Tuần 4. Măng Mọc Thẳng

  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 1
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 2
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 3
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 4
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 5
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 6
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 7
  • Tuần 4. Măng Mọc Thẳng trang 8
Tuần 4.
TẬP ĐỌC	Một người chính trực
CÁCH ĐỌC
Giọng kể thong thả, rõ ràng. Đọc phân biệt lời các nhân vật. Nhấn giọng những từ ngữ thể hiện tính cách ngay thẳng thái độ kiên quyết tuân theo di chiếu của vua {chính trực, nhất định không nghe...). Đó là phần đầu. Riêng phần sau, lời Tô Hiến Thành, đọc với giọng điềm đạm nhưng dứt khoát, kiên định.
GỢl ý tìm hiểu bài
Trong việc lập ngôi vua, sự chính trực của Tô Hiến Thành thể hiện ở chỗ ông không nhận vàng bạc đút lót để làm sai di chiếu của vua đã mất. Tô Hiến Thành cương quyết làm theo di chiếu, lập thái tử Long Cán lên làm vua.
Trong việc tìm người giúp nước, sự chính trực của ông Tô Hiến Thành thể hiện ở chỗ cử người tài ba chứ không cử người ngày đêm hầu hạ mình.
Nhân dân ca ngợi những người chính trực như ông Tô Hiến Thành vì những con người này lúc nào cũng đặt lợi ích của đất nước lên trên lợi ích riêng tư. Chính vì thế, họ làm được nhiều điều tốt đẹp cho đất nước, cho dân tộc.
Nội dung: Ca ngợi sự thanh liêm, chính trực, tấm lòng vì dân, vì nước của Tô Hiến Thành - một vị quan chính trực thời xưa.
CHÍNH TẢ	Truyện cổ nước mình
Nhớ - viết
Chú ý các từ có âm đầu r / d / gi hoặc có vần ân / ăng.
a) Điền vào ô trông
Cơn gió thổi; Gió đưa tiếng sáo; gió nâng cánh diều.
nghỉ chân, Dân dâng
một vầng trên sân, tiễn chổn.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU Từ ghép và từ láy
NHẬN XÉT
Các từ phức truyện cổ, ông cha, đời sau do các tiếng có nghĩa tạo thành (truyện + cổ; ông + cha).
Từ phức thầm thì do các tiếng lặp lại âm đầu (th) tạo thành.
Từ phức lặng im do hai tiếng có nghĩa (lặng + im) tạo thành.
Ba từ phức (chầm chậm, cheo leo, se sẽ) do những tiếng có âm đầu, vần hoặc cả âm đầu lẫn vần lặp lại nhau tạo thành: Từ cheo leo, hai tiếng cheo và leo có vần eo lặp lại. Các từ chầm chậm, se sẽ lặp lại cả âm đầu và vần.
GHI NHỚ	
Có 2 cách chính để tạo từ phức là:
Ghép những tiếng có nghĩa lại với nhau. Đó là các từ ghép. M: tình thương, thương mến...
Phối hợp những tiếng có âm đầu hay vần (hoặc cả âm đầu và vần) giống nhau. Đó là các từ láy. M: săn sóc, khéo léo...
LUYỆN TẬP
1. Xếp các từ phức thành hai loại: từ ghép và từ láy.
Từ ghép
Từ lảy
Câu a
nhân dân, ghi nhớ, công ơn, đền thờ, mùa xuân, bờ bãi, tưởng nhớ
nô nức
Câu b
dẻo dai, vững chắc, thanh cao, giản dị, chí khí
mộc mạc, nhũn nhặn, cứng cáp
2. Tìm các từ ghép, từ láy
Từ ghép
Từ láy
a) Ngay
ngay thẳng, ngay thật, ngay lưng, ngay dơ
ngay ngắn
b) Thẳng
thẳng băng, thẳng cánh, thẳng cẳng, thẳng đuột, thẳng đứng, thẳng góc, thẳng tay, thẳng tắp, thẳng tuột, thẳng tính.
thẳng thắn, thẳng thám, thẳng thừng
c) Thật
chân thật, thành thật, thật lòng, thật lực, thật tâm, thật tình
thật thà
Đột câu với một từ láy, từ ghép vừa tìm được.
+ Từ ghép-. — Ngay thẳng là một đức tính quý.
Học sinh xếp hàng thẳng tắp.
Hãy đô'i xử thât lòng với nhau.
+ Từ láy. - Tính hắn thât thà như đếm.
Bạn hãy thẳng thắn góp ý cho tôi.
Tôi đã thẳng thừng bác bỏ ý kiến của hắn.
Ngày xưa, ở vương quốc Đa-ghét-xtan có một ông vua nổi tiếng bạo ngược. Dưới triều đại ông ta, nhân dân hết sức lầm than. Thế rồi khắp nơi nơi bỗng truyền đi một bài hát thông thiết, lên án thói hông hách bạo tàn của nhà vua và phơi bày nỗi thông khổ của nhân dân. Mọi người dân, từ người lớn đến trẻ con, ai ai cũng say sưa ca bài hát ấy.
Một ngày kia, bài hát lọt đến tai nhà vua. Ngài lập tức ra lệnh lùng bắt kì được kẻ sáng tác bài ca phản loạn ấy. Các quan đại thần và lính cận vệ ra sức sục sạo cũng không thể tìm được ai là tác giả của bài hát. Vì vậy, nhà vua hạ lệnh tông giam tất cả các nhà thơ và những nghệ nhân hát rong.
Ba hôm sau, tất cả những người đó được giải vào cung, mỗi người phải hát cho nhà vua nghe một bài hát do chính mình sáng tác.
Các nhà thơ, các nghệ nhân lần lượt tấu lên những bài ca tụng trí tuệ sáng láng, trái tim nhân hậu, sức mạnh kì diệu của nhà vua, ánh hào quang chói lọi xung quanh sự nghiệp vĩ đại của ngài. Duy chỉ có ba nhà thơ im lặng không chịu hát.
Nhà vua lệnh thả tất cả, còn ba người này thì đem tông giam vào ngục tô'i. Ba tháng sau, ngài cho giải họ từ trong ngục ra và phán:
Thế nào, giờ thì các ngươi sẽ hát cho trẫm nghe chứ!
Một trong ba người đó lập tức cất lời ca tụng quôc vương Đa-ghét-xtan. Ồng ta được tha ngay. Nhà vua sai đem hai người còn lại đến giàn hỏa thiêu và phán:
Hãy hát lên cho trẫm nghe. Đây là cơ hội cuối cùng cứu sống các người.
Một trong hai người hát lên một bài ca ngợi nhà vua và cũng được tha ngay. Còn người cuổì cùng vẫn im lặng. Nhà vua tức giận, hét lên:
Trói hắn lại! Nổi lửa lên.
Bị trói chặt vào giàn hỏa thiêu, nhà thơ cuối cùng bỗng cất tiếng hát. Bài hát vạch trần tội ác của nhà vua. Đó chính là bài ca phản loạn đã lưu truyền khắp đất nước.
Tiếng hát vang lên, cả hoàng cung rung động cùng với ngọn lửa bừng bừng bốc cháy như giận dữ. Nhà vua bất ngờ thét lên:
Dập mau lửa đi, dập mau! Cởi trói ngay cho ông ta. Trẫm không thể để mất nhà thơ chân chính độc nhất của đất nước này!
Theo Truyện cổ dăn gian Nga (Quý Thanh kề) * Ý nghĩa: Ca ngợi nhà thơ chân chính, có khí phách kiên cường, không khuất phục trước sự tàn bạo của kẻ ác.
TẬP ĐỌC
Tre Việt Nam
CÁCH ĐỌC
Chú ý giọng đọc diễn cảm phù hợp với nội dung ca ngợi và nhịp điệu của các câu thơ, đoạn thơ.
GỢl ý tìm hiểu bài
Những hình ảnh của tre gỢi lên những phẩm chất tốt đẹp của người Việt Nam.
Cần cù:
Ớ đâu tre cũng xanh tươi Cho dù đất sỏi đất vôi bạc màu?
Rễ siêng không ngại đất nghèo Tre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù.
Những hình ảnh của tre tượng trưng cho tình thương yêu đồng loại
Bão bùng thân bọc lấy thân Tay ôm tay níu, tre gần nhau thêm
Thương nhau, tre chẳng ở riêng Lũy thành từ đó mà nên hỡi người
Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con.
Những hình ảnh của tre tượng trưng cho tính ngay thẳng.
Chẳng may thân gãy cành rơi
vẫn nguyên cái gốc truyền đời cho măng
Nòi tre đâu chịu mọc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường.
Những hình ảnh nào về cây tre và búp măng non mà em thích.
Có thể chọn:
— Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc, tre nhường cho con.
{Hi sinh nhường nhịn)
Nòi tre đâu chịu mọc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường.
{Khỏe khoắn, ngay thẳng, bất khuất)
NHẬN XÉT
Những sự việc chính trong truyện Dế Mèn bênh vực kẻ yếu.
Dế Mèn gặp Nhà Trò đang gục đầu khóc bên tảng đá.
Dế Mèn gạn hỏi. Nhà Trò kể lại tình cảnh khôn khó bị bọn nhện ức hiếp và đòi ăn thịt.
Dế Mèn phẫn nộ cùng Nhà Trò đi đến chỗ mai phục của bọn nhện.
Gặp bọn nhện, Dế Mèn ra oai, lên án sự nhẫn tầm của chúng, bắt chúng phá vòng vây hãm Nhà Trò.
đ) Bọn nhện sợ hãi phải nghe theo Nhà Trò được tự do.
Chuỗi sự việc trên được gọi là cốt truyện. Vậy, cốt truyện là chuỗi sự việc làm nòng cốt cho diễn biến của truyện.
Cốt truyện thường gồm 3 phần:
+ Mở đầu: Sự việc khơi nguồn cho các sự việc khác (trong truyện Dế Mèn bềnh vực kể yếu là sự việc Dế Mèn bắt gặp Nhà Trò đang ngồi khóc bên tảng đá).
+ Diễn biến: Các sự việc chính kế tiếp theo nhau nói lên tính cách nhân vật, ý nghĩa của truyện (các sự việc b, c, d).
+ Kết thúc: Kết quả của các sự việc ở phần mở đầu và phần diễn biến (sự việc đ).
GHI NHỚ	
Cốt truyện là một chuỗi sự việc làm nòng cốt cho diễn biến của truyện.
Cốt truyện thường có 3 phần:
-Mở đầu	-Diễn biến	-Kết thúc
LUYỆN TẬP
Các sự việc trên được sắp xếp lại cho đúng là b-d-a-c-e-g.
Kê’ lại truyện Cây khế.
b. Cha mẹ chết, người anh chia gia tài, người em chỉ được cây khế.
d. Cây khế có quả, chim đến ăn, người em phàn nàn và chim hẹn
trả ơn bằng vàng.
a. Chim chở người em bay ra đảo lây vàng, nhờ thế người em trở
nên giàu có.
C. Người anh biết chuyện, đổi gia tài mình lấy cây khế, người em
bằng lòng.
e. Chim lại đến ăn, mọi chuyện diễn ra như cũ nhưng người anh
may túi quá to và lấy quá nhiều vàng.
g. Người anh bị rơi xuống biển và chết.
Đây là cách kể đơn giản. Để có thể kể với trình độ cao hơn, có thể tham khảo bài văn sau đây do giáo sư Đỗ Bình Trị soạn:
Hai anh em với cây khế
Ngày xưa, có hai anh em nhà kia, cha mẹ đều chết cả. Họ ở với nhau. Được ít lâu, người anh lấy vợ. Không muốn cho em ở chung với mình, hai vợ chồng người anh bèn chia gia tài. Khi chia của do cha mẹ để lại, hai vợ chồng người anh chiếm hết mọi tài sản quý giá, chỉ để lại cho em một mảnh vườn trong đó có một cây khế ngọt.
Người em không phàn nàn, chỉ lo làm thuê làm mướn và chăm bón cho cây khế. Đên mùa khế ra quả, một hôm bỗng có con chim phượng hoàng đến đậu, ăn hết quả này sang quả khác. Anh than với chim rằng:
- Cơ nghiệp tôi chỉ có mỗi một cây khế đó, chim ăn hết tôi biết trông cậy vào đâu?
Chim phượng hoàng bảo:
An một quả, trả một cục vàng
May túi ba gang, mang đi mà đựng!
Rồi đó, chim đưa anh đến một hòn đảo ngoài biển xa đầy vàng bạc châu báu. Theo lời chim dặn, anh chỉ lấy vừa đầy túi ba gang và được chim đưa trở về vườn cũ.
Từ đó, người em trở nên giàu có.
Thấy em giàu có, người anh hỏi biết sự tình, liền năn nỉ xin đổi tất cả gia sản của mình lấy cây khế. Chiều lòng anh, người em cho đổi. Đến mùa khế ra quả, chim phượng hoàng lại đến ăn. Người anh xua đuổi ầm ĩ. Chim cũng nói như trước:
An một quả, trả một cục vàng
May túi ba gang, mang đi mà đựng!
Vôn tính tham lam, hắn may giàu một cái túi sáu gang. Chim cũng chở hắn tới hòn đảo nọ ngoài biển xa đầy vàng bạc châu báu. Hoa mắt lên khi thấy nhiều của quý, hắn loay hoay mãi không biết lấy thứ gì, bỏ thứ gì. Chim giục trở về, hắn vội nhét vàng ngọc đầy túi sáu gang, lại giắt thêm khắp người. Khi hắn leo lên lưng chim, chim phải đập cánh ba lần mới cất nổi mình lên. Chim cố sức bay qua biển rộng, nhưng vì nặng quá, chim lảo đảo chao cánh, thế là người anh rơi xuống biển sâu, cùng với túi vàng ngọc.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Luyện tập về từ ghép và từ láy
So sánh hai từ ghép:
Bánh trái: có nghĩa tổng hợp (vì nó chỉ chung các loại bánh).
Bánh rán: có nghĩa phân loại (vì nó chỉ một loại nhỏ thuộc phạm vi của tiếng thứ nhất).
Phân loại từ ghép:
Từ ghép có nghĩa phân loại: xe điện, xe đạp, tàu hỏa, đường ray,
máy bay.
Từ ghép có nghĩa tổng hợp: ruộng đồng, làng xóm, núi non, gò
đông, bãi bờ, hình dạng, màu sắc.
Xếp các từ láy vào nhóm thích hợp:
Từ	láy hai tiếng giông nhau	ở	âm đầu: nhút nhát.
Từ	láy hai tiếng giông nhau	ở	vần: lạt xạt, lao xao.
Từ	láy hai tiếng giông nhau	ở	âm đầu và vần: rào rào,	he hé.
TẬP LÀM VĂN
Luyện tập xây dựng cốt truyện
Đề bài: Hãy tưởng tượng và kể lại vắn tắt một câu chuyện có ba nhân vật: bà mẹ ốm, người con của bà mẹ bằng tuổi em và một bà tiên.
Gợi ý:
Câu chuyện về Sự hiếu thảo
Tưởng tượng trả lời các câu hỏi:
Người mẹ ốm như thế nào? (ốm thập tử nhất sinh)
Người con chăm sóc mẹ ra sao? (nhà nghèo nhưng tận tụy đêm ngày chăm lo săn sóc chu đáo).
Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, người con gặp khó khăn gì? (Phải tìm ra thứ thuốc quý hiếm tận chốn núi cao, rừng thẳm).
Người con vượt qua khó khăn đó như thế nào? (quyết tâm lặn lội, không ngại thú dữ rắn rết tìm cho bằng được).
Bà tiên đã giúp hai mẹ con ra sao? (Bà tiên xúc động trước lòng hiếu thảo đó nền đã hiện ra giúp đỡ).
HTTV4.tập 1 - 33
Câu chuyện về tính trung thực
Tưởng tượng và trả lời các câu hỏi:
Người mẹ ô'm như thế nào? (ốm thập tử nhất sinh)
Người con chăm sóc mẹ ra sao? (nhà nghèo nhưng tận tụy đêm ngày chăm lo săn sóc chu đáo).
Để chữa khỏi bệnh cho mẹ, người con gặp khó khăn gì? (phải tìm ra thứ thuốc quý hiếm tận chốn núi cao, rừng thẳm).
Bà tiên cảm động trước tấm lòng hiếu thảo của người con, nhưng muôn thử thách lòng trung thực của người con như thế nào? (Bà tiền giả vờ đánh rơi túi vàng bạc châu báu để thử lòng người con. Người con không gian tham nên được bà tiên giúp đỡ).
Học sinh tự kể câu chuyện theo sự tưởng tượng của mình như đã gợi ý bên trên.
Bài tham khảo
Ngày xưa, ở một làng nọ có hai mẹ con bà góa nghèo. Năm ấy, người mẹ bỗng nhiên ốm nặng, người con thương mẹ, tận tụy chăm sóc mẹ ngày đêm, nhưng sức khỏe của người mẹ ngày một yếu đi, bệnh tình ngày một nặng hơn. Người con quyết lên rừng hái củi để bán lấy tiền chạy chữa bệnh cho mẹ, mặc dù người con mới chừng mười tuổi đầu.
Một hôm, trên đường đi hái củi về, người con nhặt được một chiếc túi đựng rất nhiều vàng. Cậu ta nhìn trước rồi nhìn đằng sau nhưng chỉ thây mỗi bà cụ đi trước, người con đoán số vàng đó là của bà cụ. Không ngần ngại, cậu ta chạy đến chỗ cụ già và nói: “Bà ơi! Có phải bà đánh rơi cái túi này không?”. Bà cụ cười, nói:
Đúng cái túi này là của bà, nhưng sao con không lấy số của cải này mà mua thuôc cho mẹ?
Nghe cụ già nói, người con lễ phép đáp lại:
Con nhà nghèo thật, nhưng đây không phải là số vàng của con. Con sẽ quyết hái củi để có tiền chạy thuốc cho mẹ. Nói xong người con tiếp tục gánh củi về nhà.
Về đến nhà, cậu ta lại thấy bà cụ đó đã ở nhà mình và điều làm cậu ngạc nhiên hơn cả là mẹ cậu đã khỏi ốm. Lúc này người con mới biết bà cụ đó là bà tiên giả dạng để thử lòng dạ con người. Bà tiên khen người con về tấm lòng trung thực và hiếu thảo với mẹ. Bà còn thưởng cho hai mẹ con một sô' tiền để trang trải cuộc sông. Đúng như lời người xưa đã nói:
“Ớ hiền thì được gặp hiền
Người ngay thì được Phật, tiên độ trì”.