Soạn Văn 6: Ông lão đánh cá và con cá vàng

	 Bài 9 	
Ông lão đánh cá và con cá vàng (Đọc thêm)
Thứ tự kể trong văn tự sự
Viết bài tập làm văn số 2
Văn kê chuyện (một số bài văn tham khảo)
ÔNG LÀO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG
(Đọc thêm)
I. KIẾN THỨC cơ BẢN
Truyện này do A. Puskin (1799 - 1837) - đại thì hào Nga - kể lại hằng 205 câu thơ trên cơ sở truyện dân gian Nga, Đức. Truyện vừa giữ được nét chất phác, dung dị của nghệ thuật dân gian, vừa thể hiện tài năng sáng tạo của Puskin.
Truyện ông lão đảnh cá và con cá vàng do A. Puskin kể lại sử dụng nhưng hiện pháp nghệ thuật rất tiểu biểu của truyện cổ tích như: sự lặp lại tăng tiến của các tình huống cốt truyện, sự đối lập giữa các nhân vật, sự xuất hiện các yếu tố tưởng tượng hoang đường. Truyện ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng những kể tham lam bội bạc.
HÚỚNG DẪN ĐỌC - HlỂU VĂN BẢN
Câu 1. Trong truyện có mấy lần ông lão ra biển gọi cá vàng?
Biện pháp tu từ ở đây là gì? Nêu tác dụng của nó.
+ Trong truyện có năm lần ông lão ra biển gọi cá vàng xin giúp để thoả mãn yêu cầu của mụ VỢ:
Lần thứ nhất: Mụ vợ đòi cái máng lợn mới.
Lần thứ hai: Mụ vợ đòi toà nhà rộng.
Lần thứ ba: Mụ vợ đòi làm nhất phẩm phu nhân.
Lần thứ tư: Mụ vợ đòi làm nữ hoàng.
Lần thứ năm: Mụ vợ đòi làm Long Vương.
+ Những lần ông lão ra biển gọi cá vàng, biện pháp tu từ được sử dụng là biện pháp lặp đi lặp lại. Những câu văn có cấu trúc ngữ pháp hoàn toàn giống nhau chỉ có thay đổi một số từ, và có những câu hoàn toàn giống nhau:
Ông lão gọi cá vàng. Con cá bơi đến hỏi:
- Õng lão có việc gì thế? Ổng lão cần gì?
Ồng lão chào cá và nói:...
+ Tác dụng:
Đây là biện pháp lặp lại có chủ đích của truyện cổ tích.
Sự lặp lại ở đây có tính chất tăng tiến, nhằm khắc sâu, tô đậm tính cách của nhân vật.
Câu 2. Mỗi lần ông lão ra biển gọi cả vàng, cảnh biển thay đổi như thế nào? Vì sao?
Trong truyện có năm lần ông lão ra biển gọi cá vàng nhờ giúp đỡ, mỗi lần như vậy thái độ của cá vàng đối với ông lão đều không thay đổi chỉ có cảnh biển thay đổi.
+ Thái độ của cá vàng đối với ông lão lúc nào cũng thể hiện sự thân thiện rất đáng yêu. Lần nào nghe ông gọi cá vàng đều lập tức bơi đến ngay và hỏi: “ông lão ơi! cần gì thế?”
+ Sự thay đổi của cảnh biển:
— Lần thứ nhất: Biển gợn sóng êm ả.
Lần thứ hai: Biển xanh đã nổi sóng.
Lần thứ ba: Biển xanh nổi sóng dữ dội.
— Lần thứ tư: Biển nổi sóng mịt mù.
Lần thứ năm: Biển nổi sóng ầm ầm, cơn dông tố kinh khủng kéo đến.
+ Biển xanh cũng nổi sóng vì:
Đó là sự giận dữ của cá vàng và thiên nhiên trước lòng tham không đáy và sự hợm hĩnh quá đáng của mụ vợ ông lão.
Đó cũng là phản ứng của nhân dân đối với thói tham lam.
Câu 3. Em có nhận xét gì về lòng tham và sự hội bạc của mụ vợ? Khi nào sự bội bạc của mụ lên đến tột cùng.
Lần
Lòng tham của mụ vỢ
Sự bội bạc của mụ vợ đối với ông lão
Bánh giá
1
Đòi một cái máng lợn
Mắng ông lão là đồ ngốc sao lại không bắt con cá đền cái gì.
Sự đòi hỏi có thể chấp nhận được, song thái độ đối xử với ông lão là không đúng.
2
Đòi một cái nhà rộng
Mắng ông lão là đồ ngu, và quát to hơn, và không để ông lão yên chút nào.
Sự đòi hỏi bắt đầu quá đáng. Thái độ đối với ông lão là không chấp nhận được.
3
Đòi làm nhất phẩm phu nhân
Mắng ông lão lão như tát nước vào mặt: Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế, sau đó bắt xuống quét dọn chuồng ngựa.
Vừa đòi hỏi của cải, vừa đòi hỏi vật chất, với thái độ hách dịch - đối xử với ông lão như là một kẻ phục dịch - như một người xa lạ.
4
Đòi làm nữ hoàng
Tát vào mặt ông lão tội nghiệp, và nổi trận lôi đình.
Lòng tham đến tột đỉnh: vừa có của cải, vừa có danh vọng và vừa có quyền lực cao nhất trần thế. Đối xử với ông lão giống như kẻ thù tàn nhẫn vô lương tâm:
“tát vào mặt” ông lão -» mụ là kẻ bội bạc, bội bạc với chồng, với ân nhân của mình.
5
Đòi làm Long Vương
Nổi cơn thịnh nộ - Sai người lôi ông lão ra ngoài - rồi lại tìm bắt ông lão đến để thực hiện yêu cầu mới
Lòng tham vượt quá giới hạn muôn có quyền lợi của cả siêu nhiên và sự bội bạc cũng đã vượt quá giới hạn cho phép - Lòng tham đã biến mụ trở thành kẻ xấu xa ích kỉ, độc ác, tàn nhẫn. Không đối với ông lão mà còn đối với cả cá vàng nhờ cá mà mụ mới có được tất cả.
Câu 4. Câu chuyện đã được kết thúc như thế nào? Ý nghĩa của cách kết thúc đó.
+ Cảnh kết thúc: Là hình ảnh mụ già ngồi trên bậc cửa trong túp lều rách nát ngày xưa của mình trước cái máng lợn sứt mẻ -> Mụ trở về vạch xuất phát ban đầu của mình với tất cả những thứ xứng đáng dành cho mụ.
+ Ý nghĩa: Những kẻ tham lam xấu xa, bội bạc, độc ác phải bị trừng trị thích đáng.
Câu 5. Cá vàng trừng trị mụ vợ vì tội tham lam hay bội bạc, nêu ý nghĩa tượng trưng của hình tượng con cá vàng.
+ Sự trừng trị của cá vàng:
Ớ nhân vật mụ vợ có tội lớn:
- Thứ nhất là quá tham lam: tham của cải, tham danh vọng, tham quyền lực - và tất cả những thứ đó đều ở tột đỉnh, không thể chấp nhận => lòng tham không đáy ấy xứng đáng bị trừng trị.
Tội thứ hai là quá hội bạc: bội bạc với ông lão vừa là người thân, vừa là ân nhân, bội bạc với cá vàng, bắt cá vàng hầu hạ phục dịch mụ, mà cá vàng là người đã đưa đến và đáp ứng mọi yêu cầu của mụ => kẻ cạn tàu ráo máng như vậy phải bị trừng trị.
+ Ý nghĩa của hình tượng cá vàng:
Cá vàng là biểu tượng của lòng biết ơn của con người đối với những tấm lòng nhân hậu khi mình gặp khó khăn hoạn nạn được người khác cứu giúp.
Ước mơ về công lí và hạnh phúc của con người.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Có người cho rằng, truyện này nên đặt tên là Mụ vỢ ông lão đánh cá và con cá vàng. Ỷ kiến của em như thế nào?
+ Truyện có ba nhân vật: mụ vợ, ông lão, và cá vàng, trong ba nhân vật đó thì nhân vật mụ vợ và cá vàng là nhân vật chính, ông lão là nhân vật phụ. Nội dung câu chuyện chủ yếu nói lên sự tham lam bội bạc của mụ vợ. Vì vậy nếu đặt tên truyện là Mụ vợ ông lão đánh cá và con cá vàng cũng có cơ sở của nó.
+ Đặt tên truyện như vốn có của nó Ổng lão đánh cá và con cá vàng, đây là hai nhân vật rất đáng yêu, để lại nhiều thiện cảm ở người đọc, hướng người đọc đến điều thiện - Phải chăng đó là ý đồ của tác giả Puskin. Ngoài ra nhan đề của câu chuyện sẽ ngắn gọn hơn.
Câu 2. Hãy kể diễn cảm truyện cổ tích này.
Muốn kể diễn cảm câu chuyện cần chú ý những điều sau đây:
+ Nắm vững chi tiết của truyện.
+ Chú ý nhấn giọng và có ngữ điệu riêng ở các chi tiết, các nhân vật sau đây:
Giọng của cá vàng
Giọng ông lão
Giọng quát tháo của mụ vợ
Sự thay đổi của cảnh biển
Sự lặp lại có chú ý: “Ông lão ra biển gọi cá vàng”.
Tư LIỆU THAM KHẢO
Những “phản ứng” của biển tăng dần theo những đòi hỏi ngày càng quá quắt của mụ vợ ông lão. “Nhân vật” biển tuy không trực tiếp tham gia vào cốt truyện nhưng đã thể hiện rất rõ thái độ của tác giả (và củng là của nhân dân) trước thói tham lam vô hạn của con người - cụ thể ở dây là mụ vợ của ông lão.
Lòng tham của mụ vợ đì đến tột cùng khi mụ đòi được làm Long Vương, bắt cá vàng hầu hạ bên cạnh. Đó là một đòi hỏi quá đáng, vượt qua mọi giới hạn có thể chấp nhận trong đạo lí làm người.
(Theo Nguyễn Trọng Hoàn - Đọc - Hiểu văn bản Ngữ văn 6)
Trung tâm của truyện là ba nhân vật: ông lão đánh cá, con cá vàng và mụ vợ. Kể về quan hệ giữa ba nhân vật ấy, tác giả đã dùng biện pháp nghệ thuật lặp tăng tiến. Từ đó tính tình phẩm chất của các nhân vật lộ rõ dần dần. Điều đặc sắc để gắn kết sự tăng tiến trong quan hệ ba nhân vật thi sĩ Puskin dùng hình ảnh “biển xanh - những ngọn sóng”. Qua những lần biển xanh nổi sóng, chủ đề, ý nghĩa tác phẩm mỗi lúc thềm rõ, thềm nổi bật.
(Theo Vũ Dương Quỹ - Lê Bảo - SĐD)