Giải Lịch Sử 9 Bài 22: Cao trào cách mạng tiến tới Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945
BÀI 22 CAO TRÀO CÁCH MẠNG TIẾN TỚI TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 I. MẶT TRẬN VIỆT MINH RA ĐỜI (19-5-1941) Câu hỏi: Hoàn cảnh nào dẫn đến thành lập Mặt trận Việt Minh? Trả lời câu hỏi Tình hình thế giới: có sự biến chuyển, tháng 6-1941, phát xít Đức tấn công Liên Xô, thế giới đã hình thành hai trận tuyến: một bên là các lực lượng dân chủ, do Liên Xô đứng đầu và một bên là khối phát xít Đức, Y, Nhật. Ngay từ đầu, cuộc đấu tranh của nhân dân ta đã là một bộ phận trong cuộc đấu tranh của các lực lượng dân chủ do Liên Xô đứng đầu. Trong nước, nhân dân ta rên xiết dưới hai tầng áp bức Pháp - Nhật, mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc ta với đế quốc phát xít Pháp - Nhật vô cùng sâu sắc, vận mạng dân tộc nguy vong không lúc nào bằng. Trước tình hình đó ngày 28-1-1941, Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo nhân dân đánh Pháp đuổi Nhật. Người đã triệu tập Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương. Người chủ trì Hội nghị Trung ương lần thứ 8 tại Pác Bó (Cao Bằng) từ ngày 10 đến ngày 19-5-1941 và đề ra chủ trương thành lập Mặt trận Việt Minh. Câu hỏi: Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương đã có những chủ trương gì? Trả lời câu hỏi Những chủ trương mới của Đảng được quyết định ở Hội nghị Trung ương lần thứ 8: Đặt lên hàng đầu nhiệm vụ giải phóng dân tộc, đánh đuổi Nhật - Pháp. Tạm gác khẩu hiệu “Đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày” thay bằng các khẩu hiệu “Tịch thu ruộng đất của đế quốc và Việt gian chia cho dân cày nghèo, giảm tô, giảm tức, chia lại -ruộng công”, tiến tới thực hiện “Người cày có ruộng”. Thành lập Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh) bao gồm các tổ chức quần chúng, lấy tên là Hội Cứu quốc. Câu hỏi: Vì sao đến lúc này, Đảng ta lại thành lập Mặt trận Việt Minh? Trả lời câu hỏi Trên cơ sở phân tích tình hình thế giới và trong nước, đặc biệt là tình hình trong nước: Tại Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, Đảng ta đã chủ trương trước hết phải giải phóng cho được các dân tộc Đông Dương ra khỏi ách Pháp - Nhật và coi đây là nhiệm vụ cấp bách hàng đầu. Để hoàn thành nhiệm vụ trên, Đảng chủ trương thành lập Việt Nam độc lập đồng minh (gọi tắt là Việt Minh) bao gồm các tổ chức quần chúng, lấy tên là Hội Cứu quốc nhằm liên hiệp hết thảy các giới đồng bào yêu nước, không phân biệt giàu nghèo, già trẻ, gái trai, không phân biệt tôn giáo và xu hướng chính trị, để cùng nhau đấu tranh giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của Pháp - Nhật. Câu hỏi: Ý nghĩa và tầm quan trọng của Hội nghị Trung ương lần thứ 8, tháng 5 năm 1941? Trả lời câu hỏi * Ý nghĩa: Hội nghị Trung ương lần thứ 8 (5-1941) có ý nghĩa lịch sử to lớn - đã hoàn chỉnh việc chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng của Đảng đề ra từ Hội nghị Trung ương lần thứ 6: Kiên quyết giương cao hơn nữa ngọn cờ giải phóng dân tộc, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu và cấp thiết hơn bao giờ hết. Giải quyết đúng đắn và kịp thời mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược chống đế quốc và phong kiến. Đề ra phương pháp đấu tranh: tích cực chuẩn bị tiến tới Cách mạng tháng Tám. Với chủ trương của Hội nghị, Mặt trận Việt Minh ra đời, qua đó Đảng đã xây dựng được khối đoàn kết toàn dân vững chắc. Tiếp đó lực lượng vũ trang lần lượt ra đời, căn cứ địa cách mạng thành lập, phong trào đấu tranh phát triển mạnh mẽ chuẩn bị tiến tới Tổng khởi nghĩa toàn quốc. Câu hỏi: Từ khi Mặt trận Việt Minh ra đời, các phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân ta phát triển như thế nào? Trả lời câu hỏi Tổ chức Việt Minh (các Hội cứu quốc, đoàn thể cứu quốc) được thành lập ở khắp nơi trong nước, đặc biệt Cao Bằng được coi là nơi thí điểm của cuộc vận động xây dựng các Hội Cứu quốc trong Mặt trận Việt Minh. Bên cạnh lực lượng quần chúng cơ bản ở nông thôn và thành thị, các tầng lớp nhân dân khác như sinh viên, học sinh, trí thức, tư sản dân tộc cũng được vận động vào mặt trận cứu quốc. Lực lượng vũ trang lớn mạnh dần, đội du kích Bắc Sơn phát triển thành trung đội Cứu quốc quân, tiến hành công tác vũ trang tuyên truyền, gây dựng cơ sở chính trị trong quần chúng. Ngày 22-12-1944, theo chỉ thị của Hồ Chí Minh, đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập. Cuối tháng 12-1944, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân đã đánh thắng liên tiếp hai trận ở Phay Khắt và Nà Ngần (Cao Bằng). Báo chí của Đảng và của Mặt trận Việt Minh phát triển rất phong phú, đã góp phần quan trọng vào việc tuyên truyền đường lối chính sách của Đảng, đấu tranh chống mọi thủ đoạn chính trị, văn hoá của địch, thu hút đông đảo quần chúng vào hàng ngũ cách mạng. II. CAO TRÀO KHÁNG NHẬT, cứu NƯỚC TIÊN TỚI TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945 1. Nhật đảo chính Pháp (9-3-1945) Câu hỏi: Tại sao Nhật đảo chính Pháp? Trả lời câu hỏi Nhật đảo chính Pháp vì: Ngày 22-9-1940, Nhật chính thức nhảy vào Đông Dương, thực dân Pháp đã cấu kết với Nhật để đàn áp nhân dân Đông Dương nhưng chia quyền lợi. Càng về sau mâu thuẫn giữa Nhật và Pháp càng sâu sắc hơn. Vào đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Nước Pháp được giải phóng, Chính phủ kháng chiến Đờ Gôn về Pa-ri. Ở Mặt trận Thái Bình Dương, phát xít Nhật cũng khốn đốn. Thực dân Pháp ở Đông Dương nhân cơ hội cũng ráo riết hoạt động, đợi khi quân Đồng minh kéo vào đánh Nhật sẽ nổi dậy hưởng ứng để giành lại địa vị thông trị cũ. Tình thế thất bại gần kề của phát xít Nhật buộc chúng phải làm cuộc đảo chính lật đổ Pháp để độc chiếm Đông Dương. Câu hỏi: Quăn Pháp ở Đông Dương thất bại ra sao? Trả lời câu hỏi Thất bại của Pháp: Đêm 9-3-1945, Nhật nổ súng lật đổ Pháp trên toàn Đông Dương. Quân Pháp chông cự rất yếu ớt, chỉ sau một vài giờ đã đầu hàng, dâng toàn Đông Dương cho Nhật. Tiến tái Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 Câu hỏi: Trước tình hình Nhật đảo chính Pháp, Đảng ta đã có chủ trương như thế nào? Trả lời câu hỏi Ngay khi Nhật đảo chính Pháp, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã họp hội nghị mở rộng và đề ra chủ trương: . - Ra chỉ thị: ‘Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”. Xác định kẻ thù chính, cụ thể, trước mắt của nhân dân Đông Dương lúc này là phát xít Nhật. Phát động một cao trào “Kháng Nhật, cứu nước”. Câu hỏi: Tại sao Đảng ta phát động cao trào “Khảng Nhật, cứu nườc”? Trả lời câu hỏi Đảng ta phát động cao trào kháng Nhật cứu nước là căn cứ vào tình hình thế giới và trong nước: Tình hình thế giới: Vào đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Nước Pháp được giải phóng, Chính phủ kháng chiến Đờ Gôn về Pa-ri. ở Mặt trận Thái Bình Dương, phát xít Nhật cũng khôn đốn trước các đòn tấn công dồn dập của Anh - Mĩ. ơ Đông Dương: Thực dân Pháp nhân cơ hội cũng ráo riết hoạt động, đợi khi quân Đồng minh kéo vào đánh Nhật sẽ nổi dậy hưởng ứng để giành lại địa vị thông trị cũ. Tình thế trên buộc Nhật phải làm cuộc đảo chính lật đổ Pháp để độc chiếm Đông Dương. Tình hình trong nước: Sau khi hất cẳng Pháp, Chính phủ Nhật hoàng tuyên bố sẽ giúp đỡ nền độc lập của các dân tộc Đông Dương. Nhưng sau một thời gian rất ngắn, bộ mặt giả nhân giả nghĩa của phát xít Nhật và bù nhìn tay sai đã lộ rõ. Nhân dân ta ngày càng thêm căm thù Nhật và chán ghét bọn bù nhìn tay sai của chúng. Trước tình hình trên, Đảng ta quyết định phát động cao trào kháng Nhật cứu nước, chuẩn bị điều kiện tiến tới Tổng khởi nghĩa. Câu hỏi: Cao trào “Kháng Nhật, cứu nước” diễn ra như thế nào? Trả lời câu hỏi Phong trào đấu tranh vũ trang và những cuộc khởi nghĩa từng phần liên tiếp nổ ra ở nhiều địa phương. Ở khu cãn cứ địa Cao - Bắc - Lạng, Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và cứu quốc quân đã phôi hợp với lực lượng chính trị của quần chúng giải phóng hàng loạt xã, châu, huyện. Ở nhiều địa phương, quần chúng cách mạng đã cảnh cáo bọn quan lại, tổng lí cường hào cố ý chống lại cách mạng, trừng trị bọn Việt gian. Các đội danh dự Việt Minh đã táo bạo trừ khử một sô' tên tay sai đắc lực của địch, kích thích tinh thần cách mạng của quần chúng. Câu hỏi: Đảng ta đã có những chủ trương và khẩu hỉệu gì để thúc đẩy phong trào cách mạng tiến lên? Trả lời câu hỏi Do tình hình ngày càng có nhiều chuyển biến, Đảng ta đã đề ra những chủ trương sát hợp để thúc đẩy phong trào đấu tranh phát triển đó là: Ngày 15- 4-1945 họp Hội nghị Quân sự Cách mạng Bắc Kì quyết định thông nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam giải phóng quân; phát triển hơn nữa lực lượng vũ trang và nửa vũ trang; mở trường đào tạo cán bộ quân sự và chính trị; phát triển chiến tranh du kích, xây dựng căn cứ địa kháng Nhật để chuẩn bị cuộc tổng khởi nghĩa cho kịp thời cơ. Thành lập ủy ban Quân sự Cách mạng Bắc Kì để giúp đỡ toàn quô'c về mặt quân sự. Thành lập Khu Giải phóng Việt Bắc và Uỷ ban Lâm thời Khu giải phóng. Đưa ra khẩu hiệu “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói” làm dấy lên phong trào đánh chiếm kho thóc của Nhật để chia cho dân nghèo. Câu hỏi: Mặt trận Việt Minh ra đời đã tác động như thế nào đến cao trào kháng Nhật cứu nước? Trả lởi câu hỏi Mặt trận Việt Minh ra đời đã lãnh đạo cao trào, tổ chức các cuộc đấu tranh vũ trang khởi nghĩa từng phần ở các địa phương cùng với nhiều hoạt động như phá kho thóc của Nhật, biểu tình, mít tinh... để tập dượt cho quần chúng đấu tranh, giác ngộ quần chúng xây dựng căn cứ địa cách mạng và làm nòng cốt trong việc xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng.