Tuần 8. Con người với thiên nhiên
Kì diệu rừng xanh Tuần 8 TẬP ĐỌC CÁCH ĐỌC Đọc lưu loát, trôi chảy. Diễn cảm giọng nhẹ nhàng thể hiện tình cảm yêu mến, ngưỡng mộ trước vẻ đẹp của rừng. GỢl ý tìm hiểu bài Những cây nấm rừng đã khiến tác giả có liên tưởng khá thú vị. Ông thấy vạt nấm rừng như một thành phố nâ'm, mỗi chiếc nấm như một lâu đài kiến trúc tân kì, bản thân mình như một người khống lồ đi lạc vào kinh đô của vương quốc những người tí hon với những đền đài, miếu mạo, cung điện lúp xúp dưới chân. Những liên tưởng thú vị vừa nói đã làm cho cảnh vật trong rừng trở nên lãng mạn, thần bí như trong truyện cố’ tích. Những muông thú trong rừng được tả rất sinh động. Những con vượn bạc má ôm con gọn ghẽ chuyền nhanh như chớp. Những con chồn, sóc với chùm lông đuôi to đẹp vút qua không kịp đưa mắt nhìn theo. Những con mang vàng đang ăn cỏ non, những chiếc chân vàng giẫm trên thảm lá vàng. Sự có mặt nhát là sự xuất hiện thoắt ấn, thoắt hiện của những muông thú ây làm cho cảnh rừng trở nên sống động, đầy những điều bất ngờ lí thú. Rừng khộp được gọi là “giang sơn vàng rợi” vì có sự phôi hợp của rất nhiều sắc vàng ngời sáng, rực rỡ trong một không gian rộng lớn: lá vàng như cảnh mùa thu ở trên cây và rải thành thảm ở dưới gốc, những con mang có màu lông vàng, nắng cũng rực vàng... Đoạn văn khiến em yêu mến hơn những cánh rừng và mong muốn mọi người cùng chung sức bảo vệ vẻ đẹp tự nhiên kì diệu của rừng. CHÍNH TẦ Kì diệu rừng xanh NGHE VIẾT Chính xác, trình bày đúng một đoạn của bài Kì diệu rừng xanh. Chú ý viết đúng các từ ngữ dễ viết sai: ẩm lạnh, rào rào, gọn ghẽ, lăn lách, mải miết... Lời giải: Khuya, truyền thuyết, yên, xuyên. Sài tập 3 Lời giải: thuyền, thuyền, khuyên Bài tập 4 Lời giải: yểng, hải yến, đỗ quyên Yểng: loài chim cùng họ với sáo, lông đen mắt có hai màu, thịt màu vàng, có thể bắt chước tiếng người. Hải yến: loài chim ở biến, cỡ nhỏ, cùng họ với én, cánh dài và nhọn, làm tổ bằng nước bọt ở vách đá cao, tổ dùng làm thức ăn quí. Đỗ quyên: chim quôc, loài chim nhỏ, sông ở bờ bụi gần nước kêu “cuốc, cuốc”, lủi trôn rất nhanh. LUYỆNTỪVÀCÂU Mở rộng vốn'từ: Thiên nhiên Bài tập 1 Lời giải: Ý b - Tất cả những gì không do con người tạo ra. Bài tập 2 Lời giải: Thác, ghềnh, gió, bão, nước, đá, khoai đất, mạ đất. Lên thác xuống ghềnh: gặp nhiều gian lao, vất vả trong cuộc sông. Góp gió thành bão: gom góp nhiều cái nhỏ sẽ thành được cái lớn. Nước chảy đá mòn: Kiên trì, bền bỉ thì việc lớn mấy cũng làm xong. Khoai đất lạ, mạ đất quen: khoai phải trồng đất lạ, mạ phải trồng ở đất quen mới tốt được. Bài tập 3 Tìm từ ngữ: Tả chiều rộng: bao la, mênh mông, bát ngát,... Tả clùều dài (xa): tít tắp, tít mù khơi, muôn trùng, thăm thẳm, vời vợi, ngút ngát,... (dài) dằng dặc, lê thê. Tả chiều cao: chót vót, chất ngất, vời vợi. Tả chiều sâu: hun hút, thăm thẳm, hoăm hoắm,... Đặt câu ơn nghĩa sinh thành như trời cao vời vợi, biển rộng mênh mông. Phía trước mặt chúng tôi, con đường vẫn dài dằng dặc. Mùa thu bầu trời xanh cao vời vợi. Chiếc hang tối om sâu hun hút. * Bài tập 4: Tìm từ ngữ: Tả tiếng sóng: ì ầm, ầm ầm, ào ào, rì rào, 1 oạp, oàm oạp, lao xao, thì thầm... Tả làn sóng nhẹ: lăn tăn, dập dềnh, lững lờ, trườn lên, bò lên, dập nhẹ lên .. Tả đạt sóng mạnh: cuồn cuộn, trào dâng, ào ạt, cuộn trào, điên cuồng, dữ tợn, dữ dội, khủng khiếp... Đặt câu Tiêng sóng đập vào bờ ầm ầm. Những làn sóng dập nhẹ lên. bờ vai. Những dợt sóng điên cuồng giạt mạnh, vào bờ cuốn trô' mọi thứ trên bùi biển. KỂ CHUYỆN Kể chuyện đã nghe, đã đọc Kể một câu chuyện em đã được nghe hay dược đọc nói về quan hộ giữa con người và thiên nhiên. Gợ/ ý: Học sinh tự tìm càu chuyện bên ngoài sách giáo khoa. Có.thể kẽ chuyện anh Trương Cảm ở Vườn quốc gia Bạch Mã có the gọi chim, hay chuyện chó cứu chú trong Tiếng gọi nơi hoang dã của Giác Lơn-đơii. Nếu không tim được, học sinh cũng có thể kề các chuyện Cốc kiện trời, Con chó nhà hàng xóm, Người hàng xóm... đã đọc. TẬPĐỌC Trước Cổng trời CÁCH ĐỌC Đọc trôi chảy, lưu loát. Diễn cảm thề' hiện niềm xúc động trước vẻ đẹp vừa hoang sơ, thơ mộng vừa khoáng đạt cùa bức tranh vùng cao. GỢl ý tìm hiểu bải Địa điểm trong bài thơ được gọi là “cổng trời” vì nơi dó là một đèo cao giữa hai vách dá, từ dính đèo có thế nhìn thây cá một khoang trời lộ ra, có mây bay, có gió thoảng, tạo cảm giác như đó là cổng để đi lên trời. Qua màn sương khói huyền áo, từ cống trời nhìn ra có thế thấy cả một không gian bất tận, những cánh rừng ngút ngàn cây trái và muôn vàn sẩc màu cỏ hoa, những vạt hương, những lòng thung lúa đã chín vàng màu mật ong, khoảng trời bồng bềnh mây trôi gió thoảng. Xa xa, thác nước trắng xóa đổ từ triền núi cao xuống vang vọng ngân nga như khúc nhạc của đất trời. Bên dòng suỗì mát uôn lượn dưới chân núi, đăn dê thong dong soi mình xuống đáy nước. Không gian thật nguyên sơ, ta như bước vào cõi mơ. Em thích hình ảnh đứng ở cổng trời, ngửa đầu nhìn lên thấy khoảng không có gió thoảng mây trôi, tưởng như đang đi lên trời, bước vào thế giới huyền ảo của truyện cổ tích. Cảnh rừng sương gió ấm lên bởi có hình ảnh con người. Ai nấy tâ't bật rộn ràng vì công việc, người Tày từ khắp các ngả đi gặt lúa, trồng rau, người Giáy, người Dao đi tìm mãng hái nấm, tiếng nhạc ngựa vang lên suốt triền rừng hoang dã, những vạt áo chàm nhuộm xanh cả nắng chiều. Nội dung: Ca ngợi vẻ đẹp của cuộc sông trên miền núi cao - nơi có thiên nhiên thơ mộng, khoáng đạt, trong lành cùng những con người chịu thương chịu khó, hăng say lao động làm đẹp cho quê hương. LUYỆNTỪVÀCÂU Luyện tập về từ nhiều nghĩa Bài tập 1 Từ chín ở câu 1 với từ chín ở câu 3 là hai cách dùng của một từ nhiều nghĩa chúng đồng âm với từ chín ở câu 2. Chín ở câu 1: hoa, quả, hạt phát triển đến mức thu hoạch được. Chín ở câu 2: số tiếp theo số 8. Chín ở câu 3: suy nghĩ kĩ càng. Từ đường ở câu 2 với từ đường ở câu 3 là hai cách dùng của một từ nhiều nghĩa chúng đồng âm với từ đường ở câu 1. Đường ở câu 1: chất kết tinh vị ngọt Đường ở câu 2: vật nô'i liền hai đầu Đường ở câu 3: lô'i đi. Từ vạt ỗ câu 1 với từ vạt ở câu 3 là hai cách dùng của một từ nhiều nghĩa chúng đồng ầm với từ vạt ở câu 2 Vạt ở câu 1: mảnh đất trồng trọt trải dài trên đồi núi Vạt ở câu 2: đẽo xiên Vạt ở câu 3: thân áo Bài tập 2 Từ xuân thứ 1 chỉ mùa đầu tiên trong bốn mùa. Từ xuân thứ 2 có nghĩa là tươi đẹp. Từ xuân ở đây có nghĩa là tuổi. * Bài tập 3 Nghĩa Cao Có chiều cao lớn hơn mức bình thường Có sô' lượng hoặc chất lượng hơn mức bình thường Nặng Có khôi lượng lớn hơn mức bình thường ơ mức độ cao hơn, trầm trọng hơn mức bình thường Ngọt Có vị như vị của đường, mật (Lời nói) nhẹ nhàng dễ nghe (Am thanh) nghe êm tai Đặt câu Anh ấy cao hơn hẳn em. Đó là hàng 'Việt Nam chất lượng cao. Mới bốn tháng tuổi, bé đã nặng trĩu tay. Bệnh của anh ấy ngày một nặng thêm. ■ Kẹo này rất ngọt. Nói ngọt dễ lọt vào tai. Tiếng đàn ai reo nghe thật ngọt ngào. TẬP LÀM VĂN Luyện tập tả cảnh (Dựng đoạn mở bài, kết bài) * Bài tập 1 Lời giải: (a) là kiểu mở bài trực tiếp (b-) là kiểu mở bài gián tiếp * Bài tập 2 Lời giải Giống nhau Khác nhau Đều nói về tình cảm yêu quí, gắn bó thân thiết của bạn học sinh đối với con đường. Kết bài không mở rộng: khẳng định con đường râ't thân thiết với học sinh. Kết bài mở rộng: vừa nói về tình cảm yêu quí con đường, vừa ca ngợi công Ơ11 của các cô bác công nhân vệ sinh đã giữ sạch con đường, đồng thời thể hiện ý thức giữ con đường luôn sạch đẹp. Bài tập 3 Viết một đoạn mở bài kiểu gián tiếp và một đoạn kết bài kiểu mở rộng cho bài văn tả cảnh thiên nhiên ở địa phương em. Mở bài kiểu gián tiếp: Đất nước Việt Nam có nhiều cảnh đẹp. Mỗi miền của Tổ quốc đều có những bức tranh thiên nhiên kiệt tác. Lạng Sơn với động Tam Thanh, sông Kì Cung. Bắc Cạn có hồ Ba Bể nên thơ, hùng vĩ. Quảng Bình với động Phong Nha - đệ nhất kì quan. Còn Quảng Ngãi có núi Thiên An trầm tư bên dòng sông Trà Khúc. Núi Thiên An đã cùng sông Trà làm nên một cảnh quan tươi đẹp ở quê hương em. Kết bài kiểu mở rộng: Mai sau dù có đi đâu em cũng luôn nhớ đến núi Thiên An, sông Trà và em sẽ cùng mọi người giữ gìn cho thắng cảnh này ngày càng thêm tươi đẹp.