SGK Tiếng Việt 4 - Tuần 2 - Chủ điểm: Thương người như thể thương thân

Tuần 2
	TẬP ĐỌC 	
Dế Mèn bênh vực kẻ yếu
(T/ep theo)
Bọn nhện chăng từ bên nọ sang bên kia đường biết bao tơ nhện. Lại thêm sừng sững giữa lối đi một anh nhện gộc. Nhìn vào các khe đá chung quanh, tôi thấy lủng củng những nhện là nhện. Chúng đứng im như đá mà
* coi vẻ hung dữ.
Tôi cất tiếng hỏi lớn :
1 - Ai đứng chóp bu bọn này ? Ra đây ta nói chuyện.
Từ trong hốc đá, một mụ nhện cái cong chân nhảy ra, hai bên có hai nhện vách nhảy kèm. Dáng đây là vị chúa trùm nhà nhện. Nom cũng đanh đá, nặc nô lắm. Tôi quay phắt lưng, phóng càng đạp phanh phách ra oai. Mụ nhện co rúm lại rồi cứ rập đầu xuống đất như cái chày giã gạo. Tôi thét :
- Các người có của ăn của để, béo múp béo míp mà cứ đòi mãi một tí tẹo nợ đã mấy đời rồi. Lại còn kéo bè kéo cánh đánh đập một cô gái yếu ớt thế này. Thật đáng xấu hổ I Có phá hết các vòng vây đi không ?
Bọn nhện sợ hãi, cùng dạ ran. cả bọn cuống cuồng chạy dọc chạy ngang, phá hết các dây tơ chăng lối. Con đường về tổ Nhà Trò quang hẳn.
Theo Tô HOÀI
Chóp bu : đứng đầu, cầm đầu (ý nhạo báng).
Nặc nô : (đàn bà) hung dữ, táo tợn.
Trận địa mai phục của bọn nhện đáng sợ như thế nào ?
Dế Mèn đã làm cách nào để bọn nhện phải sợ ?
Dế Mèn đã nói thế nào để bọn nhện nhận ra lẽ phải ?
Em thấy có thể tặng cho Dế Mèn danh hiệu nào trong số các danh hiệu sau đây: võ sĩ, tráng sĩ, chiến sĩ, hiệp sĩ, dũng sĩ, anh hùng ?
	CHÍNH TẢ 	,	
1 . Nghe - viết:
Mười năm cõng bạn đi học
ở xã Vinh Quang, huyện Chiêm Hoá, tỉnh Tuyên Quang, ai cũng biết câu chuyện cảm động về em Đoàn Trường Sinh 10 năm cõng bạn đến trường. Quãng đường từ nhà Sinh tới trường dài hơn 4 ki-lô-mét, qua đèo, vượt suối, khúc khuỷu, gập ghềnh. Thế mà Sinh không quản khó khăn, ngày ngày cõng bạn Hanh bị liệt cả hai chân đi về. Nhờ bạn giúp đỡ, lại có chí học hành, nhiều năm liền, Hanh là học sinh tiên tiến, có năm còn tham gia đội tuyển học sinh giỏi cấp huyện.
Theo báo ĐẠI ĐOÀN KẾT
2. Chọn cách viết đúng từ đã cho trong ngoặc đơn :
Tìm chỗ ngồi
Rạp đang chiếu phim thì một bà đúng dậy len qua hàng ghế ra ngoài. Lát (sau / xau), bà trở lại và hỏi ông ngồi đầu hàng ghế (rằng / rằn) :
Thưa ông Ị Phải (chăng / chăn) lúc ra ngoài tôi vô ý giẫm vào chân ông ?
Vâng, nhưng (sin / xin) bà đừng (băng khoăng / băn khoăn), tôi . không (sao / xao) Ị
Dạ không Ị Tôi chỉ muốn hỏi để (sem / xem) tôi có tìm đúng hàng ghế của mình không.
TRUYỆN VUI NUỚC NGOÀI
(3). Giải các câu đố sau :
Để nguyên - tên một loài chim
Bỏ sắc - thường thấy ban đêm trên trời.
(Lá chủ gi ?)
Để nguyên - vằng vặc trời đêm Thêm sắc - màu phấn cùng em tới trường.
(Lá chủ gì ?)
	LUYỆN Từ VÀ CÂU 	
Mở rộng vốn từ : Nhân hậu - Đoàn kết
Tìm các từ ngữ:
Thể hiện lòng nhân hậu, tình cảm yêu thương đồng loại.
M : lòng thương người
Trái nghĩa với nhân hậu hoặc yêu thương.
M : độc ác
Thể hiện tinh thần đùm bọc, giúp đỡ đồng loại.
M : cưu mang
Trái nghĩa với đùm bọc hoặc giúp đỡ.
M : ức hiếp
Cho các từ sau : nhân dân, nhân hậu, nhân ái, công nhân, nhân loại, nhân đúc, nhân từ, nhân tài. Hãy cho biết:
Trong những từ nào, tiếng nhân có nghĩa là "người" ?
Trong những từ nào, tiếng nhân có nghĩa là "lòng thương người" ?
Đặt câu với một từ ở bài tập 2.
Các tục ngữ dưới đây khuyên ta điều gì, chê điều gì ?
ở hiền gặp lành.
Trâu buộc ghét trâu ăn.
Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
	KỂ CHUYỆN	
Kế chuyên đã nghe, đã đọc
Đọc bài thơ dưới đây rồi kể lại bằng lời của em :
Nàng tiên Ốc
(T rích)
Xưa có bà già nghèo Chuyên mò cua bắt ốc Một hôm bạ bắt được Một con ốc xinh xinh Vỏ nó biêng biếc xanh Không giống như ốc khác Bà thưong không muốn bán Bèn thả vào trong chum.
Rồi bà lại đi làm Đến khi về thây lạ :
Sân nhà sao sạch quá Đàn lợn đã được ăn Com nước nấu tinh tưom Vườn rau tưoi sạch cỏ.
Bà già thây chuyện lạ Bèn cố ý rình xem Thì thấy một nàng tiên Bước ra từ chum nước Bà già liền bí mật Đập võ vỏ ốc xanh Rồi ôm lây nàng tiên Không cho chui vào nữa Hai mẹ con từ đó Rất là thưong yêu nhau...
PHAN THI THANH NHÀN
TẠP ĐỌC 	—
Truyện cổ nước mình
(T rích)
Tôi yêu truyện cổ nước tôi Vừa nhân hậu lại tuyệt vời sâu xa
Thương người rồi mới thương ta Yêu nhau dù mấy cách xa cũng tìm
Ở hiền thì lại gặp hiền Người ngay thì được phật, tiên độ trì.
Mang theo truyện cổ tôi đi Nghe trong cuộc sống thầm thì tiếng xưa
Vàng cơn nắng, trắng cơn mưa Con sông chảy có rặng dừa nghiêng soi.
Đời cha ông với đời tôi Như con sông với chân trời đã xa
Chỉ còn truyện cổ thiết tha Cho tôi nhận mặt ông cha của mình.
Rất công bằng, rất thông minh Vừa độ lượng lại đa tình, đa mang
Thị thơm thị giấu người thơm Chăm làm thì được áo cơm cửa nhà
Đẽo cày theo ý người ta Sẽ thành khúc gỗ, chẳng ra việc gì
Tôi nghe truyện cổ thầm thì Lời ông cha dạy cũng vì đời sau.
Theo LÂM THI MỸ DẠ
Độ trì : (phật, tiên,...) cứu giúp và che chở cho người.
Độ luọng : rộng rãi, dễ tha thứ cho người khác.
Đa tình : giàu tình cảm (nghĩa trong bài).
Đa mang : lo lắng, quan tâm đến nhiều người, nhiều việc (nghĩa trong bài).
Vì sao tác giả yêu truyện cổ nuớc nhà ?
Bài thơ gợi cho em nhớ đến những truyện cổ nào ?
Tìm thêm những truyện cổ khác thể hiện lòng nhân hậu của người Việt Nam ta.
Em hiểu ý hai dòng thơ cuối bài nhu thế nào ?
Học thuộc lòng bài thơ.
	TẬP LÀM VÁN 	
Kế lại hành động của nhân vật
- Nhận xét
Đọc truyện sau :
Bài văn bị điểm không
Ba đã bao giờ thấy một bài văn bị điểm không chưa, ba ?
Tôi ngạc nhiên :
Đề bài khó lắm sao ?
Không. Cô chỉ yêu cầu "Tả bố em đang đọc báo." Có đứa bạn con bảo ba nó không đọc báo, nhưng rồi nó bịa ra, cũng được 6 điểm.
Tôi thỏ dài :
Còn đúa bị điểm không, nó tả thế nạo ?
- Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho cô. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi : "Sao trò không chịu làm bài ?" Nó cứ làm thinh. Mãi sau nó mói bảo : "Thưa cô, con không có ba." Nghe nó nói, cô con sững người. Té ra ba nó hi sinh từ khi nó mói sanh. Cô mói nhận lớp nên không biết, ba ạ. Cả lớp con ai cũng thấy buồn. Lúc ra về, có đứa hỏi : "Sao mày không tả ba của đứa khác ?" Nó chỉ cúi đầu, hai giọt nước mắt chảy dài xuống má.	í
Chuyện về cậu học trò có bài văn bị điểm không đã để lại trong tôi một nỗi đau, nhưng cũng để lại một bài học về lòng trung thực.
Theo NGUYÊN QUANG SÁNG
Sanh (tiếng Nam Bộ) : sinh.
Ghi lại vắn tắt những hành động của cậu bé bị điểm không trong truyện. Theo em, mỗi hành động của cậu bé nói lên điều gì ?
Các hành động nói trên được kể theo thứ tự như thế nào ?
- Ghi nhớ
Khi kể chuyện, cần chú ý :
Chọn kể những hành động tiêu biểu của nhân vật.
Thông thường, nếu hành động xảy ra trước thì kể trước, xảy ra sau thì kể sau.
Ill	- Luyện tập
Chim Sẻ và Chim Chích là đôi bạn thân, nhưng tính tình khác nhau. Chích xởi lỏi, hay giúp bạn. Còn sẻ thì đôi khi bụng dạ hẹp hòi. Dưới đây là một số hành động của hai nhân vật ấy trong câu chuyện Bài học quý. Em hãy điền tên nhân vật (Chích hoặc sẻ) vào trước hành động thích hợp và sắp xếp các hành động ây thành một câu chuyện :
Một hôm, ... được bà gửi cho một hộp hạt kê.
Thế là hằng ngày ... nằm trong tổ ăn hạt kê một mình.
... đi kiếm mồi, tìm được những hạt kê ngon lành ấy.
Khi ăn hết, ... bèn quẳng chiếc hộp đi.
... không muốn chia cho ... cùng ăn.
... bèn gói cẩn thận những hạt kê còn sót lại vào một chiếc lá, rồi đi tìm người bạn thân của mình.
Gió đưa những hạt kê còn sót trong hộp bay xa.
... vui vẻ đưa cho ... một nửa.
... ngượng nghịu nhận quà của ... và tự nhủ : "... đã cho mình một bài học quý về tình bạn."
_ LUYỆN Từ VÀ CÁƯ 	
Dấu hai chấm
- Nhận xét
Trong các câu văn, câu thơ sau đây, dâu hai châm có tác dụng gì ?
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói : "Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành." Nguyện vọng đó chi phối mọi ý nghĩ và hành động trong suốt cuộc đời của Người.
Theo TRƯỜNG CHINH
Tôi xoè cả hai càng ra, bảo Nhà Trò :
- Em đừng sợ. Hãy trở về cùng với tôi đây.
Tô HOÀI
Bà thương không muốn bán Bèn thả vào trong chum.
Rồi bà lại đi làm Đến khi về thấy lạ :
Sân nhà sao sạch quá Đàn lợn đã được ăn Cơm nước nấu tinh tươm Vườn rau tươi sạch cỏ.
PHAN THI THANH NHÀN
- Ghi nhớ
Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời nói của một nhân vật hoặc là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
Khi báo hiệu lời nói của nhân vật, dấu hai chấm được dùng phối họp với dấu ngoặc kép hay dấu gạch đầu dòng.
Ill	- Luyện tập
Trong các câu sau, mỗi dấu hai chấm có tác dụng gì ?
Tôi thở dài :
Còn đứa bị điểm không, nó tả thế nào ?
Nó không tả, không viết gì hết. Nó nộp giấy trắng cho cô. Hôm trả bài, cô giận lắm. Cô hỏi : "Sao trò không chịu làm bài ?"
Theo NGUYỄN QUANG SÁNG
Dưới tầm cánh chú chuồn chuồn bây giò là luỹ tre xanh rì rào trong gió, là bờ ao với những khóm khoai nước rung rinh. Rồi những cảnh tuyệt đẹp của đất nước hiện ra : cánh đồng vói những đàn trâu thung thăng gặm cỏ ; dòng sông vói những đoàn thuyền ngược xuôi.
Theo NGUYỄN THẾ HỘI
Viết một đoạn văn theo truyện Nàng tiên Óc, trong đó có ít nhất hai lần dùng dấu hai chấm :
Một lần, dấu hai chấm dùng-để giải thích.
Một lần, dấu hai chấm dùng để dẫn lời nhân vật.
	TẬP LÀM VÁN 	
Tà ngoại hình của nhân-vật
trong bài văn kế chuyện
- Nhận xét
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Chị Nhà Trò đã bé nhỏ lại gầy yếu quá, người bự những phấn, như mói lột. Chị mặc áo thầm dài, đôi chỗ chấm điểm vàng, hai cánh mỏng như cánh bướm non, lại ngắn chùn chùn. Hình như cánh yếu quá, chưa quen mở, mà cho dù có khoẻ cũng chẳng bay được xa. Tôi đến gần, chị Nhà Trò vẫn khóc.
Theo Tô HOÀI
Ghi vắn tắt vào vả đặc điểm ngoại hình của chị Nhà Trò :
Sức vóc : ...
Cánh : ...
"Trang phục" : ...
Ngoại hình của chị Nhà Trò nói lên điều gì về tính cách Và thân phận của nhân vật này ?
- Ghi nhớ
Trong bài văn kể chuyện, nhiều khi cần miêu tả ngoại hình của nhân vật.
Nhũng đặc điểm ngoại hình tiêu biểu có thể góp phần nói lên tính cách hoặc thân phận của nhân vật và làm cho câu chuyện thêm sinh động, hấp dẫn.
Ill	- Luyện tập
Đoạn văn sau miêu tả ngoại hình của một chú bé liên lạc cho bộ đội trong kháng chiến. Tác giả đã chú ý miêu tả những chi tiết nào ? Các chi tiết ấy nói lên điều gì về chú bé ?
Tôi nhìn em. Một em bé gầy, tóc húi ngắn, hai túi của chiếc áo cánh nâu trễ xuống đến tận đùi như đã từng phải đựng nhiều thứ quấ nặng. Quần của em ngắn chỉ tới gần đầu gối để lộ đôi bắp chân nhỏ luôn luôn động đậy. Tôi đặc biệt chú ý đến đôi mắt của em, đôi mắt sáng và xếch lên khiến người ta có ngay cảm giác là một em bé vừa thông minh vừa gan dạ.
Theo VŨ CAO
Kể lại câu chuyện Nàng tiên Ốc, kết hợp tả ngoại hình của các nhân vật.