SGK Địa Lí 11 - Tiết 2. Một số vấn đề của Mĩ La tinh
Bãi 5 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CÙA CHÂU LỤC VÀ KHU vực (tiếp theo) Tiết 2. MỘT SỐ VẤN ĐỂ CỦA MĨ LA TINH Mặc dù đã tuyên bố độc lập từ trên 200 năm nay, song nền kinh tê'của hầu hết các nước Mĩ La tinh vẩn đang phụ thuộc vào nước ngoài; đời sống của người dân lao động ít được củi thiện, chênh lệch giàu nghèo giữa các nhóm dân cư rất lớn. - MỘT SỐ VẤN ĐỂ VỂ Tự NHIÊN, DÂN cư VÀ XÃ HỘI /100° - HOA KÌ LA HABANA CARACẠT AMADỏN XaoLuit SON NGUYÊN ** ®BR4XILIA BRAXIN A ĐÓNG BẲNG LA PLATA 'uỵéh Nam ĐB. k® MONTEVIDEO PAMPA QĐ.Phônlen 4Ũ Chi\ruyeii Bắc 'c CÀRIBÊ CÁC CẢNH QUAN CHÍNH IMOBI Rừng xích đạo và nhiệt đới ẩm 2J Xa van và xa van - rừng _J Thảo nguyên và thảo nguyên - rừng í 1 Hoang mạc và bán hoang mạc .i~ j Vùng núi cao CÁC KHOÁNG SẢN CHÍNH 1 Dầu mỏ ♦ Thiếc H Niken ũ Khí tự nhiên Mangan 0 Bạc B Than 13 Đồng © Vàng ▲ Sắt Bôxit © Chì, kẽm e>', Hình 5.3. Các cành quan và khoáng sản chính ờ Mĩ La tinh - Dựa vào hình 5.3, cho biết : Mĩ La tinh có những cảnh quan và tài nguyên khoáng sản gì ? Mĩ La tinh có nhiều tài nguyên khoáng sản, chủ yếu là quặng kim loại màu, kim loại quý và nhiên liệu. Tài nguyên đất. khí hậu thuận lợi cho phát triển rừng, chăn nuôi đại gia súc, trồng cây công nghiệp và cây ăn quả nhiệt đới. Tuy nhiên việc khai thác các nguồn tài nguyên giàu có trên chưa mang lại nhiều lợi ích cho đại bộ phận dân cư Mĩ La tinh. BẢNG 5.3. TỈ TRỌNG THU NHẬP CỦA CÁC NHÓM DÂN CƯ TRONG GDP CỦA MỘT SỐ NƯỚC - NÃM 2000 Quốc gia GDP theo giá thực tế (tỉ USD) Tỉ trọng GDP của 10% dán cư nghèo nhất Tỉ trọng GDP của 10% dân cư giàu nhất Chi-lê 75,5 1,2 47,0 Ha-mai-ca 8,0 2,7 . 30,3 Mê-hi-cô 581,3 1,0 43,1 Pa-na-ma 11,6 0,7 43,3 Dựa vào bảng 5.3, nhận xét tỉ trọng thu nhập của các nhóm dân cư ở một số nước Mĩ La tinh. Ở hầu hết các nước Mĩ La tinh, dân cư còn nghèo đói, thu nhập giữa người giàu và người nghèo có sự chênh lệch rất lớn. Cho tới đầu thế ki XXI, sô dân sông dưới mức nghèo khổ của Mĩ La tinh còn khá đông, dao động từ 37% đến 62%. Các cuộc cải cách ruộng đất không triệt đê đã tạo điều kiện cho các chủ trang trại chiếm giữ phần lớn đất canh tác. Dân nghèo không có ruộng kéo ra thành phố tìm việc làm, dẫn đến hiện tượng đô thị hoá tự phát. Dân cư đô thị của Mĩ La tinh chiếm tói 75% dân sô và 1/3 trong sô đó sông trong điều kiện khó khăn. Tình trạng trên đã ảnh hưởng lớn đến việc giải quyết các vấn đề xã hội và tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế của các quốc gia Mĩ La tinh. II - MỘT SỐ VẤN ĐỂ VỀ KINH TÊ Hình 5.4. Tốc độ tăng GDP của Mĩ La tinh Dựa vào hình 5.4 hãy nhận xét tốc độ tăng GDP của Mĩ La tinh trong giai đoạn 1985 -2004. ■ ■ Đa sô các nước Mĩ La tinh có tốc độ phát triển kinh tế không đều. Tình hình chính trị không ổn định đã tác động mạnh tới sự phát triển kinh tế và các nhà đầu ư, khiến cho đầu tư từ nước ngoài vào khu vực này giảm mạnh. Cuối thập niên 90, nguồn FDI vào Mĩ La tinh đạt 70 - 80 tỉ USD/năm, đến năm 2003 giảm xuống còn 31 tỉ USD, năm 2004 tăng lên được 40 tỉ USD. Trên 50% nguồn đầu tư là từ Hoa Kì và Tây Ban Nha. BẢNG 5.4. GDP VÀ NỢ NƯỚC NGOÀI CỦA MỘT số Quốc GIA MĨ LA TINH - NĂM 2004 (Đơn vị : tỉ USD) Quốc gia GDP Tổng số nợ Quốc gia GDP Tổng sô' nợ Vc-hen-ti-na 151,5 158,0 Mê-hi-cô 676,5 149,9 3ra-xin 605,0 220,0 Pa-na-ma 13,8 8,8 Chi-lê 94,1 44,6 Pa-ra-goay 7,1 3,2 Ê-cu-a-đo 30,3 16,8 Pê-ru 68,6 29,8 Ha-mai-ca 8,0 6,0 Vê-nê-xu-ê-la 109,3 33,3 Dựa vào hảng 5.4, cho biết đến năm 2004, những quốc gia nào ở Mĩ La tinh có tỉ lệ nợ nước ngoài cao (so với GDP). Giành được độc lập sớm song các nước Mĩ La tinh đã duy trì cơ cấu xã hội phong kiên trong thời gian dài, các thế lực bảo thủ của Thiên chúa giáo tiếp tục cản trở sự phát triển xã hội. Do chưa xây dựng được đường lôi phát triển kinh tế - xã hội độc lập, tự chủ, nên các nước Mĩ La tinh phát triển kinh tế chậm, thiếu ổn định, phụ thuộc vào tư bản nước ngoài, nhất là Hoa Kì. Những năm gần đây, nhiều quốc gia Mĩ La tinh đã tập trung củng cố bộ máy nhà nước, phát triển giáo dục, cải cách kinh tế, quốc hữu hoá một sô ngành kinh tế, thực hiện công nghiệp hoá đất nước, tăng cường và mở rộng buôn bán với nước ngoài nên tình hình kinh tế từng bước được cải thiện. Biểu hiện rõ nhất là xuất khẩu tăng nhanh, khoảng 10% năm 2003 và 21% năm 2004. Nhiều nước đã khống chê được lạm phát. Tuy nhiên, quá trình cải cách kinh tê đang gặp phải sự phản ứng của các thế lực bị mất quyền lợi từ nguồn tài nguyên giàu có ở các quốc gia Mĩ La tinh này. Câu hỏi vã bãi tập Vì sao các nước Mĩ La tinh có điều kiện tự nhiên thuận lợi đê phát triển kinh tế nhưng tỉ lệ người nghèo ở khu vực này vẫn cao ? Dựa vào hình 5.4, lập bảng và nhận xét tốc độ tăng GDP của Mĩ La tinh trong giai đoạn 1985 -2004. Những nguyên nhân nào làm cho kinh tế các nước Mĩ La tinh phát triển không ổn định ?