Soạn Văn 6: Mẹ hiền dạy con
Bài 15} Mẹ hiền dạy con (Đọc thêm) Tính từ và cụm tính từ Thầy thuốc giỏi cốt ở tấm lòng MẸ HIỀN DẠY CON (Đọc thêm) I. KIẾN THỨC cơ BẢN Mạnh Tử: tên thật là Mạnh Kha - một bậc hiền triết nổi tiếng của Trung Hoa thời Chiến quốc, được các nhà nho xưa suy tôn là Á thánh (vị thánh thứ hai) sau Khổng Tử. Bà mẹ thầy Mạnh Tử là tấm gương sáng về tình thương con và đặc biệt là về cách dạy con: -Tạo cho con một môi trường sống tốt đẹp; Dạy con vừa có đạo đức vừa có chí học hành; Thương con nhưng không nuông chiều, ngược lại rất kiên quyết. Truyện Mẹ hiền dạy con đơn giản nhưng gây được xúc động nhờ có những chi tiết giàu ý nghĩa. Tục ngữ: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. II. HƯỚNG dẫn đọc - HIỂU VĂN BẢN Câu 1. Lập bảng tóm tắt năm sự việc diễn ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử (thuở nhỏ) theo mẫu. Sự việc Con Mẹ 1 ở gần nghĩa địa con bắt chước đào, chôn, lăn, khóc Dọn nhà ra gần chợ 2 Ở gần chợ, con bắt chước nô nghịch cách buôn bán điên đảo Dọn nhà đến cạnh trường học 3 ơ gần trường học con bắt chước học tập lễ phép, cắp sách vở Chỗ này mẹ con ta ở được - mẹ vui lòng Sự việc Con Mẹ 4 Con hỏi: Người ta giết lợn làm gì thế? Mẹ nói đùa để cho con ăn đấy và mẹ đã mua thịt lợn cho con ăn thật để giữ lời hứa. 5 Con bỏ học về chơi Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt bảo con: Nếu con đang đi học mà bỏ dở cũng giống như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt vậy. Câu 2. Ý nghĩa của việc dạy con trong ba sự việc đầu là gì? Trong hai sự việc sau là gì? Hãy nêu lên tác dụng của cách dạy con của bà mẹ Mạnh Tử? + Ý nghĩa của việc dạy con trong ba sự kiện đầu: Mỗi lần chuyển nhà, là mỗi lần vất vả, khó khăn - bà mẹ của Mạnh Tử đã chuyển nhà đến ba lần từ gần nghĩa địa - đến về gần chợ, rồi lại đến gần trường học vì: — Sợ Mạnh Tử bắt chước theo những điều xấu, ảnh hưởng đến nhân cách, tránh nơi phức tạp, tìm nơi lành mạnh. Môi trường là điều vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách trẻ thơ “gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. + Ý nghĩa của việc dạy con qua hai lần sau: Lần thứ tư: Không nói dối con, dạy con đức tính thật thà. Ban đầu bà mẹ chỉ nói đùa, biết mình lỡ mồm, bà mẹ muôn đính chính lại, mà bà muôn dạy con chữ tín bằng cách đi mua thịt lợn về cho con ăn thật. Qua việc làm của bà muôn giáo dục con lời nói phải đi đôi với hành động, không để trẻ mất niềm tin dù chỉ việc nhỏ. Lần thứ năm: Kiên quyết trong việc hướng trẻ vào việc học tập. Bà đã không ngại tốn kém, chấp nhận mất mát về vật chất để Mạnh Tử có được nhận thức sâu sắc về việc học. + Tác dụng cách dạy con của bà mẹ Mạnh Tử: Mạnh Tử đã trở thành một bậc hiền tài trong thiên hạ. Con mình trở thành người giỏi giang là điều mà tất cả các bà mẹ đều ao ước. Nhưng rất ít bà mẹ biết dạy con khéo léo và xuất sắc như bà mẹ của Mạnh Tử. Câu 3. Em hình dung hà mẹ Mạnh Tử là người như thế nào? — Qua câu chuyện ta thấy mẹ của Mạnh Tử không chỉ là người mẹ mà còn là cô giáo vĩ đại đầu tiên của con mình. — Tuy chỉ là một người phụ nữ bình thường nhưng cách dạy dỗ của bà rất khéo léo, sâu sắc, rất khoa học như một nhà sư phạm tài ba. Câu 4. Nêu nhận xét về cách viết truyện Mẹ hiền dạy con. “Đơn sơ, ngắn gọn, rất ít lời mà nhiều nghĩa. Nét nghệ thuật đó tiếu biểu cho loại truyện trung đại. Mỗi truyện thường ngắn gọn, kể việc khắc hoạ nhân vật đơn sơ, vừa sáng tạo tưởng tượng, vừa nói việc thật người thật, đan xen lời kể là vài lời nhận xét bình luận, để làm rõ ý nghĩa của truyện, tăng thêm tính giáo dục, hướng người đọc vào những cảm xúc suy nghĩ lành mạnh”. (Theo Vũ Dương Quỹ, Lê Bảo - Bình giảng Văn 6) HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Câu 1. Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về sự việc: Bà mẹ Mạnh Tử đang ngồi dệt vải trông thấy con bỏ học về nhà chơi, liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung. + Tấm vải dệt lên, mất biết bao công sức thời gian thế mà bà mẹ cắt nó đứt ngay để dạy cho cảm nhận việc nghỉ học một cách sâu sắc => đó là hoạt động rất bất ngờ gây ấn tượng mạnh. + Bà không đánh, hay chửi mắng mà lấy biểu tượng tấm vải bị cắt đứt để so sánh việc con bỏ học => Đó là cách dạy rất khéo léo, đầy tính sư phạm. + Đồng thời qua đó thể hiện thái độ rất kiên quyết, dứt khoát và tình thương con vô cùng của người mẹ. Câu 2. Có hai yếu tố Hán - Việt đồng âm, hãy cho biết các kết hợp dưới đây được sử dụng với nghĩa nào? + Hai yếu tố Hán - Việt đồng âm: tử: chết; tử: con + Các kết hợp: công tử, hoàng tử, đệ tử, chữ tử được dùng với nghĩa là con. + Các kết hợp: tử trận, bất tử, cảm tử dùng với nghĩa là chết. Tư LIỆU THAM KHẢO [...] Tóm lại, truyện Mẹ hiền dạy con ngợi ca tấm gương người mẹ có tấm lòng và phương pháp dạy con của một cô giáo tài hoa: Tạo cho con môi trường sống tốt đẹp, rèn cho con vừa có đạo đức, vừa có chí học hành, thương con nhưng không nuông chiều, ngược lại, rất nghiêm khắc. (Theo Vũ Dương Quỹ, Lê Bảo - Bình giảng Vẫn 6) Về nghệ thuật: Lựa chọn các sự việc, chi tiết vừa cụ thể vừa giàu ý nghĩa tiêu biểu, cách kể ngắn gọn giản dị. Nhờ thế, truyện nhằm đưa ra bài học đạo lí nhưng không khô khan mà giàu sức thuyết phục. (Theo Ôn tập Ngữ văn 6 - Nguyễn Văn Long chủ biên) Ba sự việc đầu cho thấy: Việc lựa chọn môi trường sống có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách trẻ thơ. Người Việt Nam có câu: “Gần mực thì đen gần đèn thì rạng” phần nào thể hiện ý nghĩa tương tự. Hai sự việc sau, bà mẹ cũng thể hiện những quan điểm dứt khoát trong cách dạy con: Thứ nhất không được nói dối trẻ, thứ hai kiên quyết hướng trẻ vào việc học tập - kể cả phải chấp nhận tốn kém về của cải vật chất. Mạnh Tử học tập chuyền cần, sau trở thành bậc đại hiền, nổi tiếng về đạo đức và hiểu biết rộng, chính là nhờ cách dạy con như thế của người mẹ. (Theo Nguyễn Trọng Hoàn - Đọc - Hiểu Văn bản Ngũ văn 6)