SGK Vật Lí 7 - Bài 11. Độ cao của âm
Bài 11 Độ CAO CỦA ÂM Các bạn trai thường có giọng trầm, các bạn gái thường có giọng bổng. Khi nào âm phát ra trầm, khi nào âm phát ra bổng ? - Dao động nhanh, chậm - Tần số Thí nghiêm 1 Treo hai con lắc có chiều dài 40cm và 20cm, kéo chúng lệch ra khỏi vị trí đứng yên ban đầu rồi thả cho chúng dao động như hình 11.1. Hình 11.1 ■ BI Hây quan sát và đếm sô dao động của từng con lắc trong 10 giây và ghi kết quả vàồ bảng sau : Con lắc Con lắc nào dao động nhanh ? Con lắc nào dao động chậm ? Số dao động trong 10 giây Sổ dao động trong 1 giây a b Số dao động trong 1 giây gọi là tần số. Đơn vị tần số là héc, kí hiệu là Hz. Nhận xét Dao động càng , tần sô dao động càng • 13 Từ bảng trên, hãy cho biết con lắc nào có tần sô dao động lởn hơn ? - Âm cao (âm bổng), âm thâ'p (âm trầm) Thí nghiệm 2 Cô' định một đầu hai thước thép đàn hổi có chiều dài khác nhau (30cm và 20cm) trên mặt hộp gỗ (hình 11.2). Lần lượt bật nhẹ đáu tự do cúa hai thước cho chúng dao động. Quan sát dao động và lắng nghe âm phát ra rồi trà lới câu C3. ■ EE1 Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trông : Phần tự do của thước dài dao động , âm phát ra Phần tự do của thước ngắn dao động , âm phát ra Thí nghiệm 3 Một đĩa nhựa được đục lồ cách đều nhau và được gắn vào trục của một động cơ chạy bằng pin (hình 11.3). Chạm góc miếng bìa vào một hàng lỗ nhất định trên đĩa đang quay (hình 11.4) trong hai trường hợp : Đĩa quay chậm. Đĩa quay nhanh. ■ E3 Hãy lắng nghe âm phát ra và điền từ thích hợp trong khung vào chồ trông : Khi đĩa quay chậm, góc miếng bìa dao động , âm phát ra Khi đĩa quay nhanh, góc miếng bìa dao động , âm phát ra Kết luận Từ kết quả thí nghiệm 1, 2, 3, hãy viết đầy đủ câu kết luận sau : Dao động càng , tần sô dao động càng Hình 11.2 . cao . nhanh . thấp . chậm Hình 11.3 âm phát ra càng Ill - Vận dụng EO Một vật dao động phát ra âm có tần số 50Hz và một vật khác dao động phát ra âm có tần số 70Hz. Vật nào dao động nhanh hơn ? Vật nào phát ra âm thấp hơn ? Hây tìm hiểu xem khi vặn cho dây đàn căng nhiều, căng ít thì âm phát ra sẽ cao, thấp nhu thê nào ? Và tần sô lớn, nhở ra sao ? V ta Cho đĩa trong thí nghiệm ờ hình 11.3 quay, em hãy lân luợt chạm góc miếng bìa vào một hàng lỗ ở gân vành đĩa và vào một hàng lỗ ở gần tâm đĩa. Trong trường hợp nào âm phát ra cao hơn ? Hình 11.4 4> SỐ dao động trong mật giây gọi là tẩn số. Đơn vị tần số là héc (Hz). <• Âm phát ra càng cao (càng bổng) khi tần số dao dộng càng lớn. + Ăm phát ra càng thấp (càng ừẩm) khi tần số dao động càng nhỏ. Có thể em chưa biết Thông thường, tai người có thể nghe được âm có tần sô trong khoảng từ 20Hz đến 20000Hz. Những âm có tần sô dưới 20Hz gọi là hạ âm. Những âm có tần sô lớn hơn 20000Hz gọi là siêu âm. ■ Chó và một sô động vật khác có thê nghe được âm có tần số thấp hơn 20Hz, cao hơn 20000Hz.