Học Tốt Lịch Sử 9 Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Bài 23 Tổng khỏi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nưóc Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa A. KIẾN THỨC Cơ BẢN Lệnh Tổng khởi nghĩa được ban bố. Tháng 5-1945, phát xít Đức bị tiêu diệt, tháng 8-1945, phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh không điều kiện. Đây là điều kiện khách quan thuận lợi, tạo điều kiện cho nhân dân ta nổi dậy giành lại độc lập tự do. Ngay khi được tin Nhật đầu hàng Đồng minh, Hội nghị toàn quốc của Đảng họp từ 14-8 đến 15-8-1945 ở Tân Tràô (Tuyên Quang) quyết định: + Phát động tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên toàn quốc trước khi quân Đồng minh vào. + Thành lập ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, úy ban Khởi nghĩa ra quân lệnh số 1, hạ lệnh khởi nghĩa. Đại hội quốc dân ở Tân Trào ngày 16,17-8: + Tán thành quyết định tổng khởi nghĩa. + Thông qua 10 chính sách của Việt Minh. + Thành lập ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh đứng đầu. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Chiều 16-8-1945, một đơn vị quân giải phóng do Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tân Trào, tiến về thị xã Thái Nguyên, mở đầu cho tổng khởi nghĩa. Giành chính quyền ở Hà Nội ở Hà Nội, sau ngày Nhật đảo chính Pháp không khí cách mạng càng sôi động. Các tầng lớp nhân dân, nhất là thanh niên, hăng hái gia nhập các đoàn thể cứu quốc, các đội tự vệ chiến đấu. Các đội “Tuyên truyền xung phong” của Việt Minh hoạt động hầu khắp thành phố. Các “đội danh dự’ của Việt Minh thẳng tay trừ khử những tên tay sai đắc lực của Nhật. Tối 15-8, Việt Minh tổ chức diễn thuyết ở ba rạp hát trong thành phố. Ngày 16-8, truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện khắp nơi. Sáng 19-8, cả Hà Nội-tràn ngập khí thế cách mạng. Đồng bào rầm rập kéo đến quảng trường nhà hát lớn để dự cuộc minh tinh do Mặt trận Việt Minh tổ chức. Đại biểu của Việt Minh đọc tuyên ngôn, chương trình của Việt Minh và kêu gọi nhân dân đứng lên giành chính quyền. Bài hát “Tiến quân ca” lần đầu tiên vang lên. Cuộc mít tinh nhanh chóng chuyển thành biểu tình chia thành nhiều đoàn, chiếm các công sỏ' của chính quyền bù nhìn. Trước khí thế của,quần chúng, quân Nhật không dám chống lại. Cuộc khởi nghĩa đã thắng lợi ở thủ đô Hà Nội. Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội có tác dụng cổ vũ to lớn đối với phong trào trong cả nước. Giành chính quyền trong cả nước Ngay từ những ngày đầu của tháng 8, không khí chuẩn bị khởi nghĩa sôi sục khắp cả nước. Từ 14 đến 18-8, nhiều xã, huyện thuộc một số tỉnh đã nối tiếp nhau chớp thời cơ nổi dậy giành chính quyền. Bốn tỉnh giành được chính quyền ở tỉnh lị sớm nhất là Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam (18-8). Ngày 23-8, khởi nghĩa thắng lợi ở Huế. Ngày 25-8, khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn. — Vua Bảo Đại thoái vị (30-8). Chỉ trong vòng 15 ngày (14 đến 28), cuộc Tổng khởi nghĩa đã thành công trong cả nước. Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. rv. Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của cách mạng tháng Tám Ý ngliĩa lịch sử Đối với dân tộc: + Cách mạng tháng Tám là sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nó đã phá tan hai xiềng xích nô lệ của Pháp, Nhật, lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại ngót ngàn năm trên đất nước ta. Đưa nửớc ta từ nước thuộc địa trở thành nước độc lập dưới chế độ dân chủ cộng hòa, đưa dân ta từ thân phận nô lệ lên địa vị làm chủ nước nhà. + Mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc: kỉ nguyên giải phóng dân tộc gắn liền với giải phóng giai cấp, công nhân và nhân dân lao động, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Đối với thế giới: + Cách mạng tháng Tám là thắng lợi đầu tiên trong thời đại mới của một dân tộc nhỏ yếu đã tự đứng lên giải phóng khỏi ách đế quốc thực dân. + Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa trên thế giới đặc biệt là nhân dân châu A và Châu Phi. Nguyên nhân thành công * Chủ quan: Truyền thống yêu nước của dân tộc được phát huy. Có khối liên minh công nông vững chắc, tập hợp được mọi lực lượng yêu nước trong mặt trận dân tộc thống nhất, kết hợp tài tình đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, đấu tranh du kích với khởi nghĩa ở cả từng phần ở nông thôn, tiến lên phát động tổng khởi nghĩa ở cả nông thôn và thành thị, đánh đổ nền thống trị của đế quốc, phong kiến, giành chính quyền về tay nhân dân. * Khách quan: - Hoàn cảnh khách quan thuận lợi do thắng lợi của các lực lượng dân chủ chống phát xít mang lại - Hồng quân Liên Xô và quân Đồng minh đánh bại phát xít Đức, Nhật. B. BÀI TẬP Câu 1. Hãy khoanh tròn chỉ một chữ in hoa trước câu trả lời đúng nhất. Hội nghị toàn quốc của Đảng họp ỏ' đâu? Pắc Bó. c. Bắc Sơn. Tân Trào D. Cao Bằng. Bản “Quân lệnh số 1” ra đời ỏ' đâu? Hội hghị toàn quốc của Đảng. Úy ban Khởi nghĩa toàn quốc, Tổng bộ Việt Minh. D. Đại hội Quốc dân. Võ Nguyên Giáp chỉ huy một đội quân giải phóng tấn công quân Nhật ỏ' thị xã Thái Nguyên theo ỉẹnh của ai? Tổng bộ Việt Minh. Đại hội Quốc dân. c. ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc. D. Ban Thường vụ Trung ương Đảng. ở Hà Nội, truyền đơn, biểu ngữ kêu gọi khởi nghĩa xuất hiện vào thời gian nào? A. Ngày 19-8-1945. c, Ngày 17-8-1945. B. Ngày 15-8-1945. D. Ngày 16-8-1945. Ngày 18-8-1945, nhân dân tỉnh nào ở Bắc Kì giành được chính quyền ở tỉnh lị? Bắc Giang, Hải Dương. Thái Bình. c. Ninh Bình, Hải Dương. D. Bắc Giang. Nhân dân tỉnh nào ở Trung Kì giành được chính quyền ở tỉnh lị sớm nhất? Nghệ An, Hà Tĩnh. c. Nghệ An, Quảng Ngãi. Hà Tĩnh, Quảng Nam. D. Hà Tĩnh, Quảng Ngãi. Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi trong vòng bao nhiêu ngày? 28 ngày. 14 ngày, c. 15 ngày. D. 9 ngày. Soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập là ai? ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam. Tổng bộ Việt Minh. c. Ban Thường vụ Trung ương Đảng. D. HỒ Chí Minh. Câu 2. Hãy nối thời gian và sự kiện trong Cách mạng tháng Tám sao cho đúng. Thời gian 1. 16-8-1945 2. Từ 14 đến 18-8-1945 3. 19-8-1945 4. 23-8-1945 5. 25-8-1945 Sự kiện Khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội. Việt Minh tổ chức diễn thuyết ở ba rạp hát lớn trong thành phố Hà Nội. Đại Hội Quốc dân họp ở Tân Trào. Khởi nghĩa thắng lợi ở Huê. Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam, giành được chính quyền ở tỉnh lị. Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn.