Học Tốt Lịch Sử 9 Bài 24: Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945 - 1946)

Chương II
VIỆT NAM TỪ SAU CÁCH MẠNG
THÁNG TÁM ĐẾN TOÀN ouóc
KHÁNG CHIẾN
Bài 24
Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân (1945-1946)
A. KIẾN THỨC Cơ BẢN
Tình hình nước ta sau Cách mạng tháng Tám
Sau Cách mạng tháng tám, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa gặp muôn vàn khó khăn. Đó là:
- Về khách quan:
+ Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc, 20 vạn quân Tưởng Giới Thạch với danh nghĩa quân Đồng minh giải giáp quân Nhật nhưng lại kéo theo bọn Việt gian tay sai (Việt Quốc và Việt Cách).
+ Từ vĩ tuyến 16 trở vào, quân Anh cũng danh nghĩa Đồng minh giải giáp quân Nhật, nhưng lại giúp thực dân Pháp trở lại xâm lược nước ta. Bọn phản cách mạng ở miền Nam, bọn phản động trong các giáo phái ra sức chống phá cách mạng.
+ 6 vạn quân Nhật còn lại, trong khi chờ giải giáp, một bộ phận trong bọn chúng đã giúp cho thực dân Pháp mỏ' rộng phạm vi chiếm đóng.
- - Về chủ quan:
+ Chính quyền cách mạng mói thành lập.
+ Nạn đói đe dọa.
+ Ngân sách nhà nước trống rỗng.
+ Hơn 90% dân số mù chữ, các tệ nạn xã hội vẫn còn phổ biến. Việt Nam đang đứng trước tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”.
Bước đầu xây dựng chế độ mới
- Ngày 8-9-1945, Chính phủ Lâm thời công bố lệnh Tổng Tuyển
cử trong cả nước.
Ngày 6-1-1946, Tổng Tuyển cử bầu Quốc hội trong cả nước, hơn 90% cử tri đi bầu, bầu 333 đại biểu Quốc hội.
2-3-1946, Quốc hội họp phiên đầu tiên lập Ban dự thảo Hiến pháp và thông qua danh sách Chính phủ Liên hiệp kháng chiến do Hồ Chí Minh đứng đầu.
Bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp ỏ' Trung Bộ và Bắc Bộ. Thành lập úy ban hành chính các cấp, thay cho úy ban nhân dân.
Ngày 29-5-1946, thành lập Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Hội Liên Việt).
Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính
Diệt giặc đói
Biện pháp trước mắt: “Nhường cơm xẻ áo”. Hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh và noi gương Người, đồng bào cả nước lập “Hũ gạo tiết kiệm”, “Ngày đồng tâm” để có thêm gạo cứu đói.
Biện pháp lâu dài: Đẩy mạnh tăng gia sản xuất, tịch thu ruộng đất của đế quốc Việt gian chia cho nông dân, chia lại ruộng công, giảm tô...
Nhờ những biện pháp tích cực trên, nạn đói dần dần bị đẩy lùi.
Diệt giặc dốt
Ngày 8-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí sắc lệnh thành lập cơ quan Bình dân học vụ và kêu gọi toàn dân tham gia phong trào xóa nạn mù chữ.
Các cấp học đều phát triển mạnh. Nội dung và phương pháp giáo dục bước đầu được đổi mới theo tinh thần dân tộc dân chủ.
Giải quyết khó khăn về tài chính * Biện pháp:
Vận động nhân dân đóng góp, tổ chức các phong trào “Quỹ độc lập” và “Tuần lễ vàng”.
Ngày 23-11-1946, Quốc hội quyết định lưu hành tiền Việt Nam trong cả nước khó khăn về tài chính dần dần vượt qua.
Nhân dân Nam Bộ kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược
Đêm 22 rạng sáng 23-9-1945, thực dân Pháp đánh úp trụ sở ủy ban Nhân dân Nam Bộ và co' quan Tự vệ thành phố Sài Gòn, mở đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta lần thứ hai.
— Quân dân Sài Gòn Chợ Lớn anh dũng đánh trả quân xâm lược bằng mọi hình thức và mọi thứ vũ khí.
Đầu tháng 10-1945, đạo quân của Lơcơléc đến Sài Gòn, thực dân Pháp phá vòng vây chung quanh Sài Gòn Chợ Lớn, đánh chiếm các tỉnh Nam Bộ và Nam Trung Bộ.
Trung ương Đảng Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động phong trào ủng hộ Nam Bộ kháng chiến đồng thời tích cực chuẩn bị đối phó với âm mưu mở rộng chiến tranh ra cả nước của Pháp.
Thanh niên nô nức nhập ngũ, nhân dân Bắc Bộ, Trung Bộ quyên góp tiền của., ủng hộ Nam Bộ kháng khiến.
Đấu tranh chống quân Tưởng và bọn phản cách mạng
Quân Tưởng sử dụng bọn Việt Quốc, Việt Cách để phá ta từ bên trong. Bọn Việt Quốc, Việc Cách đòi ta cải tố Chính phủ, gạt những đảng viên cộng sản ra khỏi Chính phủ Lâm thời.
Quốc hội khóa I đồng ý chia cho bọn tay sai của Tưởng 70 ghế trong Quốc hội, một số ghế Bộ trưởng, nhận cung cấp một phần lương thực, thực phẩm cho quân Tưởng, nhận tiêu tiền “Quốc tệ”, “Quan kim”.
Ban hành một số sắc lệnh trấn áp bọn phản cách mạng, giam giữ những phần tử chống đối nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lập tòa án quân sự trừng trị bọn phản cách mạng.
Hiệp định sơ bộ (6-3-1946) và Tạm ước Việt - Pháp (14-9-
1946)
Pháp và Tưởng bắt tay nhau kí hiệp ước Hoa - Pháp (28-2-1946). Theo đó, Pháp nhường cho Tưởng một số quyền lợi về kinh tế, Tưởng nhường cho Pháp quyền giải giáp quân Nhật ỏ' miền Bắc.
Trước tình hình đó ta chủ động đàm phán với Pháp để gạt 20 vạn quân Tưởng ra khỏi nước ta, tranh thủ thời gian hòa hoãn để chuẩn bị lực lượng. Chủ Tịch Hồ Chí Minh kí với đại diện chính phủ Pháp Hiệp định Sơ bộ (6-3-1946). Nội dung cơ bản của Hiệp định là Pháp công nhận Việt Nam Dận chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do, ta đồng ý cho 15.000 quân Pháp vào miền Bắc thay quân Tưởng làm nhiệm vụ giải giáp quân Nhật, hai bên ngừng bắn ở Nam Bộ...
- Sau khi kí Hiệp định, Pháp vẫn gây xung đột vũ trang ỏ' Nam Bộ, lập chính phủ “Nam Kì tự trị”. Cuộc đàm phán chính thức ở Phôngtennơbơlô không mang lại kết quả. Quân Pháp tăng cường các hoạt động khiêu khích.
Trước tình hình trên, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí với Chính phủ
Pháp Tạm ước Việt - Pháp 14-9-1946 tiếp tục nhượng bộ cho Pháp một số quyền lợi kinh tế - văn hóa để kéo dài thêm thời gian xây dựng và củng cố lực lượng.
B. BÀI TẬP
Câu 1. Hãy khoanh tròn chỉ một chữ in hoa trước câu trả lời đúng nhất.
Kẻ thù nguy hiểm nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sau
Cách mạng tháng Tám là kẻ thù nào? ■
quân Anh.	c. quân Pháp.
quân Tưởng.	D. quân Nhật.
Quân đội nước nào vào nước ta giải giáp quân Nhật từ vĩ tuyến 16 trở ra?
Quân Tưởng.	c. Quân Anh.
Quân Pháp.	D. Quân Anh, quân Tưởng.
Quân đội nước nào vào nước ta giải giáp quân Nhật từ vĩ tuyến 16 trở vào?
Quân Pháp.	c. Quân Tưởng.
Quân Anh.	D. Quân Pháp, quân Anh.
Biện pháp lâu dài để giải quyết nạn đói là gì?
Không dùng gạo nấu rưựu. c. “Ngày đồng tâm”.
Lập hũ gạo cứu đói.	D. Tăng gia sản xuất.
Biện pháp trước mắt để giải quyết nạn dốt là gì?
Phong trào xóa nạn mù chữ. c. Đổi mới nội dung giáo dục.
Phát triển các cấp học.	D. Đổi mới phương án giáo dục.
Biện pháp trước mắt để giải quyết khó khăn về tài chính là gì?
Tăng gia sản xuất.
Kêu gọi nhân dân đóng góp.
c. Xây dựng “Quỹ độc lập”
D.. Phong trào “Tuần lễ vàng”.
Quân đội nước nào đã giúp thực dân Pháp xâm lược nước ta ở Nam Bộ?
Quân Tưởng, quân Nhặt. c. Quân Anh.
Quân Nhật.	D. Quân Tưởng.
Với việc kí Hiệp định sớ bộ (6-3-1946) ta đã loại được kẻ thù nào ra khỏi nước ta?
Quân Anh, quân Tưởng.	c. Quân Nhật.
Quân Anh.	D. Quân Tưởng.
Tác dụng của việc kí Tạm ước Việt - Pháp (14-9-1946) đối với nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là gì?
Có thêm thời gian hòa bình.
Loại trừ được quân Nhật, c. Loại trừ được quân Tưởng.
D. Loại trừ được quân Anh.
Câu 2. Điền tiếp thời gian và sự kiện vào chỗ 	 trong bảng
dưới đây.
Thời gian
Sự kiện
8-9-1945
Cuộc kháng chiếm chống thực dân Pháp xâm lược trở lại bùng nổ ở Nam Bộ.
6-1-1946
Hiệp định sơ bộ được kí kết
29-5-1946	
Tạm ước Việt - Pháp được kí kết.