SGK Vật Lí 7 - Bài 26. Hiệu điện thế giữa hai đầu dụng cụ dùng điện
Bài 26 HIỆU ĐIỆN THÉ GIƠA hai đàu dụng cụ DÙNG ĐIỆN Trên các bóng đèn cũng như trên các dụng cụ dùng điện đều có ghi số vôn, chẳng hạn bóng đèn 2,5V ; 12V hay 220V. Liệu các số vôn này có ý nghĩa giống như ý nghĩa của số vôn được ghi trên các nguồn điện không ? - Hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn Bóng đèn chưa được mắc vào mạch điện Thí nghiệm 1 : Nôi vôn kế với hai đầu bóng đèn như hình 26.1. BI Quan sát sô chỉ của vôn kế. Nêu nhận xét về hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn khi chưa mắc vào mạch. Bóng đèn được mắc vào mạch điện Thí nghiệm 2 : Sử dụng ampe kê và vôn kế có giới hạn đo phù hợp, mắc mạch điện như sơ đồ hình 26.2. Trong đó lưu ý : Mắc chốt dương (+) của ampe kê và của vôn kế về phía cực dương (+) của nguồn điện ; Hai chốt của vôn kế được mắc trực tiếp vào hai đầu bóng đèn. Một pin Hình 26.2 E3 Đọc và ghi sô chỉ của ampe kế, của vôn kê khi ngắt và khi đóng công tắc vào bảng 1. - Tiến hành thí nghiệm tương tự với nguồn điện hai pin. Bảng 1 Loại mạch điện —_ Kết quả đo Số chỉ của vôn kế (V) số chỉ của ampe kế (A) Nguồn điện Mạch hở uo = Io = một pin Mạch kín U1 = b = Nguồn điện hai pin Mạch kín U2 — *2 = • E2 Từ kết quả thí nghiệm 1 và 2 trên đây, hãy viết đầy đủ các câu sau : Khi hiệu điện thê giữa hai đầu bóng đèn bằng không thì dòng điện chạy qua bóng đèn. Khi hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn càng thì dòng điện chạy qua bóng đèn có cường độ càng M Số vôn ghi trên mồi dụng cụ dùng điện là giá trị hiệu điện thê định mức. Mồi dụng cụ điện sẽ hoạt động bình thường khi được sử dụng đúng với hiệu điện thế định mức của nó. Nếu quá mức đó thì dụng cụ điện sẽ hỏng, chẳng hạn dây tóc bóng đèn sẽ bị đứt. ▼ B3 Một bóng đèn có ghi 2,5V. Hỏi có thê mắc đèn này vào hiệu điện thế là bao nhiêu để nó không bị hỏng ? il - Sự tương tự giữa hiệu điện thế và sự chênh lệch mức nước Hình 26.3 Khi có sự giữa hai điểm A và B thì có chảy từ A đến B. Khi có giữa hai đầu bóng đèn thì có chạy qua bóng đèn. Máy bơm nước tạo ra sự tương tự như tạo ra • 129 Hãy quan sát các hỉnh 26.3a và b để tìm hiểu sự tương tự giữa một sô bộ phận trong các hình này. Từ đó tìm từ, cụm từ thích hợp cho trong ngoặc (hiệu điện thế, nguồn điện, chênh lệch mức nước, dòng điện, dòng nước) điền vào chỗ trống trong các câu sau : < » Ill - Vận dụng ▼ E£ Trong những trường họp nào dưới đây có hiệu điện thê bằng không (không có hiệu điện thế) ? Giữa hai đầu bóng đèn điện đang sáng ; Giữa hai cực của pin còn mới ; c. Giữa hai đẩu của bóng đèn pin được tháo rời khỏi đèn pin ; D. Giữa hai cực của acquy đang thắp sáng đèn của xe máy. A B + |r C + D E Hình 26.4 ▼ E3* Cho mạch điện có sơ đổ như hình 26.4. Biết rằng khi công tắc đóng thì đèn sáng. Hỏi khi công tắc ngắt thì giữa hai điểm nào có hiệu điện thế (khác không) ? Giữa hai điểm A và B ; Giữa hai điểm E và c ; c. Giữa hai điểm D và E ; D. Giữa hai điểm A và D. ▼ E3* Vôn kê trong sơ đồ nào trong hình 26.5 có sô chỉ khác không ? •ỉ’ Trong mạch điện kín, hiệu điện thế giũa hai đẩu bóng đèn tạo ra dòng diện chạy qua bóng đèn đó. <• Đôi vóỉ một bóng đèn nhất định, hiệu diện thê giũa hai đầu bóng dèn càng lớn thì dòng diện chạy qua bóng đèn có cường độ càng lớn. <■ Số vôn ghi trên mỗi dụng cụ diện cho biết hiệu diện thê định múc để dụng cụ đó hoạt động bình thường. Có thể em chưa biết về nguyên tắc, cần phải sử dụng hiệu điện thế định mức đã quy định cho mồi dụng cụ điện. Tuy nhiên, các dụng cụ đốt nóng bằng điện (như bóng đèn dây tóc, bếp điện, bàn là ...) vần có thê hoạt động (dưới mức bình thường) với hiệu điện thê nhỏ hơn hiệu điện thế định mức. Nhưng cần đặc biệt lưu ý rằng, nếu sử dụng hiệu điện thế nhỏ hơn hiệu điện thê định mức cho các động cơ điện (như quạt điện, máy bơm nước, tủ lạnh ...) và các thiết bị điện tử (như radio, tivi, máy vi tính ...) thì có thê gây hư hỏng cho các dụng cụ và thiết bị điện này. Đôi với các thiết bị điện này, người ta thường dùng một dụng cụ gọi là “ổn áp” có tác dụng điều chỉnh để luôn có hiệu điện thê bàng hiệu điện thế định mức.