Học Tốt Lịch Sử 9 Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
Bài 22 Cao trào cách mạng tiến tối Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 A. KIẾN THỨC Cơ BẢN Mặt trận Việt Minh ra đời (19-5-1941) Hoàn cảnh lịch sử Sau khi chiếm phần lớn lục địa châu Âu, tháng 6-1941, phát xít Đức tấn công Liên Xô. Trên thế giới đã hình thành hai trận tuyến: một bên là các lực lượng dân chủ do Liên Xô đứng đầu và một bên là khối phát xít Đức, Italia, Nhật Bản, Ngay từ đầu, cuộc đấu tranh của nhân dân ta là một bộ phận của cuộc đấu tranh của các lực lượng dân chủ. Chủ trương của Đảng Ngày 28-1-1941, Nguyễn Ái Quốc về nước triệu tập hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ 8 tại Pác Bó (Cao Bằng) từ ngày 10 đến ngày 19-5-1941. Nội dung hội nghị: Chủ trương trước hết phải giải phóng cho được các dân tộc Đông Dương khỏi ách Pháp, Nhật. Quyết định tạm gác khẩu hiệu “Đánh đổ địa chủ chia ruộng đất cho dân cày” thay bằng các khẩu hiệu tịch thu ruộng đất của đế • quốc và Việt gian chia cho dân nghèo, giảm tô, giảm tức, chia lại ruộng công, tiến tới thực hiện người cày có ruộng. Chủ trương thành lập Việt Nam độc lập đồng minh (Việt Minh) bao gồm các tổ chức quần chúng lấy tên là Hội Cứu quốc. Xây dựng và phát triển lực lượng cách mạng. Các đội du kích Bắc Sơn thống nhất thành Cứu quốc quân. Cứu quốc quân phát động chiến tranh du kích, tiến hành công tác vũ trang tuyên truyền, gây dựng cơ sở chính trị trong quần chúng ở Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lạng Sơn. Đến năm 1942, khắp chín châu của Cao Bằng đều có Hội Cứu quốc. Năm 1943, Uy ban Việt Minh lập 19 ban xung phong “Nam tiến”để liên lạc với căn cứ địa Bắc Sơn Võ Nhai và phát triển lực lượng cách mạng xuống miền xuôi. Tập hợp sinh viên, học sinh trí thức, tư sản dân tộc vào mặt trận cứu nước. Báo chí của Đảng và của Mặt trận Việt Minh phát triển góp phần tuyên truyền, đường lối chính sách của Đảng đấu tranh chống mọi thủ đoạn chính trị, văn hóa của địch. Tháng 5-1944,Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị sửa soạn khởi nghĩa và kêu gọi “sắm vũ khí đuổi thù chung”, Không khí chuẩn bị khởi nghĩa sôi sục trong khu căn cứ. Ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân được thành lập, chỉ mấy hôm sau đã đánh thắng hai trận ở Phay Khắt (25-12-1944) và Nà Ngần (26-12-1944). Ở Thái Nguyên, Cứu quốc quân phát động chiến tranh du kích. Chính quyền nhân dân được thành lập suốt một vùng rộng lớn, phía Nam xuống tận tỉnh Thái Nguyên, Vĩnh Yên. Cao trào kháng Nhật cứu nước tiến tới tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 Nhật đảo chính Pháp (9-3-1945) Nguyên nhân: ■ + Chiến tranh thế giới bước vào giai đoạn chót. Ớ châu Âu, nước Pháp được giải phóng, Chính phủ kháng chiến Đờ Gôn về Pari. + Ớ mặt trận Thái Bình Dương, phát xít Nhật cũng khốn đốn trước các đòn tấn công của quân Anh, Mĩ. + Ớ Đông Dương, thực dân -Pháp ngóc đầu dậy ráo riết hoạt động, chờ cơ hội khi quân Đồng minh kéo vào sẽ nổi dậy hưởng ứng để khôi phục lại địa vị thống trị cũ. + Tình thế trên buộc Nhật phải đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương và loại trừ nguy cơ bị Pháp đánh từ sau lưng khi quân Đồng minh đổ bộ vào. Diễn hiến: Đêm mồng 9-3-1945, Nhật nổ súng đảo chính Pháp trên toàn Đông Dương. Quân Pháp chống cự yếu ớt, chỉ sau vài giờ đã đầu hàng. Chính sách của Nhật sau đảo chính: + Tuyên bố giúp cho nền độc lập của các dân tộc Đông Dương. + Tăng cường bóc lột. + Tấn công căn cứ Việt Minh. Tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945. Ngay khi Nhật đảo chính Pháp, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp: + Ra chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau là hành động của chúng ta” xác định kẻ thù chính cụ thể trước mặt là duy nhất là phát xít Nhật. + Thay khẩu hiệu “đánh đuổi Pháp - Nhật” bằng khẩụ hiệu “đánh đuổi phát xít Nhật”. + Phát động cao trào kháng Nhật cứu nước. Cao trào kháng Nhật cứu nước: Từ giữa tháng 3 cách mạng chuyển thành cao trào, phong trào đấu tranh và khới nghĩa từng phần nổ ra ở từng địa phương. + ở khu căn cứ Cao - Bắc - Lạng, Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân và Cứu quốc quân đã giải phóng hàng loạt xã, châu, huyện. + ở nhiều địa phương quần chúng cảnh cáo, quan lại, tổng lí cường hào, trừng trị Việt gian. + ở thành thị, các đội danh dự Việt Minh trừ khử những tên tay sai đắc lực của địch. + Ngày 15-4-1945, Hội nghị Quân sự cách mạng Bắc Ki họp quyết định: thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân, phát triển hơn nữa lực lượng vũ trang và nửa vũ trang, mở trường đào tạo cán bộ quân sự, chính trị, đề ra nhiệm vụ phát triển chiến tranh du lách, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật. + Ngày 4-6-1945, Khu Giải phóng Việt Bắc thành lập gồm 6 tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Hà Giang, Tuyên Quang và Thái Nguyên, úy ban lâm thời Khu Giải phóng thi hành 10 chính sách của Việt minh. Khu Giải phóng trở thành căn cứ địa của cả nước, là hình ảnh thu nhỏ của nước Việt Nam mới. + Khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói” của Đảng đưa ra làm dấy lên phong trào đánh chiếm kho thóc của Nhật chia cho nhân dân. Một bầu không khí tiền khởi nghĩa lan tràn khắp cả nước, báo trước giò' hành động quyết định sắp tới. B. BÀI TẬP Câu 1. Hãy khoanh tròn chỉ một chữ in hoa trước câu trả lời đúng nhất. Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng xác định nhiệm vụ trước hết của cách mạng là gì? Giải phóng dân tộc. Giành ruộng đất cho dân cày. c. Cánh đổ phong kiến. D. Đánh đổ đế quốc phong kiến. Nơi thí điểm xây dựng các Hội Cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh là ở đâu? Lạng Sơn. c. Cao Bằng. Thái Nguyên. D. Bắc Cạn. Tổ chức kêu gọi nhân dân “sắm vũ khí đuổi thù chung” là tổ chức nào? Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Ban Thường vụ Trung ương Đảng, c. Tổng bộ Việt Minh. D. ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì. 4 Chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt của nhân dân Đong Dương là kẻ thù nào? c. Thực dân Pháp. D. Phát xít Nhật. Pháp, Nhật. Phong kiến tay sai. Chủ tmơng thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam Giải phóng quân là từ đâu? Hội nghị quân sự cách mạng Bắc Kì. ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì. c. Tổng bộ Việt Minh. D. Ban Thường vụ Trung ương Đảng. Quyết định phát động cao trào kháng Nhật cứu nước của tổ chức nào? Tổng bộ Việt Minh. Ban Thường vụ Đảng. c. Ban Chấp hành Trung ương Đảng. D. Úy ban Quân sự Cách mạng Bắc Kì. Tổ chức nào thi’ hành 10 chính sách của Việt Minh? Ban Thường vụ Trung ương Đảng. ủy ban quân sự cách mạng Bắc Kì. c. Tổng bộ Việt Minh. D. ủy ban Lâm thời Khu Giải phóng. Khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói” được thực hiện ở đâu? Bắc Bộ. c. Bắc bộ và Bắc Trung Bộ. Trung Bộ và Nam Bộ. D. Trên cả nước. Câu 2. Điền tiếp thời gian và sự kiện vào Trong bảng dưới đây. Thời gian Sự kiện Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về nước. 19-5-1941 Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quần thành lập. 9-3-1945 Hội nghị Quân sự cách mạng Bắc Kì họp. 4-6-1945