Tuần 22. Vẻ Đẹp Muôn Màu

Tuần 22.
TẬP ĐỌC	Sầu riêng
sầu riêng là đặc sản của vùng nào?
Sầu riêng là đặc sản của miền Nam nước ta.
Dựa vào bài vãn này, hãy miêu tả những nét đặc sắc của:
Hoa sầu riêng
Quả sầu riêng
Dáng cây sầu riêng
Hoa sầu riêng có những nét đặc sắc như sau: Hoa sầu riêng trổ vào cuối năm có mùi hương thơm ngát như hương cau, hương bưởi. Hoa sầu riêng đậu từng chùm, màu trắng ngà. Cánh hoa nhỏ như vấy cá, hao hao giống cánh sen con, ở giữa lác đác vài nhụy nhỏ li ti.
Quả sầu riêng có những đặc điểm như sau: Quả sầu riêng có gai nhọn lớn hơn gai mít, bao bọc xung quanh vỏ. Nhìn trái sầu riêng lủng lẳng dưới cành trông giống như những tổ kiến. Mỗi trái sầu riêng có lớp vỏ dày. Trái sầu riêng chín tỏa hương thơm nức. Đó là mùi thơm của mít chín quyện với hương bưởi. Cơm sầu riêng có vị béo của trứng gà, vị ngọt của mật ong.
Dáng cây sầu riêng có các đặc điểm sau: Cây có thân khẳng khiu, cao vút, cành ngang thẳng đuột, lá nhỏ xanh vàng, hơi khép lại như là lá héo.
Tìm những câu vãn thể hiện tình cảm của tác giả đối với cây sầu riêng.
- Các câu văn sau đây thể hiện tình cảm của tác giả đối với cây sầu riêng:
Sầu riêng là loại trái quý của miền Nam.
Hương vị quyến rũ đến lạ kì,... Khi trái chín hương tỏa ngọt ngào, vị ngọt đến dam mê.
Nội dung: Giá trị và nét đặc sắc của cây sầu riêng - một loại cây quí ở miền Nam nước ta.
Nghe - viết: sầu riêng
Điền vào chỗ trống :
1 hay n? Bé Minh ngã sóng soài
Đứng dậy nhìn sau trước Có ai mà hay biết Nên bé nào thấy đau!
Tối mẹ về xuýt xoa Bé òa lên nức nở Vết ngã giờ sực nhớ Mẹ thương thì mới đau.
ut hay uc? Con đò lá trúc qua sông
Trái mơ tròn trĩnh, quả bòng đung đưa Bút nghiêng, lất phất hạt mưa
Bút chao, gợn nước Tây Hồ lăn tăn.
Chọn tiếng thích hợp trong ngoặc đơn để hoàn chỉnh bài văn sau:
Cái đẹp
Cuộc sông quanh ta thật. đẹp. Có cái đẹp của đất trời. Nắng chan hòa như rót mật xuốhg quê hương, khóm trúc xanh rì rào trong gió sớm, những bông cúc vàng lóng lánh sương mai. Có cái đẹp do bàn tay con người tạo nền-. những mái chùa cong vút, những bức tranh rực rỡ sắc màu, những bài ca náo nức lòng người,... Nhưng đẹp nhất vẫn là vẻ đẹp của tâm hồn. Chỉ những người biết sống đẹp mới có khả năng thưởng thức cái đẹp và tô điểm cho cuộc sống ngày càng tươi đẹp hơn.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Chủ ngữ trong câu kể Ai thế nào?
NHẬN XÉT
Tìm các câu kể "Ai thế nào?" trong đoạn văn sau:
Ngày 2 tháng 9 năm 1945.
Hà Nội tưng bừng màu đỏ. Cả một vùng bát ngát cờ, đèn và hoa. Những dòng người từ khắp các ngả tuôn về vườn hoa Ba Đình. Các cụ già vẻ mặt nghiêm trang. Những cô gái thủ đô hớn hở, áo màu rực rỡ.
Các câu kế Ai thế nào?
Hà Nội tưng bừng màu đỏ.
Cả một vùng trời bát ngát cờ, đèn và hoa.
Các cụ già vẻ mặt nghiêm trang.
Những cô gái thủ đô hớn hở, áo màu rực rỡ.
Xác định chủ ngữ của những câu vừa làm:
Hà Nội	- Cả một vùng trời
Các cụ già	- Những cô gái thủ đô
Chủ ngữ trong các câu trên biểu thị nội dung gì? Chúng do các từ ngữ nào tạo thành?
Chủ ngữ trong các câu trên chỉ những sự vật có đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái được nêu ở vị ngữ.
Chúng do danh từ riêng và các cụm danh từ tạo thành.
II. LUYỆN TẠP
Tìm chủ ngữ của các câu kể "Ai thế nào?" trong đoạn văn đã cho.
Các chủ ngữ dó là:
hai con mắt Thân chú Bốn cánh
Chú chuồn chuồn nước Màu vàng trên lưng chú Bôn cái cánh Cái đầu
Viết một đoạn độ 5 câu về một loại trái cây mà em thích, trong đoạn văn có dùng một số câu kể "Ai thế nào?"
Đoạn văn cần viết: Vải thiều là một loại trái cây ngon. Quả vải sây từng chùm. Khi chín, vỏ có màu vàng pha đỏ. vỏ quả vải xù xì. Cơm vải trong và dày. Cái hột vải thiều bé như hạt đậu phộng. Vải thiều có vị ngọt sắc như có pha mật ong, ai ăn cũng phải khen ngon.
KỂ CHUYỆN	Con vịt Xấu XÍ
Cần tiến hành việc kể lại câu chuyện sau khi đã nghe thầy cô giáo kế’.
Bài tham khảo
Sắp đến mùa đông lạnh giá, vọ' chồng thiên nga cùng đứa con bé bỏng bay về phương Nam tránh rét. Vì đứa con quá nhỏ và yếu ớt nên chúng phải dừng chân nghỉ ở dọc đường, ơ chỗ nghỉ chân ấy, chúng gặp một cô vịt chuẩn bị cho đàn con xuống ố. Hai vọ' chồng nhờ cô vịt chăm sóc giùm thiên nga con và hứa sang năm sẽ quay lại đón con.
Cô vịt đồng ý, thiên nga con ở lại cùng đàn vịt. Nó buồn lắm vì không có bầu bạn. Vịt mẹ thì bận bịu suốt ngày vì phải kiếm ăn, chăm cả đàn vịt con cùng thiên nga bé bỏng. Đàn vịt con ấy, luôn tìm cách chành chọc, hắt hủi, bắt nạt thiên nga. Trong mắt chúng, thiên nga con là một con vịt xấu xí, vô tích sự. Chúng nhìn cái cổ dài ngoẵng và thân hình gầy guộc của thiên nga tỏ vẻ xem thường.
Một năm sau, thiên nga được bố và mẹ quay lại đón tìm. Gặp lại con, cả bố và mẹ thiên nga vô cùng sung sướng vì con mình đã lớn khôn. Thiên nga gặp lại bố mẹ cũng vô cùng mừng rỡ. Nó đã quên những ngày tháng cô đơn, buồn tẻ, quên cả cách cư xử không mấy thân thiện của đàn vịt con. Nó chạy đến cảm ơn vịt mẹ và bịn rịn chia tay cùng các bạn vịt con để lên đường cùng bố mẹ. Thiên nga đã cùng bố mẹ bay đến những chân trời xa tươi đẹp.
Lúc ấy, đàn vịt con đã hiểu được con vịt xấu xí mà chúng thường ghét bỏ chính là thiên nga, loài chim đẹp nhất trong vương quốc họ nhà chim. Chúng đã hối hận về cách cư xử của mình.
TẬP ĐỌC	Chợ Tết
Người các ấp đi chợ Tết trong khung cảnh đẹp như thế nào?
Người các ấp đi chợ Tết trong một khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp:
Mặt trời lên làm đỏ dần những dải mây trắng và những làn sương sớm.
Những rặng núi xanh tươi, những ngọn đồi lấp lánh dưới ánh hồng của bình minh. Những tia nắng lấp lánh trong ruộng lúa...
	>Đó là cảnh bình minh đang lên ở vùng trung du.
Mồi người đến chợ Tết với những dóng vẻ riêng ra sao?
Mọi người đi đến chợ Tết với một vẻ riêng:
Những thằng cu áo đỏ thì chạy lon xon, vài cụ già thì chông gậy bước lom khom, cô gái yếm thắm thì lặng lẽ cười, em nhỏ thì nép đầu vào yếm mẹ, hai người gánh lợn chạy ở hàng đầu, con bò vàng ngộ nghĩnh đuổi theo họ.
Đó là những nét miêu tả rất sống động.
Bên cạnh đáng vẻ riêng, những người đi chợ Tết có điểm gì chung?
Điểm chung của mọi người đi chợ Tết là họ đều vui vẻ hòa mình vào cái vẻ tưng bừng của chợ Tết.
Bài thơ là một bức tranh giàu màu sắc về chợ Tết. Em hãy tìm các từ ngữ đã tạo nên màu sắc bức tranh ấy.
Các từ ngữ đã tạo nên bức tranh giàu màu sắc về chợ Tết: trắng, đỏ, hồng lam, xanh biếc, thắm, vàng, tía, xanh, son.
Nội dung: Bức tranh chợ Tết vùng trung du giàu màu sắc và sinh động, thể hiện cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc của người dân vùng trung du.
TẬPÌÀMVĂN Luyện tập quan sát cây Cối
Đọc lại ba bài văn tả cây cối mới học (Sầu riêng, Bãi ngô, Cây gạo) và nhận xét:
Tác giả mỗi bài văn quan sát cây theo trình tự như thế nào?
Trong bài Sầu riêng, tác giả quan sát cây sầu riêng theo trình tự: xem xét hương vị của sầu riêng, quan sát hoa trái sầu riêng và cuối cùng là quan sát dáng vẻ của cây sầu riêng.
_ Trong bài Bãi ngô, tác giả quan sát cây ngô theo trình tự sau: sự phát triển của cây ngô từ lúc mới trồng đến lúc cây đã lớn, ra hoa, trổ bắp, kết hạt rồi ngô già tới mùa thu hoạch.
Trong bài Cây gạo, tác giả quan sát mùa cây gạo trổ hoa, rồi các cánh hoa rụng dần và cuối cùng những quả gạo xuất hiện cho tới lúc quả tách vỏ để các múi bông trắng nở ra.
Các tác giả quan sát cây bằng các giác quan nào?
Các tác giả quan sát trước hết bằng thị giác (nhìn ngắm). Ngoài ra, các tác giả còn quan sát cây cối hoa trái bằng khứu giác (ngửi mùi thơm) và vị giác (cảm nhận vị ngon, bùi, béo khi ăn).
Chỉ ra những hình ảnh so sánh và nhân hóa. Chúng có tác dụng gì trong bài văn?
Các hình ảnh so sánh:
Mới ngày nào những cây ngô còn lấm tấm như mạ non.
Hoa ngô xơ xác như cỏ may.
... Những cánh hoa đỏ rực quay tít như chong chóng,...
... Những quả gạo múp míp, hai đầu thon vút như con thoi,...
... những mảnh vỏ tách ra cho các múi bông nở đều, chín như nồi cơm chín đội vung mà cười,...
sầu riêng thơm mùi thơm của mít chín quyện với hương bưởi, béo cái béo của trứng gà, ngọt cái vị của mật ong già hạn.
Gió đưa hương thơm ngát như hương cau, hương bưởi,...
Cánh hoa nhỏ như vảy cá, hao hao giống cánh sen con,...
Nhìn trái sầu riêng lủng lẳng dưới cành trông giống những tổ kiến.
Các hình ảnh nhân hóa:
Núp trong cuông lá, những búp ngô non nhú lên và lớn dần. Mình có nhiều khía vàng vàng và những sợi tơ hung hung bọc trong làn áo mỏng óng ánh.
Cây gạo chấm dứt những ngày tưng bừng ồn ã, lại trở về với dáng vẻ xanh mát, trầm tư. Cây đứng im cao lớn, hiền lành...
Những hình ảnh so sánh và nhân hóa trên đây làm cho cách miêu tả trở nên sinh động hơn, giúp người đọc hình dung ra sự vật một cách cụ thể hơn và lời miêu tả cũng trở nên truyền cảm, hấp dẫn hơn.
Nói tóm lại, các hình ảnh so sánh và nhân hóa làm cho bài văn hay hơn, có giá trị nghệ thuật cao hơn.
Trong ba bài trên, bài nào miêu tả một loài cây, bài nào miêu tả một cây cụ thể.
Trong ba bài trên, bài Bãi ngô và bài Sầu riêng miêu tả một loài cây. Bài Cây gạo miêu tả một cây cụ thể.
Theo em, miêu tả một loài cây có điểm gì giống và khác với miêu tả một cây cụ thể?
Miêu tả một loài cây có điểm giống và cũng có điểm khác với miêu tả một cây cụ thể.
Điểm giống nhau là: Khi tả một cây cụ thể cũng phải nắm vững thời diểm trổ bông, ra trái của cả loài cây đó. Một cây cụ thể cũng mang đặc điểm của cả loài cây về hình dáng, kích thước, về màu lá, sắc hoa...
Điểm khác nhau là: Khi tả một loài cây thì người ta thường chú ý đến việc miêu tả giới thiệu sự phát triển của loài cây đó. Người ta cũng cần chú ý đến các đặc điểm chung và lợi ích mà loài cây đó mang lại.
Khi tả một cây cụ thể, người ta đặc biệt chú ý đến vị trí riêng biệt mà nó mọc, hình dáng cụ thể của nó và những nét riêng mà các cây khác cùng loài không hẳn có.
Quan sát một cây mà em thích:
Trong miếng đất nhỏ ngay trước cửa nhà em, em có trồng một khóm hoa hồng.
Thân cây hồng nhỏ, thấp, chia làm nhiều cành, nhánh mảnh mai. Lá hồng nhỏ, màu xanh thẫm, có răng cưa viền quanh mép lá. ơ thân và cành mọc ra những chiếc gai ngắn nhưng nhọn sắc.
Hồng thường nhú nụ ở đầu cành. Nụ hoa lúc đầu có màu xanh nhạt và chỉ bé bằng cái hạt chanh. Nụ hoa lớn dần lên và hé nở để lộ ra màu đỏ của cánh hoa. Khi hoa đã nở bung, những cánh hoa đỏ thắm xếp chồng lên nhau. Giữa hoa có nhị hoa màu vàng. Buổi sáng sớm, khi ngắm những bông hoa còn long lanh một vài giọt sương đêm, thì em thích thú vô cùng. Từ những cánh hồng, một mùi thơm dịu nhẹ bay ra thơm ngát.
Em đã chăm sọc cây hồng thật cẩn thận. Em lấy que tre rào gốc lại để gà khỏi phá cây. Hằng ngày em tưới đủ nước mát để cây luôn tươi tốt và cho nhiều hoa đẹp.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU Mở rộng vốn từ: Cái đẹp
Tìm các từ:
Thể hiện vẻ đẹp bên ngoài của con người: xinh đẹp, duyên dáng, khôi ngô, thanh tú, tuyệt mĩ...
Thể hiện vẻ đẹp trong tâm hồn, tính cách của con người: thùy mị, nết na, nhu mì, thật thà, lễ độ, khiêm tốn, chân thành...
Tìm các từ:
Chỉ dùng để thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên cảnh vật: tươi đẹp, xanh tươi, trong mát, ngoạn mục, tráng lệ...
Dùng để thể hiện vẻ đẹp của cả thiên nhiên, cảnh vật và con người: xinh xắn, dễ thương, tuyệt đẹp...
Đặt câu với một trong các từ vừa tìm được:
Chị Tâm là một cô dâu thùy mị nên được cả nhà chồng yêu quí.
Điền cóc thành ngữ hoặc cụm từ ở cột A vào các chỗ thích hỢp ở cột B:
đẹp người, đẹp nết Mặt tươi như hoa chữ như gà bới
Mặt tươi như hoa, em mỉm cười chào mọi người Ai cũng khen chị Ba đẹp người, đẹp nết Ai viết cẩu thả chắc chắn chữ như gà bới
TẬP LÀM VĂN
Luyện tập miêu tả các bộ phận của cây cối
Dưới đây là một số đoạn văn tả lá, thân và gốc của một số loài cây. Theo em, cách tả của tác giả trong mồi đoạn có gì đáng chú ý?
Trong đoạn văn tả lá bàng, nhà văn Đoàn Giỏi đặc biệt chú ý đến sự thay đổi màu sắc của lá bàng trong bốn mùa xuân, hạ, thu đông.
Trong đoạn văn Bàng tliay lá, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường chú ý nhiều đến hình dáng của những chiếc lá non mới mọc trên cành bàng.
Trong đoạn Cây sồi già, nhà văn Lép Tôn-xtôi đã chú ý đến dáng vẻ của cây sồi già trước khi nó trổ lá non và sau khi nó trồ lá non. Hai dáng vẻ tương phản nhau làm nổi bật sức sống mãnh liệt của cây sồi đã sống nhiều năm trên mặt đất.
Trong đoạn Cây tre, tác giả Bùi Ngọc Sơn tập trung vào quan sát và miêu tả những búp măng non.
Viết một đoạn văn tả lá, thân hay gốc của một cây mà em yêu thích.
Đoạn văn tliani khảo:
Phượng vĩ là loài cây em yêu nhất. Bởi vậy, cây phượng vĩ ở góc sân trường đã gắn bó thân thiết với em. Phượng vĩ đẹp nhất trong em không chỉ lắ hoa hay lá, mà phượng còn đẹp ở cái dáng nghiêng nghiêng chiều lượn, chiều quằn. Thân cây to, tỏa nhiều cành. Dưới gốc, một vòng tay em ôm thân cây không xuể. Thời gian đã khoác lên cây chiếc áo nâu sần sùi, sờn bạc. Thế nhưng bên trong lớp áo ấy là dòng nhựa mát lành luôn vận chuyển chất màu. Nhờ dòng nhựa ấy mà cây quanh năm xanh tốt. Và có lẽ vẻ đẹp của cây hội tụ lại ở những chùm hoa đỏ thắm trên cành.