Giải Sinh 6 - Bài 30: Thụ phấn
BÀI 30. THỤ PHẤN GIẢI ĐĂP CÁC LÊNH Lệnh 1 mục 1 Hãy cho biết đặc điểm nào ghi trong ngoặc là của hoa tự thụ phâh? + Loại hoa (đơn tính, lưỡng tính). + Thời gian chín của nhị so với nhuỵ (đồng thời, trước, sau). lồi Đặc điểm của hoa tự thụ phấn là: + Hoa lưỡng tính + Nhị và nhuỵ chín đồng thời. Lệnh 2 mục 1 Trả lời câu hỏi: + Hoa giao phấn khác với hoa tự thụ phấn ở điểm nào? + Hiện tượng giao phấn của hoa được thực hiện nhờ những yếu tô' nào? lồi Đặc điểm của hoa giao phấn: + Hoa có thể lưỡng tính hoặc đơn tính. + Có nhị và nhuỵ không chín đồng thời. Hạt phâh được chuyển từ hoa này sang hoa khác nhờ các yếu tố bên ngoài, đó là: động vật (chủ yếu là côn trùng, đôi khi là một số chim nhỏ), gió, dòng nước. Trong các nhân tố truyền phấn thì côn trùng (hay sâu bọ) và gió là phổ biêh hơn cả. Từ đó cũng thường gặp 2 loại hoa có đặc điểm cấu tạo thích nghi với 2 kiểu truyền phấn này. Lệnh mục 2 Quan sát một hoa thụ phấn nhờ sâu bọ và xem H.30.2, hãy trả lời các câu hỏi sau: Hoa có đặc điểm gì dễ hấp dẫn sâu bọ? Tràng hoa có đặc điểm gì làm cho sâu bọ muốn lấy mật hoặc lấy phấn thường phải chui vào trong hoa? Nhị của hoa có đặc điểm gì khiến cho sâu bọ khi đến lấy mật hoặc phấn hoa thường mang theo hạt phấn sang hoa khác? Nhuỵ hoa có đặc điểm gì khiến sâu bọ khi đến thì hạt phấn của hoa khác thường bị dính vào đầu nhuỵ? Hãy tóm tắt những đặc điểm chủ yếu của hoa thụ phấn nhờ sâu bọ. nrà Lồi Đặc điểm của hoa thụ phân nhờ sâu bọ: Hoa thường có màu sặc sỡ (chủ yếu do cánh hoa, nhưng đôi khi cũng do đài hay lá bắc). Có hương thơm và mật ngọt quyến rũ sâu bọ. Hạt phấn thường to và có gai, đầu nhuỵ có chất dính. II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI Thụ phấn là gì? tòt' Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhuỵ. Thế nào là hoa tự thụ phãh? Hoa giao phấn khác với hoa tự thụ phấn ở điểm nào? & rà Lồi Hoa tự thụ phấn là hoa có hạt phấn rơi vào đầu nhuỵ của chính hoa đó. ơ những hoa đơn tính và những hoa lưỡng tính có nhị và nhuỵ không chín cùng một lúc, sự thụ phấn của chúng buộc phải thực hiện giữa các hoa. Đó là Áơa giao phấn. Hãy kể tên hai loại hoa thụ phấn nhờ sâu bọ. Tìm những đặc điểm phù hợp với lối thụ phấn nhờ sâu bọ của mỗi hoa đó. CZwz Lời Các dạng của cánh hoa (cánh hoa có dạng cánh cờ như ở họ đậu, dạng cánh môi như ớ họ lan); dạng đặc biệt của nhị (nhị biến thành các bản hình cánh hoa có màu sắc đẹp như ớ họ gừng, họ chuối hoa); hoa có tuyến hoặc đĩa mật nằm sâu ở đáy hoa (như hoa bí ngô, hoa bưởi,...). 4*. Những cây có hoa nở về ban đêm như nhài, quỳnh, dạ hương có đặc điểm gì thu hút sâu bọ? \Jrủ Lồi Các hoa nở về ban đêm như hoa nhài, hoa quỳnh, hoa dạ hương thường có màu trắng có tác dụng làm cho hoa nổi bật trong đêm tối khiến sâu bọ dễ nhận ra. Những hoa này còn có mùi thơm rất đặc biệt cũng có tác dụng kích thích sâu bọ tìm đến mặc dầu chúng có thể chưa nhận ra hoa. THỤ PHẤN (tiếp theo) GIẢI ĐÁP CÁC LỆNH Lệnh mục 3 Những đặc điểm đó có lợi gì cho sự thụ phấn nhờ gió? C7irá lởi Giao phấn không chỉ nhờ sâu bọ. ở nhiều hoa, gió có thê’ mang phấn của hoa này chuyển đến hoa khác. Hoa của chúng thường có những đặc điểm sau: Hoa thường tập trung ở ngọn cây. Bao hoa thường tiêu giảm. Chi nhị dài, bao phấn treo lủng lẳng. Hạt phấn rất nhiều, nhỏ và nhẹ. Đầu nhuỵ dài, có nhiều lông. Lệnh mục 4 Hãy kể những ứng dụng về sự thụ phán của con người. rà lồi Mặc dù hoa có những đặc điểm rất phù hợp với tự thụ phấn, giao phấn nhờ sâu bọ và nhờ gió, nhưng không phải sự thụ phấn bao giờ cũng thực hiện được. Vì vây con người có thế giúp cho hoa thụ phấn bằng cách thụ phấn bổ sung. Người ta còn chủ động thụ phấn cho hoa làm tăng khả năng tạo quả, hạt của cây hơn. Từ lâu con người đã biết tạo điều kiện thuận lợi cho hoa giao phấn để tăng khả nãng đậu quả như: trồng ngô ở nơi thoáng gió, nuôi ong trong các vườn cây ăn quả (vườn nhãn, vườn vải,...). Mặt khác trong trổng trọt người ta còn thực hiện giao phấn giữa những giống cày khác nhau đê’ tạo ra giống cây mới kết hợp các đặc tính mong muốn. Ví du: Các giống ngô lai, lúa lai,... có phẩm chất tốt, năng suất cao, chống bệnh tốt. II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI Hoa thụ phấn nhờ gió có những đặc điểm gì? Những đặc điểm đó có lợi gì cho thụ phán? \7rà lồi Đặc điểm của hoa thụ phâh nhờgiớ. Hoa thường nhó, tập trung ớ ngọn cây, ít khi có màu đẹp. Bao hoa thường tiêu giảm. Chỉ nhị dài, bao phấn treo lùng lẳng dễ đung đưa trước gió. Hạt phấn rất nhiều, nhỏ và nhẹ. Đầu nhuy dài tàng diện tiếp xúc. đòi khi có thêm chùm lông có tác dụng quét hạt phấn. Trong những trường hợp nào thì thụ phấn nhờ người là cần thiết? Cho ví dụ. Lời Thụ phấn nhờ người cần trong những trường hợp sau: Khi thụ phấn nhờ sâu bọ và nhờ gió gặp khó khăn, người ta thụ phấn bổ sung cho hoa. Khi muốn tăng khả năng cho quả và hạt người ta đã chủ động thụ phân cho hoa hoặc tạo điều kiện thuận lợi cho hoa giao phấn. Khi muốn tạo ra những giống lai mới theo ý muốn, con người đã chủ động thực hiện giao phấn giữa những giống cây khác nhau để kết hợp được nhiều đạc tính tốt vào giống mới. Nuôi ong trong các vườn cây ăn quả có lợi gì? Việc nuôi ong trong các vườn cày ăn quả vừa có lợi cho cây, vừa có lợi cho con người: Một mật ong lấy phấn hoa sẽ giúp cho sự thụ phấn của hoa, quả đậu nhiều hơn, làm cho cây sai quả hơn. Mặt khác ong lấy được nhiều phấn và mật hoa nên ong cũng làm được nhiều mật, tăng nguồn lợi về mật ong. Bài tâp: Hãy liệt kê vào bảng dưới đây tất cả những điểm khác biệt giữa hoa thụ phấn nhờ sâu bọ và hoa thụ phấn nhờ gió mà em đã biết Đặc điểm Hoa thụ phấn nhờ sâu bọ Hoa thụ phấn nhờ gió Bao hoa Nhị hoa Nhuy hoa Đặc điểm khác í7rzí lài Đặc điểm Hoa thụ phấn nhờ sâu bọ Hoa thụ phấn nhờ gió Bao hoa Đầy đủ hoặc có cấu tạo phức tạp, thường có màu sắc sặc sỡ Đơn giản hoặc tiêu biến, không có màu sặc sỡ Nhị hoa Có hạt phấn to, dính và có gai Chỉ nhị dài, bao phấn treo lủng lẳng; hạt phấn rất nhiều, nhỏ, nhẹ Nhuỵ hoa Đầu nhuỵ thường có chất dính Đầu nhuỵ dài, bề mặt tiếp xúc lớn, thường có lông quét Đặc điểm khác Có hương thơm, mật ngọt Hoa thường mọc ở ngọn cây hoặc đầu cành