SGK Địa Lí 11 - Tiết 1. Một số vấn đề của châu Phi

Bãi 5
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CỦA CHÂU LỤC VÀ KHU vực
Tiết 1. MỘT SỐ VẤN ĐỂ CỦA CHÂU PHI
Thời cổ đại, châu Phi đã từng có nền văn minh sông Nin rực rỡ, do người Ai Cập .xây dựng. Hơn 4 thế kỉ bị thực dân châu Âu thống tiị (thế kỉ XVI -XX), châu Phi bị cướp bóc cả vê con người và tài nguyên thiên nhiên: Sự thống trị lâu dài của chủ nghĩa thực dân đã kìm hãm các nước châu Phi trong nghèo nàn, lạc hậu.
I - MỘT SỐ VẤN ĐỂ VỀ Tự NHIÊN
Dựa vào hình 5.1 và hiếu biết của bán thân, cho biết dặc điểm khí hậu, cảnh quan của châu Phi.
Phần ỉớn lãnh thổ châu Phi có khí hậu khô nóng với cảnh quan hoang mạc, bán hoang mạc và xa van. Đây là những khó khăn lớn đôi với sự phát triển kinh tế - xã hội của nhiều nước châu Phi.
Hình 5.2. Hoang mạc Xa-ha-ra
Khoáng sản và rừng là những tài nguyên đang bị khai thác mạnh. Rừng bị khai phá quá mức để lấy gồ, chất đốt và mở rộng diện tích canh tác làm cho đất đai của nhiều khu vực bị hoang hoá, nhất là ven các hoang mạc, bán hoang mạc. Việc khai thác khoáng sản nhằm mang lại lợi nhuận cao cho nhiều công ti tư bản nước ngoài đã làm cho nguồn tài nguyên này bị cạn-kiệt và môi trường bị tàn phá.
Khai thác, sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên và áp dụng các biện pháp thuỷ lợi để hạn chế sự khô hạn là những giải pháp cấp bách đối với đa số quốc gia châu Phi.
- MỘT SỐ VẤN ĐỂ VỀ DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI
Dựa vào bảng 5.1, so sánh và nhận .vét vê các chì số dân sô' của châu Phì so với nhóm nước phát triển, nhóm nước đang phát triển và thế giới.
BẢNG 5.1. MỘT SỐ CHỈ số VỀ DÂN số - NĂM 2005
Cháu lục - Nhóm nước
Tỉ suất sinh thò
(%.)
Tỉ suất tử thô
(°/oo)
Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên (%)
Tuổi thọ trung bình (tuổi)
Châu Phi
38
15
■ 2,3
52
Nhóm nước đang phát triển
24
8
1,6
65
Nhóm nước phát ưiển
11
10
0,1
76
Thế giới.
21
9
1,2
67
Do có tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên cao nên dân sô châu Phi tăng rất nhanh. Tuổi thọ trung bình của người dân châu Phi thấp.
Châu Phi chỉ chiếm gần 14% dân sô thế giới nhưng tập trung hon 2/3 tổng sô người nhiễm HIV trên toàn thế giới.
Các cuộc xung đột tại Bờ Biển Ngà (Cốt Đi-voa), Công-gô, Xu-đăng, Xô-ma-li,... đã cưóp đi sinh mạng của hàng triệu người.
Trình độ dân trí thấp, nhiều hủ tục chưa được xoá bỏ, xung đột sắc tộc, đói nghèo, bệnh tật đã và đang đe doạ cuộc sông của hàng trăm triệu người châu Phi, là những thách thức lớn đối với châu lục này.
Chỉ sô HDI của châu Phi Chì tính các nước có sô’ liệu thông kê
 và thế giới - năin 2003
Đạt trên 0,7 : 3 quốc gia (An-giê-ri, Tuy-ni-di, Cap Ve)
Từ 0,5 đến 0,7 : 13 quốc gia (Ai Cập, Nam Phi, Ga-na,...)
Dưới 0,5 : 28 quốc gia (Bu-run-đi, Ma-la-uy, cốt Đi-voa,...)
Thế giới : 0,741.
Các nước nghèo ở châu Phi đang nhận được sự giúp đỡ của nhiều tổ chức về y tế, giáo dục, lương thực trên thế giới thông qua các dự án chông đói nghèo, bệnh tật. Nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam đã gửi chuyên gia sang giảng dạy và tư vân kĩ thuật cho một sô nước châu Phi.
Ill	- MỘT SỐ VẤN ĐỂ VỂ KINH TÊ
Mặc dù có nguồn tài nguyên khá phong phú, song đa sô các nước châu Phi là những nước nghèo, kinh tê kém phát triển (châu Phi chỉ đóng góp 1,9% GDP toàn cầu - năm 2004). Đó là hậu quả sự thông trị nhiều thế kỉ qua của chủ nghĩa thực dân. Mặt khác, các cuộc xung đột sắc tộc, sự yếu kém trong quản lí đất nước của nhiều quốc gia châu Phi non trẻ, trình độ dân trí thấp,... cũng hạn chê nhiều đến sự phát triển của châu lục này.
BẢNG 5.2. TỐC ĐỘ TĂNG TRƯỞNG GDP CỦA MỘT số NƯỚC (TÍNH THEO GIÁ so SÁNH)
(Đơn vị: %)
Năm
Quốc gia
1985
1990
1995
2000
2004
An-giê-ri
2,5
3,2
4,0
2,4
5,2
Nam Phi
- 1,2
-0,3
3,1
3,5
3,7
Ga-na
5,1
3,3
4,5
3,7
5,2
Công-gô
2,6
3,0
0,7
8,2
4,0
Thế giới
3,7
2,9
2,8
4,0
4,1
Dựa vào bảng 5.2, nhận xét tốc độ tăng GDP của một số nước ở châu Phi so với thế giới.
Nền kinh tê của châu Phi hiện đang phát triển theo chiều hướng tích cực, tốc độ tăng trưởng GDP tưong đôi cao trong thập niên vừa qua.
Câu hỏi vã bãi tập
Các nước châu Phi cần có giải pháp gì đê khắc phục khó khăn trong quá trình khai thác, bảo vệ tự nhiên ?
Dựa vào bảng dưới đây, nhận xét về sự thay đổi tỉ lệ dân số châu Phi so với các châu lục khác.
TỈ LỆ DÂN SỐ CÁC CHÂU LỤC TRÊN THẾ GIÓI QUA MỘT số NĂM
(Đơn vị : %)
Năm
Các châu
1985
2000
2005
Châu Phi
11,5
12,9
13,8
Châu Mĩ
13,4
14,0
13,7
Trong đó Mĩ La tinh
8,6
8,6
8,6
Châu Á
60,0
60,6
60,6
Châu Âu
14,6
12,0
11,4
Châu Đại Dưong
0,5
0,5
0,5
Thế giới
100,0
100,0
100,0
Hãy phân tích tác động của những vấn đề dân cư và xã hội châu Phi tới sự phát triển kinh tê của châu lục này.