Soạn Văn 6: Cụm động từ
CỤM ĐỘNG TỪ I. KIẾN THỨC Cơ BẢN Cụm động tù là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa. Cụm động từ có ỷ nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động tù. Mô hình cụm động từ Phần trước Phần trung tâm Phần sau cũng/còn /đang /chưa tìm được / ngay / câu trả lời Trong cụm động từ: Các phụ ngữ ở phần trước hổ sung cho động từ các ý nghĩa: quan hệ thời gian; sự tiếp diễn tương tự; sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; sự khẳng định hoặc phủ định hành động, ... Các phụ ngữ ở phần sau bổ sung cho động từ các chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện và cách thức hành động, ... II. HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU CÂU HỎI PHAN bài học 1. Cụm động từ là gì? + Các từ ngữ được in đậm trong câu: Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái ăm để hỏi mọi người. (Em bé thông minh) + Nếu ta lược bỏ các từ in đậm thì câu còn lại là: Viên quan ấy đi đến đâu quan ra. + Như vậy ta không thể lược bỏ các từ in đậm trong câu. Vì thiếu chúng câu văn trở nên tôì nghĩa, khó hiểu. Từ đã —» bổ sung cho từ đi về ý nghĩa quan hệ thời gian. Cụm từ nhiều nơi bổ sung cho từ đi về ý nghĩa quan hệ không gian. Từ cũng bổ sung cho từ ra về ý nghĩa tần suất. Tổ hợp từ: những câu đố oái ăm bổ sung về mặt ý nghĩa cho từ ra. + Tìm cụm động từ và đặt câu: Cụm động từ: đang thoăn thoắt chuyền từ cành này sang cành khác. Đặt câu: Cặp chích bông đang thoăn thoắt chuyền từ cành này sang cành khác. Nhận xét: Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ. Cấu tạo của cụm động tù + Vẽ mô hình cấu tạo cụm động từ trong các câu ở phần 1 Phần trước Phần trung tâm Phần sau đã (đã từng) đi nhiều nơi (rất nhiều nơi) cũng (cũng đều) ra nhiều câu đố oái ăm để hỏi mọi người (nhiều câu đô" hóc hoặc oái ăm để hỏi và thử thách trí thông minh của mọi người) HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Câu 1. Tìm các cụm động tù trong những câu sau: Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà. (Em bé thông minh) Cụm động từ trong câu là: còn đang đùa nghịch ở sau nhà. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. (Sơn Tinh, Thuỷ Tinh) Cụm động từ trong câu là: yêu thương Mị Nương hết mực muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng. Cuối cùng triều đình đành tỉm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ. (Em bé thông minh) Cụm động từ trong câu là: đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ. Câu 2. Chép các cụm động từ nói trên vào mò hình cụm động từ. Các em chép vào theo mô hình sau: Phần trước Phần trung tâm Phần cuối Câu 3. Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây. Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào, thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan [...] Viên quan nghe cậu bé hồi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài đây rồi, chả phải tìm đâu mất công. (Em bé thông minh) + Phụ ngữ: chưa thể hiện sự lúng túng của người cha. + Phụ ngữ: không thể hiện sự bối rối, không xử trí được tình huống của viên quan. + Cả hai đều thể hiện sự phủ định, nhưng sự phủ định của từ không cao hơn. + Hai phụ ngữ thể hiện thái độ lúng túng, bối rối của người cha và viên quan càng nhiều bao nhiêu thì càng thể hiện sự thông minh tuyệt vời, tài ứng biến nhanh nhạy của em bé bấy nhiêu. Câu 4. Viết một câu trình bày ý nghĩa truyện Treo biển, chỉ ra các cụm động từ có trong đoạn văn đó. + Truyện Treo biển phê phán những người không có bản lĩnh, thiếu chủ kiến khi làm việc. Đồng thời truyện đã đem lại tiếng cười sảng khoái cho con người sau một ngày lao động mệt nhọc. + Các cụm động từ trong câu trên: Phê phán những người không có bản lĩnh, thiếu chủ kiến khi làm việc. Đã đem lại tiếng cười sảng khoái cho con người sau một ngày lao động mệt nhọc.