Giải Sinh 6 - Bài 50: Vi khuẩn
CHƯƠNG X. VI KHUẨN - NẤM - ĐỊA Y BÀI 50. VI KHUẨN I. GIẢI ĐÁP CÁC LỆNH Lênh mục 1. H.50.1 vẽ phóng to một số dạng vi khuẩn. Nhìn vào đó, hãy cho biết vi khuẩn có những hình dạng nào? rĩ rà Lồi. Hình dạng ngoài của vi khuẩn: hình cầu, hình que, hình dấu phẩy, hình xoắn. Các tế bào có thể rời nhau hoặc tập trung thành chuỗi hoặc .thành đám. Lênh mục 3. Từ những sô' liệu trên, em có nhận xét gì về sự phân bố vi khuẩn trong tự nhiên? íTká Lài Vi khuẩn phân bố rất rộng rãi trong thiên nhiên và thường với sô' lượng lớn. II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI Vi khuẩn có những hình dạng nào? Cấu tạo của chúng ra sao? Kích thước: Vi khuẩn có kích thước rất nhỏ, mỗi tê' bào chí từ 1 đến vài phần nghìn milimet. Cấu tao: Vi khuẩn gồm những cơ thể đơn bào, riêng lẻ hoặc có khi xếp thành từng đám, từng chuỗi. Tê' bào có vách bao bọc, bên trong là chất tê bào, chưa có nhân hoàn chỉnh. Một sô' vi khuẩn có roi nên có thể di chuyển được. Hình dạng ngoài của vi khuẩn: hình cầu, hình que, hình dấu phẩy, hình xoắn. Các tế bào có thể rời nhau hoặc tập trung thành chuỗi hoặc thành đám. Vi khuẩn dinh dưỡng như thế nào? Thế nào là vi khuẩn kí sinh, vi khuẩn hoại sinh? Lằi Hầu hết vi khuẩn không màu và không có chất diệp lục như ở thực vật nên những vi khuẩn này không tự chê' tạo được chất hữu cơ, chúng phải sống bằng các chất hữu cơ có sẵn trong xác động, thực vật đang phân huỷ (hoại sinh), hoặc sống nhờ trên cơ thể sống khác (kí sinh). Cả hai cách dinh dưỡng như vậy gọi là dị dưỡng. Một sô' ít vi khuẩn cũng có khả năng tự dưỡng. VI KHUẨN (tiếp theo) I. GIẢI ĐÁP CÁC LỆNH Lệnh mục 4a. Quan sát H.50.2, điền vào các chỗ trống trong đoạn câu sau đày bằng các từ thích hợp cho trước: IV khuẩn, muối khoáng, chất hữu cơ. Xác động vật, thực vật chết rơi xuống đất được ở trong đất biến đổi thành các Các chất này được cây sử dụng để chế tạo thành nuôi sống cơ thể. lời Xác động vật, thực vật chết rơi xuống đất được vi khuẩn ở trong đất biến đổi thành các muối khoáng. Các chất này được cây sử dụng để chế tạo thành chất hữu cơ nuôi sống cơ thể. Lệnh mục 4b. Có những vi khuẩn kí sinh trong cơ thể người và gây bệnh. Hãy kể tên một vài bệnh do vi khuẩn gây ra. Các thức ăn, rau, quả, thịt cá,... để lâu (mà không qua ướp lạnh, phơi khô hoặc ướp muối) thì sẽ như thê nào? Có sử dụng được không? lỉfi Một số bệnh do vi khuẩn gây ra như: đau mắt đỏ, kiết lị... Thức ăn đế lâu (mà không qua ướp lạnh, phơi khô hoặc ướp muối) sẽ bị hỏng do vi khuẩn hoại sinh phân hủy thức ăn, sẽ không thể sử dụng được nữa vì ăn vào sẽ bị nhiễm khuẩn có trong thức ăn. Lệnh mục 5. Hãy kể tên một vài bệnh do virut gây ra. TỊ rà lời Một số bệnh do virut gây ra: bệnh cúm, bệnh sởi, viêm gan B ... II. GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI 1. Vi khuẩn có vai trò gì trong thiên nhiên? Í7rứ lài Vi khuẩn phân bô' rộng rãi và có sô' lượng lớn nên chúng đóng vai trò khá quan trọng trong tự nhiên và trong đời sống con người. Tuỳ theo tác dụng mà người ta chia chúng làm hai loại: có ích và có hại. Xác động vật và lá, cành cây rụng xuống được vi khuẩn ở trong đất phân huỷ thành mùn rồi thành muối khoáng cung cấp cho cây sử dụng để chê' tạo thành chất hữu cơ nuôi sống cơ thê. Một sô' vi khuẩn phân huỷ không hoàn toàn các chất hữu cơ thành các hợp chất đơn giản hơn chứa cacbon. Những chất này bị vùi lấp hoặc lắng sâu xuống đất trong thời gian dài, không bị phân huỷ tiếp tục nữa, tạo thành than đá hoặc dầu lửa. Một sô' vi khuẩn khác (ví dụ vi khuẩn cộng sinh với rễ cây họ Đậu tạo thành các nốt sần có khả năng cô' định đạm. Do đó trồng các cây họ Đậu có nốt sần sẽ bổ sung được nguồn chất đạm cho đất. Nhiều vi khuẩn gây hiện tượng lên men và được con người sử dụng để chế biến một số thực phẩm như muối dưa, muối cà, làm dấm, làm sữa chua,... Vi khuẩn còn có vai trò trong công nghệ sinh học: tổng hợp pròtêin, vitamin B12, axit glutamic (để làm mì chính), làm sạch nguồn nước thải và môi trường nước nói chung, sản xuất các sợi thực vật,... Bên cạnh các vi khuẩn có ích, rất nhiều vi khuẩn gây hại. Các vi khuẩn kí sinh gây bệnh cho người (cả thực vật, động vật), nhiều vi khuẩn hoại sinh làm hỏng thức ăn vì chúng gây ôi thiu hoặc thối rữa. Các rác rưởi có nguồn gốc hữu cơ, các xác động vật, thực vật chết để lâu ngày bị các vi khuân phân huỷ gày mùi hôi thối làm ô nhiễm môi trường. Vi khuẩn có vai trò gì trong nông nghiệp và công nghiệp? Lồi Trong nông nghiệp: cải tạo đất, bổ sung nguồn đạm cho cây... Trong công nghiệp: tạo thành than đá, dầu lửa, công nghệ sinh học... Tại sao thức ăn bị ôi thiu? Muốn giữ cho thức ăn khỏi bị thiu thì phải làm thê' nào? fcZrzi lời Thức ăn bị ôi thiu do bị vi khuẩn xâm nhập. Muốn giữ cho thức ăn khỏi bị thiu thì phải: ướp muối, đê’ tú lạnh, phơi khô...