SGK Địa Lí 11 - Bài 2. Xu hướng toàn cầu hoá, khu vực hoá kinh tế
Bài 2 XU HƯỚNG TOÀN CÂU HOÁ, KHU vực HOÁ KINH TẾ Toàn cầu hoá và khu vực hoá là xu hướng tất yếu, dẫn đến sự phụ thuộc lẫn nhau ngày càng tăng giữa các nền kinh tế; đồng thời, tạo ra những động lực thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển kinh tế thế giới. - XU HƯỚNG TOÀN CẦU HOÁ KINH TÊ Toàn cầu hoá là quá trình liên kết các quốc gia trên thế giới về nhiều mặt, tù’ kinh tế đến văn hoá, khoa học,... Toàn cầu hoá kinh tế có tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của nền kinh tê - xã hội thế giới. Toàn câu hoá kinh tê Toàn cầu hoá kinh tê có những biểu hiện rõ nét sau : T hương mại thế giới phát triển mạnh Tốc độ tăng trưởng của thương mại luôn cao hơn tốc độ tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế thế giới. Tổ chức thương mại thế giới (WTO) với 150 thành viên (tính đến tháng 1 -2007) chi phôi tới 95% hoạt động thương mại của thế giới và có vai trò to lớn trong việc thúc đẩy tự do hoá thương mại, làm cho nền kinh tế thế giới phát triển năng động hơn. Đầu tư nước ngoài tăng nhanh Từ năm 1990 đến năm 2004 đầu tư nước ngoài đã tăng từ 1774 tỉ USD lên 8895 tỉ USD. Trong đầu tư nước ngoài, lĩnh vực dịch vụ chiếm tỉ trọng ngày càng lớn, trong đó nổi lên hàng đầu là các hoạt động tài chính, ngân hàng, bảo hiểm,... Thị trường tài chính quốc tế mở rộng Với hàng vạn ngân hàng được nối với nhau qua mạng viễn thông điện tử, một mạng lưới liên kết tài chính toàn cầu đã và đang rộng mở trên toàn thế giới. Các tổ chức quốc tế như Quỳ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) ngày càng có vai trò quan trọng trong sự .phát triển kinh tế toàn cầu, cũng như trong đời sống kinh tế - xã hội của các quốc gia. Các công ti xuyên quốc gia có vai trò ngày càng lớn Các công ti xuyên quốc gia có phạm vi hoạt động ở nhiều quốc gia khác nhau, nắm troiig tay nguồn của cải vật chất rất lớn và chi phối nhiều ngành kinh tê quan trọng. Hệ quả của việc toàn cầu hoá kinh tê Toàn cầu hoá kinh tê đã thúc đẩy sản xuất phát triển và tăng trưởng kinh tê toàn cầu, đẩy nhanh đầu tư, tăng cường sự hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, toàn cầu hoá kinh tế cũng có những mặt trái của nó, đặc biệt làm gia tăng nhanh chóng khoảng cách giàu nghèo. - XU HƯỚNG KHU vực HOÁ KINH TÊ Các tổ chức liên kết kinh tê khu vực Do sự phát triển không đều và sức ép cạnh tranh trong các khu vực trên thế giới, những quốc gia có nét tương đồng về địa lí, văn hoá, xã hội hoặc có chung mục tiêu, lợi ích phát triển đã liên kết với nhau thành các tổ chức liên kết kinh tế đặc thù. BẢNG 2. MỘT SỐ TỔ CHỨC LIÊN KÊT kinh tế khu vực Tên tổ chức Năm thành lập Các nước và vùng lãnh thổ thành viên (Tính đến năm 2005) Sô dân (triệu người - nãm2005) GDP (tỉ USD - năm 2004) Hiệp ước tự do thương mai Bắc Mĩ (NAFTA) 1994 Hoa Kì, Ca-na-đa, Mê-hi-cô. 435,7 13323,8 Liên minh châu Âu (EU)* 1957 Đức, Anh, Pháp, Hà Lan, Bỉ, I-ta-li-a, Lúc-xăm-bua, Ai-len, Đan Mạch, Hi Lạp, Tây Ban Nha, Bổ Đào Nha, Áo, Phần Lan, Thuỵ Điển, Séc, Hung-ga-ri, Ba Lan, Xlô-va-ki-a, Lít-va, Lát-vi-a, Xlô-vê-ni-a, Et-xtô-ni-a, Man-ta, Síp. 459,7 12690,5 Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) 1967 In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po, Thái Lan, Bru-rtây, Việt Nam, Lào, Mi-an-ma, Campu-chia 555,3 799,9 Diễn đàn họp tác kinh tê châu Á - Thái Bình Dưong (APEC) 1989 Bru-nây, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po, Thái Lan, Hoa Kì, Ca-na-đa, Mê-hi-cô, Nhật Bản, Hàn Quốc, õ-xtrây-li-a, Niu Di-lân, Đài Loan, Trung Quốc, Hồng Công (Trung Quốc), Pa-pua Niu Ghi-nê, Chi-lê, Pê-ru, Liên bang Nga, Việt Nam. 2648,0 23008,1 Thị hường chung Nam Mĩ (MERCOSUR)** 1991 Bra-xin, Ác-hen-ti-na, U-ru-goay, Pa-ra-goay. 232,4 776,6 * Tháng 1 - 2007, EU kết nạp thêm Bun-gari và Ru-ma-ni. ** Tháng 6 - 2006, MERCOSUR kết nạp thêm Vê-nê-xu-ê-la. Dựa vào bảng 2, so sánh số dân và GDP của các tổ chức liên kết kinh tế khu vực. Rút ra nhận xét. Hệ quả của khu vực hoá kinh tê' Các tổ chức liên kết kinh tế khu vực vừa họp tác, vừa cạnh tranh với nhau đã tạo nên động lực thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển kinh tế, tăng cường tự do hoá thưong mại, đầu tư dịch vụ trong phạm vi khu vực cũng như giữa các khu vực với nhau, góp phần bảo vệ lợi ích kinh tế của các nước thành viên. Đồng thời, cũng thúc đẩy quá trình mở cửa thị trường các quốc gia, tạo lập những thị trường khu vực rộng lớn, tăng cường quá trình toàn cầu hoá kinh tế thế giới. Tuy nhiên, xu hướng khu vực hoá cũng đặt ra không ít vấn đề đòi hỏi các quốc gia phải quan tâm giải quyết, như tự chủ về kinh tế, quyền lực quốc gia,... Câu hỏi vã bãi tập Trình bày các biêu hiện chủ yếu của toàn cầu hoá kinh tế. Xu hướng toàn cầu hoá kinh tế dẫn đến những hệ quả gì ? Các tổ chức liên kết kinh tê khu vực được hình thành dựa trên những cơ sở nào ? Xác định các nước thành viên của các tổ chức EU, ASEAN, NAFTA, MERCOSUR trên bân đồ “Các nước trên thê giới”.