SGK Tiếng Việt 4 - Tuần 11 - Chủ điểm: Có chí thì nên

	TẬP ĐỌC 	
Ông Trạng thả diều
Vào đời vua Trần Thái Tông, có một gia đình nghèo sinh được cậu con trai đặt tên là Nguyễn Hiền. Chú bé rất ham thả diều. Lúc còn bé, chú đã biết làm lấy diều để choi.
Lên sáu tuổi, chú học ông thầy trong làng. Thầy phải kinh ngạc vì chú học đến đâu hiểu ngay đến đó và có trí nhớ lạ thường. Có hôm, chú thuộc hai mưoi trang sách mà vẫn có thì giờ chơi diều.
Sau vì nhà nghèo quá, chú phải bỏ học. Ban ngày, đi chăn trâu, dù mưa gió thế nào, chú cũng đứng ngoài lớp nghe giảng nhờ. Tối đến, chú đợi bạn học thuộc bài mới mượn vở về học. Đã học thì cũng phải đèn sách như ai nhưng sách của chú là lưng trâu, nền cát, bút là ngón tay hay mảnh gạch vỡ ; còn đèn là vỏ trứng thả đom đóm vào trong. Bận làm, bận học như thế mà cánh diều của chú vẫn bay cao, tiếng sáo vẫn vi vút tầng mây. Mỗi lần có kì thi ở trường, chú làm bài vào lá chuối khô và nhờ bạn xin thầy chấm hộ. Bài của chú chữ tốt văn hay, vượt xa các học trò của thầy.
Thế rồi vua mở khoa thi. Chú bé thả diều đỗ Trạng nguyên, ông Trạng khi ấy mới có mười ba tuổi. Đó là Trạng nguyên trẻ nhất của nước Nam ta.
Theo TRINH ĐUỜNG
Trạng : tức Trạng nguyên, người đỗ đầu kì thi cao nhất.thời xưa.
Kinh ngạc : cảm thấy rất lạ trước điều hoàn toàn không ngờ.
Tìm những chi tiết nói lên tư chất thông minh của Nguyễn Hiền.
Nguyễn Hiền ham học và chịu khó như thế nào ?
Vì sao chú bé Hiền được gọi là "ông Trạng thả diều " ?
Tục ngữ hoặc thành ngữ nào dưới đây nói đúng ý nghĩa của câu chuyện trên ?
Tuổi trẻ tài cao.
Có chí thì nên.
Công thành danh toại.
CHÍNH TẢ 	
1. Nhớ - viết: 4 khổ đầu bài thơ Nếu chúng mình có phép lạ.
(2). a) Điền vào chỗ trống s hay X ?
Trái nhót như ngọn đèn tín hiệu
Trỏ lối ...ang mùa hè
Quả cà chua như cấi đèn lồng nhỏ ...íu
Thắp mùa đông ấm những đêm thâu
Quả ớt như ngọn lửa đèn dầu
Chạm đầu lưỡi - chạm vào ...ức nóng.
Mạch đất ta dồi dào ...ức ...ống
Nên nhành cây cũng thắp ...áng quê hương.
PHẠM TIÊN DUẬT
b) Đặt trên những chữ in đậm dấu hỏi hay dấu ngã ?
Ông Trạng Nồi
Ngày xưa có một học trò nghèo nôi tiếng khắp vùng là người hiếu học. Khi ông đô trạng, nhà vua muốn ban thương, cho phép ông tự chọn quà tặng. Ai nấy rất đôi ngạc nhiên khi thấy ông chi xin một chiếc nồi nho đúc bằng vàng. Thì ra, ông muốn mang chiếc nồi vàng ấy về tạ ơn người
hàng xóm. Thuơ hàn vi, vì phai ôn thi, không có thời gian kiếm gạo, ông thường hoi mượn nồi cua nhà hàng xóm lúc họ vừa dùng bưa xong đê ăn vét com cháy suốt mấy tháng tròi. Nhờ thế ông có thời gian học hành và đô đạt.
0 Hàn vi: nghèo và không có địa vị gì.
Viết lại các câu sau cho đúng chính tả :
Tốt gô’ hon tốt nước xon.
Sâu người, đẹp nết.
Mùa hè cá xông, mùa đông cá bễ.
Trăng mò còn tõ hơn xao Dẩu rằng núi lõ còn cao hơn đồi.
	LUYỆN Từ VÀ CÂU 	-	
Luyện tập vẻ động từ
Các từ in đậm sau đây bổ sung ý nghĩa cho những động từ nào ? Chúng bổ sung ý nghĩa gì ?
’ Trời ấm, lại pha lành lạnh. Tết sắp đến.
Tô HOÀI
- Rặng đào đã trút hết lá.
Em chọn từ nào trong ngoặc đơn (đã, đang, sắp) để điền vào ô trống ?
Mới dạo nào những cây ngô còn lâm tấm như mạ non. Thế mà chỉ ít lâu sau, ngô thành cây rung rung trước gió và ánh nắng.
Theo NGUYÊN HỐNG
Sao cháu không về với bà
Chào mào hót vườn na mỗi chiều.
Sốt ruột, bà nghe chim kêu
Tiếng chim rơi với rất nhiều hạt na.
Hết hè, cháu vẫn xa
Chào mào vẫn hót. Mùa na tàn.
LÊ THÁI SON
Trong truyện vui sau có nhiều từ chỉ thời gian dùng không đúng. Em hãy chữa lại cho đúng bằng cách thay đổi các từ ấy hoặc bỏ bớt từ.
Đãng trí
Một nhà bác học đã làm việc trong phòng. Bỗng người phục vụ đang bước vào, nói nhỏ với ông :
Thưa giáo sư, có trộm lẻn vào thư viện của ngài.
Nhà bác học hỏi :
Nó sẽ đọc gì thế ?
	KỂ CHUYỆN	
Bàn chân kì diệu
Theo TRUYỆN ĐỌC 3 (1995)
Dựa vào lời kể của cô giáo (thầy giáo) và các tranh vẽ dưới đây, kể lại từng đoạn câu chuyện :
Ký đến lớp xin cô giáo cho học.	Cô giáo không dám nhận em	Cô giáo ngạc nhiên và cảm dộng
vào học.	thấy Kỷ tập viết bằng chân.
Kể lại toàn bộ câu chuyện.
Em học được điều gì ở Nguyễn Ngọc Ký ?
	TẬP ĐỌC 	—	
Có chí thì nên
Có công mài sắt, có ngày nên kim.
Ai ơi đã quyết thì hành
Đã đan thì lận tròn vành mới thôi !
Thua keo này, bày keo khác.
Người có chí thì nên Nhà có nền thì vững.
Hãy lo bền chí câu cua
Dù ai câu chạch, câu rùa mặc ai !
Chớ thấy sóng cả mà rã tay chèo.
Nên : thành công.
Hành : làm.
Lận : dùng bàn chân và tay nắn, uốn tấm mê (đan bằng tre, nứa) vào vành
cạp để tạo thành hình nong, nia, rổ, rá.
Keo : một lần đấu sức.
Cả : lớn.
Rầ : buông rơi.
Dựa vào nội dung các tục ngữ trên, hãy xếp chúng vào ba nhóm sau:
Khẳng định rằng có ý chí thì nhất định thành công.
Khuyên người ta giữ vững mục tiêu đã chọn.
Khuyên người ta không nản lòng khi gặp khó khăn.
Cách diễn đạt của tục ngữ có đặc điểm gì khiến người đọc dễ nhớ, dễ hiểu ? Chọn ý em cho là đúng nhất để trả lời:
Ngắn gọn, có vần điệu.
Có hình ảnh so sánh.
Ngắn gọn, có vần điệu, hình ảnh.
Theo em, học sinh phải rèn luyện ý chí gì ? Lấy ví dụ về những biểu hiện của một học sinh không có ý chí.
Học thuộc lòng các câu tục ngữ trên.
	TẬP LÀM VĂN 	
Luyện tập trao đổi ý kiến với người thân
Đề bài
Em và người thân trong gia đinh cùng đọc một truyện nói về một người có nghị lực, có ý chí vươn lên. Em trao đổi với người thân về tính cách đáng khâm phục của nhân vật đó.
Hãy cùng bạn đóng vai người thân để thực hiện cuộc trao đổi trên. Gợi ý
Tìm đề tài trao đổi ở đâu ?
Cấc truyện trong sách giáo khoa.
Cấc truyện khác trong sách báo.
Xác định nội dung trao đổi:
Hoàn cảnh sống của nhân vật :
+ Nhân vật gặp những khó khăn gì ?
+ Những khó khăn ấy có gì khác thường ?
Nghị lực của nhân vật :
+ Nhân vật đã vượt qua khó khăn như thế nào ?
+ Sự vượt khó của nhân vật có gì đáng khen ngợi ?
Sự thành đạt của nhân vật :
+ Nhân vật đạt được ý nguyện của mình như thế nào ?
+ Nghị lực, ý chí của nhân vật đóng vai trò gì trong sự thành đạt ấy ?
Xác định hình thức trao đổi:
Người nói chuyện vói em là ai (bố, mẹ hay anh, chị) ?
Em xưng hô như thế nào ?
Em chủ động nói chuyện vói người thân về câu chuyện mói đọc hay được người thân gợi chuyện ?
LUYỆN Từ VÀ CÂU 	
Tính từ
- Nhận xét
Đọc truyện sau :
Cậu học sinh ở Ấc-boa
Ác-boa là một thị trân nhỏ, không có những lâu đài đồ sộ, nguy nga, chỉ thây những ngôi nhà nhỏ bé, cô’ kính và những vườn nho con con. Dòng sông Quy-dăng-xo hiền hoà lượn quanh thành phố với những chiếc cầu trắng phau.
Ông bố dắt con đến gặp thầy giáo để xin học. Thầy Ro-nê đã già, mái tóc ngả màu xám, da nhăn nheo, nhưng đi lại vẫn nhanh nhẹn... Thầy cứ lắc đầu chê Lu-i còn bé quá.
Thế mà chỉ ít lâu sau, Lu-i đã khiến thầy rất hài lòng. Cậu là học sinh chăm chỉ và giỏi nhát lóp.
Theo Đức HOÀI
Lu-i : Lu-i Pa-xtơ (1822 - 1895), nhà bác học nổi tiếng người Pháp.
Đồ sộ : hết sức to lớn.
Nguy nga : (công trình kiến trúc) to lớn, đẹp đẽ.
Tìm các từ trong truyện trên miêu tả :
Tính tình, tư chát của cậu bé Lu-i
Màu sắc của sự vật :
Những chiếc cầu
Mái tóc của thầy Rơ-nê
Hình dáng, kích thước và các đặc điểm khấc của sự vật :
Thị trấn
Vườn nho
Những ngôi nhà
Dòng sông
Da của thầy Rơ-nê
Trong cụm từ đi lại vẫn nhanh nhẹn, từ nhanh nhẹn bổ sung ý nghĩa cho từ nào ?
- Ghi nhớ
Tính từ là những từ miêu tả đặc điểm hoặc tính chất của sự vật, hoạt động, trạng thái,...
- Luyện tập
Tìm tính từ trong các đoạn văn sau :
Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị Chủ tịch của Chính phủ Lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, ra mắt đồng bào. Đó là một cụ già gầy gò, trán cao, mắt sáng, râu thưa. Cụ đội chiếc mũ đã cũ, mặc áo ka ki cao cổ, đi dép cao su trắng, ông cụ có dáng đi nhanh nhẹn. Lòi nói của Cụ điềm đạm, đầm ấm, khúc chiết, rõ ràng.
Theo VỒ NGUYÊN GIÁP
Sáng sớm, tròi quang hẳn ra. Đêm qua, một bàn tay nào đã giội rửa vòm trời sạch bóng. Màu mây xám đã nhường chỗ cho một màu trắng phớt xanh như màu men sứ. Đằng đông, phía trên dải đê chạy dài rạch ngang tầm mắt, ngăn không cho thấy biển khoi, ai đã ném lên bốn năm mảng mây hồng to tướng, lại điểm xuyết thêm ít nét mây mõ gà vút dài thanh mảnh.
BÙI HIỂN
Hãy viết một câu có dùng tính từ:
Nói về một người bạn hoặc người thân của em.
Nói về một sự vật quen thuộc với em (cây cối, con vật, nhà cửa, đồ vật, sông núi,...).
	TẬP LÀM VÀN 	
Mở bài trong bài vãn kế chuyện
- Nhận xét
Đọc truyện sau :
Rùa và thỏ
Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông, một con rùa đang cố súc tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai :
Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy.
Rùa đáp :
Anh đừng giễu tôi Ị Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn Ị Thỏ ngạc nhiên :
Rùa mà dám chạy thi vói thỏ sao ? Ta chấp chú em một nửa đường đó Ị Rùa không nói gì. Biết mình chậm chạp, nó dốc sức chạy thật nhanh. Thỏ nhìn theo, mỉm cười. Nó nghĩ : "Chả việc gì mà vội, rùa gần tới
đích, mình phóng cũng thừa sức thắng cuộc." Vì vậy, nó cứ nhởn nhơ nhìn trời, mây, cây cỏ.
Lúc sực nhớ đến cuộc thi, ngẩng đầu lên, nó thấy rùa đã gần tới đích, bèn vắt chân lên cô’ mà chạy. Nhưng muộn mất rồi. Rùa đã tói đích trước nó.
Theo LA PHÔNG-TEN
Tìm đoạn mở bài trong truyện trên.
Cách mỏ bài sau đây có gì khác với cách mở bài nói trên ?
Trong muôn loài, rùa vốn nổi tiếng là chậm chạp, còn thỏ thì chạy nhanh như bay. Thế mà có một con rùa dám chạy thi vói thỏ và thắng cả thỏ. Vì sao có chuyện ngược đời như vậy ? Sau đây, em xin kể đầu đuôi câu chuyện ấy.
- Ghi nhớ
Có hai cách mở bài :
Mở bài trực tiếp : kể ngay vào sự việc mỏ đầu câu chuyện.
Mở bài gián tiếp : nói chuyện khác để dẫn vào câu chuyện định kể.
Ill	- Luyện tập
Đọc các mỏ bài sau và cho biết đó là những cách mở bài nào ?
Có một con rùa sống bên sông. Biết mình chậm chạp nên hôm nào cũng vậy, vừa sáng sóm tinh mo, nó đã ra bò sông tập chạy.
Xưa nay, người cậy tài cậy giỏi mà chủ quan, biếng nhác thì chẳng làm nên việc gì. Ngược lại, sức có kém nhưng quyết tâm, nhẫn nại ắt thành công. Câu chuyện Rùa và thỏ chứng minh điều đó.
Đầu năm học vừa qua, lớp em có mấy bạn vì chủ quan, lười biếng nên kết quả học tập sút kém hẳn so vói hồi lóp ba. Cô giáo bèn kể chuyện Rùa và thỏ để khuyên các bạn phải cố gắng, chăm chỉ. Câu chuyện này như sau :
Trong các loài thú, mấy ai chạy nhanh bằng bọn thỏ chúng tôi ? Thây bóng chúng tôi trên đường đua thì hươu, nai còn phải kiêng dè, chưa nói gì tới bác trâu hay chị lợn. Thế mà có lần thỏ tôi phải ngậm đắng nuốt cay chịu thua anh chàng rùa nổi tiếng lù đù, chậm chạp. Câu chuyện ấy dạy cho tôi một bài học nhó đời. Đầu đuôi thế này :
Câu chuyện sau đây mở bài theo cách nào ?
Hai bàn tay
Hồi ấy, ở Sài Gòn, Bác Hồ có một người bạn tên là Lê.
Một hôm, Bác Hồ hỏi bác Lê :
Anh có yêu nước không ?
Bác Lê trả lòi :
Có-chứ.
Anh có thể giữ bí mật không ?
Có.
Tôi muốn đi ra nước ngoài xem Pháp và các nước khác họ làm như thế nào, sau đó, trỏ về giúp đồng bào chúng ta. Nhưng đi một mình cũng mạo hiểm. Anh có muốn đi vói tôi không ?
Bấc Lê sửng sốt :
Nhưng chúng ta lấy đâu ra tiền mà đi ?
Đây, tiền đây Ị
Vừa nói, Bấc Hồ vừa gio hai bàn tay ra và tiếp :
Chúng ta sẽ làm bất cứ việc gì để sống và để đi. Anh đi vói tôi chứ ?
Theo TRẨN DÂN TIÊN
Kể lại phần mở đầu câu chuyện trên theo cách mở bài gián tiếp.