Giải Địa Lí 8 - Bài 19. Địa hình với tác động của nội, ngoại lực
Chương XII. TỔNG KẾT ĐỊA LÍ Tự NHIÊN VÀ ĐỊA LÍ CÁC CHÂU LỤC BÀI 19. ĐỊA HÌNH VỚI TÁC ĐỘNG CỦA NỘI, NGOẠI Lực HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI LÝ THUYỀT Quan sát hình 19.1 (SGK trang 66), đọc tên và nêu vị trí của các dãy núi, sơn nguyên, đồng bằng lớn trên các châu lục. Trả lời Các dãy núi lớn: Coóc-đi-e, A-pa-lat, An-đet (châu Mĩ); Xcan-đi-na-vi, An-pơ (châu Âu); At-lát, Đrê-ken-bec (châu Phi); Cap-ca, Hin-đu-cuc, Thiên Sơn, Côn Luân, An-tai, Xai-an, Hi-ma-lay-a, U-ran (châu Á); Đông Ô-xtrây-li-a (châu Đại dương). Các sơn nguyên lớn: È-ti-ô-pi-a, Đông Phi (châu Phi); A-ráp, I-ran, Đê-can, Tây Tạng, Trung Xi-bia (châu Á); Tây Ô-xtrây-li-a (châu Đại dương), Bra-xin (châu Mĩ) Các đồng bằng lớn: đồng bằng Trung tâm (Bắc Mĩ), A-ma-dôn, La Pla-ta (Nam Mĩ); Đông Âu (châu Âu); Công-gô (châu Phi); đồng bằng Ân - Hằng, Mê Công, Hoa Bắc, Tây Xi-bia (châu Á); đồng bằng Trung tâm (châu Đại dương). Quan sát các hình 19.1 (SGK trang 66), 19.2 (SGK ưang 67) và dựa vào kiến thức đã học, cho biết các dãy núi cao, núi lửa của thế giới xuất hiện ở vị trí nào của các mảng kiến tạo? Trả lời Các dãy núi cao, núi lửa của thế giới xuất hiện ở vị trí tiếp xúc của các mảng kiến lạo (các mảng chờm lên nhau hoặc các mảng đang tách xa nhau). Quan sát hình 19.3 (trang 67), 19.4 và 19.5 (trang 68), cho biết nội lực còn tạo ra hiện tượng gì? Nêu một số ảnh hưởng của chúng tới đời sông con người. Trả lời Các hiện tượng: động đất, tạo ra các đảo núi lửa, các lớp đất đá bị xô lệch. Ảnh hưởng của chúng tới đời sông con người: + Động đất: phá huỷ nhà cửa, đường sá, cầu cống, gây thiệt hại về người... + Các đảo núi lửa: khi dung nham phong hoá tạo ra đất ba dan màu mỡ thích hợp ưồng cây công nghiệp... + Các lớp đất đá bị xô lệch: tạo ra cảnh quan đẹp, thu hút khách du lịch. Quan sát các ảnh dưới đây (SGK trang 68), mô tả hình dạng địa hình trong ảnh và cho biết chúng được hình thành do các tấc động nào của ngoại lực? Trả lời Ánh bờ biển cao ở Ồ-xtrây-li-a: + Mô tả: hình ảnh khôi đá bị bào mòn, đục thủng thành hình vòm cong, một bên gắn với núi đá ven biển, một bên có chân chống ở mép nước, xung quanh là biển. + Giải thích: cảnh quan trên có được là do gió và nước biển bào mòn, phần mềm bị bóc đi, phần đá cứng còn lại tạo thành vòm cong. Ánh nấm đá ba dan ở Ca-li-phooc-nia (Hoa Kì): + Mô tả: Khôi đá có chân nhỏ và mũ đá lớn hơn trông như cây nâìn, hình dạng tương đối gồ ghề. + Nguyên nhân: Trước đây có thể là cả một quả núi hoặc khôi đá lớn, do thay đổi nhiệt độ, do gió, mưa nên các lớp đá bên ngoài bị vỡ vụn dần, còn lại khối đá cứng bên trong, phía dưới do tác động của gió mang theo cát nên sức bào mòn mạnh hơn làm cho phần dưới nhỏ đi, tạo thành chân nấm. Ánh cánh đồng lúa gạo ở một châu thổ sông (Thái Lan): + Mô tả: cánh đồng lúa bằng phẳng, xanh tốt, phía xa là làng mạc. + Nguyên nhân: xưa kia là vùng trũng hoặc cũng có thể là vùng biển nông (thuộc vịnh Thái Lan), phù sa sông đã bồi đắp tạo nên đồng bằng và đã được khai phá để trồng lúa gạo. Ảnh thung lũng sông ở vùng núi Áp-ga-ni-xtan: + Mô tả: các ngọn núi lô nhô, sườn dốc, thung lũng với dòng sông uốh lượn quanh chân núi. + Nguyên nhân: dòng chảy bào mòn và cuốn đi đất đá, làm cho thung lũng ngày càng mở rộng. Sử dụng lược đồ hình 19.1 (SGK trang 66) và kiến thức đã học, hãy tìm thêm ba ví dụ cho mỗi dạng địa hình. Trả lời Ví du: bờ biển bị sóng đánh vỡ bờ, nước xẻ núi, bào mòn các bề mặt... HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP 1. Chọn trong sách giáo khoa Địa lí 8 ba cảnh quan tự nhiên thể hiện các dạng địa hình khấc nhau và nêu những yếu tô tự nhiên chính tác động tạo nên các cảnh quan trong ảnh. Trả lời Hoang mạc Tha (hình 10.3-SGK trang 35), cảnh quan đồng bằng sông Hồng (hình 29.4-SGK trang 107): do tác động của quá trình ngoại lực tạo nên. - Núi Hi-ma-lay-a (hình 10.4-SGK trang 35): do tác động của quá trình nội lực. Nêu một sô' ví dụ về cảnh quan tự nhiên của Việt Nam thể hiện rõ các dạng địa hình chịu tác động của ngoại lực. Trả lời Ví du: hang động đá vôi, bãi bồi ven sông, cồn cát duyên hải, khe rãnh ở miền núi... BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM Khoanh tròn câu trả lời đúng nhất: Dãy núi không phải ở châu Mĩ là A. An-đet. B. Coóc-đi-e. c. A-pa-lat. D. At-lál. Đồng bằng nào sau đây không thuộc châu Á? A. Tây Xi-bia. B. Hoa Bắc. c. La Pla-ta. D. Ấn - Hằng. Dãy núi nằm ở Bắc Âu là: A. An-pơ. B. Xcan-đi-na-vi. c. U-ran. D. Xai-an. ĐÁP ÁN 1D 2C 3B