SGK Vật Lí 7 - Bài 12. Độ to của âm
Bài 12 Độ TO CỦA ÂM Một vật dao động thường phát ra âm có độ cao nhất định. Nhưng khi nào vật phát ra âm to, khi nào vật phát ra âm nhỏ ? - Âm to, âm nhỏ - Biên độ dao động Thí nghiệm 1 Cô định một đầu thước thép đàn hồi có chiều dài khoảng 20cm trên mặt hộp gồ. Khi đó thước thép đứng yên tại vị trí cân bằng. Nâng đầu tự do của thước lệch khôi vị trí cân bằng rồi thả tay cho thước dao động trong hai trường hợp : Đầu thước lệch nhiều (hình 12.la). Đầu thước lệch ít (hình 12.1b). ■ ED Quan sát dao động của đầu thước, lắng nghe âm phát ra rồi điền vào bảng 1 : Bảng 1 Cách làm thước dao động Đầu thước dao động mạnh hay yếu ? Âm phát ra to hay nhỏ ? a) Nâng đầu thước lệch nhiều b) Nâng đầu thước lệch ít Độ lệch lớn nhất cua vật dao động so với vị trí cân bằng của nó được gọi là biên độ dao động. • E3 Từ nhũng dừ liệu thu thập trên, hãy chọn tù’ thích họp điền vào chồ trống : Đáu thước lệch khỏi vị trí cân bằng càng , biên độ dao động càng , âm phát ra càng Thí nghiệm 2 Treo một quả cầu bấc sao cho khi dây treo thẳng đứng thì quả cầu vừa chạm sát vào giữa mặt trống. Lắng nghe tiếng trông và quan sát dao động của quả cầu (hình 12.2) trong hai trường hợp : Gõ nhẹ. Gõ mạnh. • Q] Chọn từ thích hợp điền vào chồ trông : Quả cầu bấc lệch càng , chứng tỏ biên độ dao động của mặt trông càng , tiếng trống càng Hình 12.2 Kết luận Âm phát ra càng khi dao động của nguồn âm càng lớn. - Độ to của một sô âm Độ to của âm được đo bằng đơn vị đêxiben (kí hiệu là dB). Người ta có thê dùng máy để đo độ to cua âm. Bảng 2 cho biết độ to của một số âm. Bảng 2 Tiêng nói thì thầm Tiêng nói chuyện bình thường Tiếng nhạc to Tiếng ồn rất to ở ngoài phố Tiêng ồn của máy móc nặng trong công xưởng Tiêng sét Ngưỡng đau (làm đau nhức tai) 20 dB 40 dB 60 dB 80 dB 100 dB 120 dB 130 dB (Tiêng động cơ phản lực ở cách 4m) Ill - Vận dụng El Khi gảy mạnh một dây đàn, tiếng đàn sẽ to hay nhỏ ? Tại sao ? E1 Hãy so sánh biên độ dao động của điểm giữa sợi dây đàn (điểm M) trong hai trường hợp vẽ ở hình 12.3. E£ỉ Khi máy thu thanh phát ra âm to, âm nhỏ thì biên độ dao động của mậng loa khác nhau thế nào ? Hinh 123 E3 Hãy ước lượng độ to của tiếng ồn trên sân trường giờ ra chơi nằm trong khoảng nào ? ♦ Biên độ dao động càng lớn, âm càng to. 4> Độ to của âm được do bằng dơn vị dêxiben (dB). Có thể em -chưa biết Ta nghe được các tiếng động xung quanh vì âm được truyền bởi không khí đến tai làm cho màng nhĩ dao động. Dao động này được truyền qua các bộ phận bên trong tai, tạo ra tín hiệu truyền lên não giúp ta cảm nhận được âm thanh (hình 12.4). Màng nhĩ dao động với biên độ càng lớn, ta nghe thấy âm càng to. Dao động âm Tế bào thần kinh ở tai trong nhận truyền vào lô tai tín hiệu và truyền đến não — Xương nhỏ trong tai giữa truyền dao động từ màng nhĩ đến tai trong Màng nhĩ Dao động âm truyền đến chất lỏng ở tái trong Hình 12.4 Âm truyén đến tai có độ to quá lớn có thể làm thủng màng nhĩ. Vì vậy trong nhiều trường hợp cán phải chú ý bảo vệ tai.