Giải Lịch Sử 9 Bài 1: Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX
o PHẦN I. LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI TỪ NĂM 1945 ĐẾN NAY CHƯƠNG 1. LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG Âu SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ HAI BÀI LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG Âu TỪ NĂM 1945 ! ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KÌ XX LIÊN XÔ Công cuộc khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1945 - 1950) Câu hỏi: Em hãy trình bày nhiệm vụ trước mắt của Liên Xô sau khi Chiến tranh thếgỉởỉ thứ hai kết thúc là gì? Trả lời câu hỏi Sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, Liên Xô là nước chiến thắng, nhưng phải chịu nhiều tổn thất rất nặng nề. Vì vậy công việc đầu tiên là phải tiến hành khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh. Câu hỏi: Trình bày những thiệt hại của Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ hài'? Trả lời câu hỏi Trong Chiến tranh thế giới lần thứ hai, Liên Xô bị thiệt hại hết sức to lớn và nặng nề cả về người và của: Hơn 27 triệu người chết. 1710 thành phố, hơn 70.000 làng mạc, gần 32.000 nhà máy, xí nghiệp và 65.000 km đường sắt bị tàn phá. Hậu quả của chiến tranh đã làm cho nền kinh tế Liên Xô phát triển chậm lại tới 10 năm. Câu hỏi: Công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh ở Liên Xô đã diễn ra như thế nào và đạt kết quả ra sao? Trả lời câu hỏi Để tiến hành công cuộc khôi phục kinh tế và hàn gắn vết thương chiến tranh, ngay từ đầu năm 1946, Đảng và Nhà nước Xô viết đã đề ra kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế đất nước với kế hoạch 5 năm lần thứ tư (1946 - 1950). Các tầng lớp nhân dân Liên Xô đã sôi nổi thi đua, lao động cần cù để thực hiện kế hoạch. Công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh ở Liên Xô đạt được kết quả như sau: Về kinh tế: Hoàn thành kế hoạch 5 năm lần thứ tư (1946 - 1950) trước thời hạn 9 tháng. Năm 1950, sản xuất công nghiệp tăng 73%. Hơn 6.000 nhà máy được khôi phục và xây dựng. Một số ngành sản xuất nồng nghiệp vượt mức trước chiến tranh. Đời sống nhân dân được cải thiện. Về khoa học - kĩ thuật: Năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử. Câu hổi: Việc Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử nói lên điều gì? Trả lời câu hỏi Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử đã làm phá vỡ thế độc quyền hạt nhân của Mĩ. Câu hỏi: Em hãy nhận xét về công cuộc khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh của Liên Xô trong thời kì này? Trả lời câu hỏi Tốc độ khôi phục kinh tế của Liên Xô trong thời kì này tăng lên nhanh chóng. Có được sự phát triển đó là do sự thống nhất về tư tưởng, chính trị của xã hội Liên Xô, tinh thần lao động của các tầng lớp nhân dân Liên Xô rất sôi nổi và hăng hái. Tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (từ dầu năm 1950 dến dầu những năm 70 của thế kỉ XX). Câu hỏi: Liên Xô xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội trong hoàn cảnh nào? Trả lời câu hỏi Liên Xô xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội trong hoàn cảnh: Các nước tư bản phương Tây và Mĩ luôn có âm mưu và hành động chống phá về kinh tế, chính trị và quân sự đốỉ với Liên Xô. Liên Xô vừa xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật, vừa phải tăng cường củng cố quốc phòng nhằm chống lại sự đe dọa của các nước tư bản phương Tây. Liên Xô phải giúp các nước xã hội chủ nghĩa khác và phong trào cách mạng thế giới. Những nền tảng quan trọng như đường sá, đường sắt, bến cảng, nhà máy, những phát minh cải tiến kĩ thuật có tác dụng đến việc xây dựng và phát triển sản xuất, tập trung ở việc hình thành nền sản xuất đại cơ khí với nền công nghiệp hiện đại, khoa học và công nghệ tiên tiến. Câu hỏi: Hoàn cảnh trên có ảnh hưởng gì đến công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô? Trả lời câu hỏi Hoàn cảnh trên ảnh hưởng trực tiếp đến việc xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật, làm giảm tốc độ của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô. Câu hỏi: Phương hướng chính của các kế hoạch 5 năm lần thứ năm (1951 - 1955), lần thứ sáu (1956 - 1960) và kế hoạch 7 năm (1959 - 1965) của Liên Xô là gì? Trả lời câu hỏi Phương hướng chính của các kế hoạch là tiếp tục ưu tiên phát triển công nghiệp nặng - nền tảng của nền kinh tế quốc dân, thực hiện thâm canh trong sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh tiến bộ khoa học - kĩ thuật, tăng cường sức mạnh quốc phòng của đất nước. Câu hỏi: Hãy nêu những thành tựu chủ yếu của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX. Trả lời câu hỏi Những thành tựu chủ yếu của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kĩ XX là: + Sản xuất công nghiệp bình quân hàng năm tăng 9,6%. Liên Xô đã trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới (chỉ sau Mĩ), chiếm khoảng 20% sản lượng công nghiệp của toàn thế giới. + Khoa học - kĩ thuật: Nãm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. Năm 1961, Liên Xô phóng con tàu “phương Đông” đưa nhà du hành vũ trụ Ga-ga-rin lần đầu tiên bay vòng quanh Trái Đất. Câu hỏi: Liên Xô thực hiện chính sách đối ngoại như thế nào trong khoảng thời gian từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX? Trả lời câu hỏi Trong thời kì này Liên Xô thực hiện chủ trương duy trì hòa bình thế giới, chung sông hoà bình, quan hệ hữu nghị với tất cả các nước và tích cực ủng hộ phong trào cách mạng thế giới. ĐÔNG ÂU Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu Câu hỏi: Các nước dân chủ nhân dân Đông Ầu đã ra đời trong hoàn cảnh nào? Trả lời câu hỏi Khi Hồng quân Liên Xô tiến vào lãnh thổ Đông Âu truy kích quân đội phát xít Đức, nhân dân các nước Đông Âu đã nhanh chóng nổi dậy và khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền và thành lập các nước dân chủ nhân dân. Câu hỏi: Em hiểu thế nào là nhà nước dân chủ nhân dân? Trả lởi câu hỏi Nhà nước dân chủ nhân dân là hình thức nhà nước mà chế độ chính trị, xã hội theo chế độ dân chủ, hai giai cấp công nhân và nông dân nắm chính quyền cách mạng dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân và chính đảng của nó, hướng phát triển của đất nước đi theo chủ nghĩa xã hội. Câu hỏi: Hoàn thành bảng sau về sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Ẩu? Thời gian Tên nước Tháng 7 - 1944 Ru-ma-ni Tháng 4 - 1945 Tiệp khắc Tháng 11 - 1945 An-ba-ni Tháng 9 - 1946 Tháng 9 - 1949 Tháng 10 - 1949 Trả lời câu hỏi Thời gian Tên nước Tháng 7 - 1944 Ba Lan Tháng 8 - 1944 Ru-ma-ni Tháng 4 - 1945 Hung-ga-ri Tháng 5 - 1945 Tiệp Khắc Tháng 11 - 1945 Nam Tư Tháng 12 - 1945 An-ba-ni Tháng 9 - 1946 Bun-ga-ri Tháng 9 - 1949 Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức) Tháng 10 - 1949 Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức) Câu hỏi: Sự ra đời của các nưởc dân chủ nhân dân Đông Ẩu trong những năm 1944 - 1949 có ý nghĩa như thế nào? Trả lời câu hỏi Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu ra đời là một biến đổi to lớn của cục diện châu Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai, đánh dấu chủ nghĩa xã hội vượt ra khỏi phạm vi một nước (Liên Xô) và bước đầu hình thành một hệ thông xã hội chủ nghĩa thế giới. Câu hỏi: Để hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhãn dân, các nưởc Đông Âu đã thực hiện những nhiệm vụ gì? Trả lời câu hỏi Để hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhân dân, các nước Đông Âu đã thực hiện những nhiệm vụ: Xây dựng bộ máy chính quyền dân chủ nhân dân. Tiến hành cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa các xí nghiệp lớn của tư bản nước ngoài và trong nước. Thực hiện các quyền tự do dân chủ. Cải thiện đời sống của nhân dân. Việc các nước Đông Âu hoàn thành nhiệm vụ trên đã đập tan mọi mưu đồ của các thế lực đế quốc phản động. Tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội (từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX) (Học sình tham khảo thêm). Câu hỏi: Sau khi hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhăn dân, các nước Đông Ầu tiếp tục thực hiện nhiệm vụ gì? Trả lời câu hỏi Sau khi hoàn thành cách mạng dân chủ nhân dân, các nước Đông Âu bước vào giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội. Câu hỏi: Nêu những nhiệm vụ chính của các nước Đông Ầu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội? Trả lời câu hỏi Những nhiệm vụ chính của các nước Đông Âu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội: Xoá bỏ sự bóc lột của giai cấp tư sản. Đưa nông dân vào con đường làm ăn tập thể. Tiến hành công nghiệp hóa. Xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội. Câu hỏi: Hãy nêu những thành tựu mà các nước Đông Âu đã đạt được trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hộỉ? Trả lời câu hỏi Những thành tựu mà các nước Đông Âu đã đạt được trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội: Đến đầu những nãm 70 của thế kỉ XX, các nước Đông Âu đã trở thành những nước công - nông nghiệp. Bộ mặt kinh tế - xã hội của đất nước đã thay đổi căn bản và sâu sắc. An-ba-ni: Tới năm 1970, nền công nghiệp đã được xây dựng, cả nước đã được điện khí hóa. Bun-ga-ri: Nãm 1975, tổng sản phẩm công nghiệp tăng 55 lần so với năm 1939. Tiệp Khắc: Đầu những năm 70, được xếp vào hàng các nước công nghiệp phát triển, chiếm 1,7% sản lượng công nghiệp thế giới. Cộng hòa Dân chủ Đức: Đến đầu những năm 70 sản xuất tăng gấp 5 lần, thu nhập quốc dân tăng 4 lần so với năm 1949. Câu hỏi: Những nguyên nhân nào giúp cho các nước Đông Ẩu đạt được những thành tựu như trên? Trả lời cáu hỏi Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của các nước Đông Âu đạt được những thành tựu như trên là nhờ: Tinh thần lao động nhiệt tình và hăng hái của nhân dân. Sự giúp đỡ to lớn của Liên Xô. sự HÌNH THÀNH HỆ THốNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Câu hỏi: Hệ thống xã hội chủ nghĩa được hình thành trong hoàn cảnh nào? Trả lời câu hỏi Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa diễn ra khi các nước Đông Âu bắt đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội đòi hỏi phải có sự hợp tác cao hơn và đa dạng hơn nhiều trong lĩnh vực với Liên Xô. Có sự phân công và chuyên môn hóa trong sản xuất công nông nghiệp. Liên Xô và Đông Âu đều có chung một mục tiêu là xây dựng chủ nghĩa xã hội. Cùng chung hệ tư tưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin. Đều do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Câu hỏi: Sự hợp tác tương trợ giữa Liên Xô và Đông Ẩu được thể hiện ở những sự kiện nào? Trả lời câu hỏi Sự hợp tác này được thể hiện: Về quan hệ kinh tế: ngày 8-1-1949, Hội đồng tương trợ kinh tế (gọi tắt SEV) ra đời gồm Liên Xô và các nước Đông Âu (Ba Lan, Tiệp Khắc, Hung-ga-ri...). Quan hệ chính trị và quân sự: ngày 14-5-1955 tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va thành lập. Câu hỏi: Quan hệ hợp tác giữa Liên Xô và các nước Đông Âu được thực hiện dựa trên những cơ sở nào? Trả lời câu hỏi Cơ sở của sự hợp tác giữa Liên Xô và các nước Đông Âu là: Liên Xô và các nước Đông Âu đều cùng có chung một mục tiêu là xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đều do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Cùng chung hệ thông tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Câu hỏi: Hãy trình bày mục đích ra đời và những thành tựu của Hội đồng tương trợ kinh tế trong những năm 1951 - 1973. Trả lời câu hỏi + Mục đích: giúp đỡ và thúc đẩy sự phát triển kinh tế của các thành viên, cùng nhau hỗ trợ nghiên cứu khoa học - kĩ thuật. + Thành tựu: Tốc độ tăng trưởng sản xuất công nghiệp hằng năm đạt 10%. Thu nhập quốc tế năm 1973 tăng 5,7 lần so với năm 1950. Liên Xô đã cho các nước thành viên vay 13 tỉ rúp, viện trợ không hoàn lại 20 tỉ rúp. Câu hỏi: Cho biết những hạn chế của khối SEV? Trả lời câu hỏi “Khép kín”, không hòa nhập vào nền kinh tế đang ngày càng phát triển của thế giới. Nặng về trao đổi hàng hóa mang tính bao cấp. Nhân công sản xuất chuyên ngành có chỗ chưa hợp lí. Câu hỏi: Mục đích của TỔ chức Hiệp ước Vác-sa-va (5/1955) là gì? Trả lời câu hỏi Tổ chức hiệp ước Vác-sa-va ra đời (5/1955) nhằm mục đích: Bảo vệ công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của các nước Đông Âu. Duy trì hòa bình, an ninh của châu Âu và thế giới. Chống lại sự hiếu chiến của Mĩ và khối NATO Bảo vệ an ninh châu Âu và thế giới. Đây là liên minh phòng thủ quân sự và chính trị của các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu.