lĩnh
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các sô lừ ấy.
Một canh... hai canh... lại ba canh,
Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;
Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,
Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.
(Không ngủ đúỢc — Hồ Chí Minh)
+ Sô" từ trong bài thơ trên là: Một, hai, ba, bốn, năm + Y nghĩa:
Là số từ biểu thị sô' lượng sự vật (một, hai, ba) đứng trước danh từ.
Là số từ biểu thị thứ tự (bốn, năm) đứng sau danh từ.