SGK Ngữ Văn 11 - Phong cách ngôn ngữ báo chí (tiếp theo)

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
(Tiếp theo)
II - CÁC PHƯƠNG TIỆN DIỄN ĐẠT VÀ ĐẶC TRƯNG CỦA NGÔN NGỮ BÁO CHÍ
Các phương tiện diễn đạt
về từ vựng
Từ vựng trong ngôn ngữ báo chí hết sức phong phú, và có thể nói, ở mỗi phạm vi phản ánh, mỗi thể loại báo chí lại có một lóp từ vựng rất đặc trưng.
Ví dụ : bản tin thường dùng danh từ riêng chỉ địa danh, tên người, thời gian, sự kiện,... phóng sự dùng nhiều từ ngữ miêu tả sự kiện, hình ảnh địa phưong, nhân vật,... tiểu phẩm dùng nhiều từ ngữ thân mật, gần gũi, có sắc thái mỉa mai, châm biếm.
Về ngữ pháp
Câu vãn trong ngôn ngữ báo chí rất đa dạng, nhưng thường ngắn gọn, sáng sủa, mạch lạc để đảm bảo thông tin chính xác. Có thể viết câu ngắn như trong tin vắn, có thể viết những câu dài vói kết cấu phức họp như trong phóng sự, nhưng cũng có những câu gần với lời nói hằng ngày như trong tiểu phẩm.
về các biện pháp tu từ
Ngôn ngữ báo chí không hạn chế các biện pháp tu từ từ vựng và cú pháp. Trong báo chí, ta thấy không ít hình ảnh ví von, so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, đảo ngữ, song song phối họp câu ngắn với câu dài,... Những biện pháp tu từ này nhằm vào việc diễn đạt chính xác, có hình ảnh và nhạc điệu thích họp với từng nội dung và thể loại.
Ngoài ra, ở báo nói, ngôn ngữ báo chí đòi hỏi phát âm rõ ràng, khúc chiết; ở báo viết thì chú ý đến khổ chữ, kiểu chữ phối họp với màu sắc, hình ảnh,... để tạo những điểm nhấn trong thông tin.
Các phưong tiện diễn đạt nói trên thể hiện đặc điểm ngộn ngữ báo chí rõ nét và góp phần tạo nên một phong cách độc lập - phong cách ngôn ngữ báo chí.
Đặc trưng của ngôn ngữ báo chí
Ngôn ngữ báo chí có ba đặc trung :
Tính thông tin thời sự
Ngôn ngữ báo chí là ngôn ngữ thông tin thời sự cập nhật, truyền bá nhũng tin tức nóng hổi hằng ngày trên mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội. Để đảm bảo chất luợng thông tin, ngôn ngũ phải chính xác, nhất là nhũng thông tin về địa điểm, thòi gian, nhân vật, sự kiện,...
Tính ngắn gọn
Văn báo chí là lối văn ngắn gọn, luợng thông tin cao. Tiêu biểu cho sụ ngắn gọn là bản tin, đặc biệt là loại tin vắn, tin nhanh, quảng cáo,... Ở đó có khi chỉ dùng một câu mà nguòi đọc có thể nắm bắt đuực thông tin cần thiết. Phóng sụ có thể viết dài hon, nhung (trừ truờng họp đặc biệt) cũng không dài quá ba trang báo. Ở nhũng bài dài thuờng có kèm theo một tóm tắt ngắn, in chũ đậm ở đầu bài báo để dẫn dắt và tóm luợc nội dung cơ bản (xem các báo Tiền phong, Tuổi trẻ,...).
Tính sinh động, hấp dẫn
Không phải thể loại nào cũng viết sinh động, hấp dẫn, nhung muốn thu hút sụ chú ý của nguôi đọc, ngôn ngũ báo chí phải kích thích sự tò mò hiểu biết của nguôi đọc. Điều đó thể hiện ở cách dùng từ và đặt câu, nhưng trước hết là ở những tiêu đề (tít) của bài báo. Ví dụ :
- Những trái tim mòn mỏi chờ mổ
10 chiếc ô tô mất tích cùng một lúc
(Báo Tiền phong}
Báo động tình trạng kháng thuốc kháng sinh
(Báo Lao động)
10 cô gái Lam Hạ - hi sinh anh hùng và 37 năm im lặng
(Báo Lao động)
(Báo An ninh thế giói}
Ba đặc trung nói trên được thể hiện bằng những phương tiện diễn đạt thường gặp trong.ngôn ngữ báo chí.
	GHI NHƠ	
Ngôn ngữ báo chí có ba đặc trưng cơ bán : tính thông tin thời sự ; tính ngắn gọn ; tính sinh động, hấp dẫn. Các đặc trưng đó được thể hiện ớ những phương tiện diễn đạt đảm báo chức năng thông tin cứa báo chí và tạo nên phong cách ngôn ngữ báo chí.
^■■1^—ĩ~*TTT**——-n*‘“T —r*TT^"T(Báo Lao động, số 35/2004)
	~~———I ■
LUYỆN TẬP
t
Phân tích những đặc trưng cơ bản của ngôn ngữ báo chí (tính thông tin thời sự, tính ngắn gọn) thể hiện qua bản tin sau :
Ngày 3-2, tỉnh An Giang long trọng làm lễ đón nhận quyết định của Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận di tích lịch sử cách mạng cấp quốc gia Ồ Tà Sóc thuộc xã Lương Phi, huyện Tri Tôn. Đây là di tích cấp quốc gia thứ 15 của tính An Giang. Ổ Tà Sóc là vùng son lâm rộng khoảng 5 km	Viết một bài phóng sự ngắn mang tính thòi sự (một vấn đề hay một hiện tưọng mà dư luận quan tâm, ví dụ : môi trường sống, nạn cờ bạc, hủ tục mê tín ở địa phương,...).
 thuộc núi Giài. Với hệ thống hang động và đường mòn hiểm trở, từ năm 1962 đến 1967, nơi đây là căn cứ của Tỉnh uỷAn Giang, sau đó là cán cứ dự phòng của tỉnh...